آموزش اصول نگهداری و آب بندی موتورسیکلت صفر

شاید شما هم جزء آن دسته از افرادی باشید که به تازگی موتوری را خریداری نموده اید و میخواهید آن را به خوبی آب بندی کنید و دوس دارد خودتان بتوانید به صورت صحیح و اصولی اقدام به سرویس و نگهداری و حتی برطرف سازی عیب موتورسیکلت خود نمائید. پس در ادامه با ما همراه باشید تا برای اولین بار در دنیای اینترنت به خوبی و اصولی همه چیز را فرا بگیرید.

مقدمه:

موتور هوندا ۱۲۵ کاربردی‌ترین برند مورد استفاده در ایران و است. بجز این برند موتور ایژ نیز کاربرد زیادی دارد. البته بیشتر ۱۲۵ها موجود در بازار ایران چینی بوده و دارای کیفیت پایینی هستند و قیمت آنها حدود دو میلیون تومان است که نسبت به کیفیت از قیمت زیاد برخوردار میباشند. در ۲ سال گذشته شرکت کویر موتور ایران اقدام به وارد کردن موتور ۲۵۰ سی سی و سند دار کردن موتورهایی مانند مگلی ۲۵۰ چینی و دیلیم ۲۵۰ کره‌ای و کی تی ام ۲۵۰٫۱۲۵ اتریشی نموده است. البته شرکت های دیگری هم هستند که با وارد کردن موتورهای دیگری اقدام به در دست گرفتن بازار موتور سیکلت ها کرده اند. موتور هوندا ۱۲۵ در ایران با نام‌های کارخانجات محلی تولید می‌شوند.

موتور گازی ( یا نام دیگر آن پژو) نوعی خاصی از موتور است که جعبه دنده ندارد به رنگ آبی در ایران مورد استفاده قرار می‌گرفت. موتورسیکلت‌های سبک مانند تولیدات شرکت نیرو محرکه و موتورهای وسپا نیز در ایران استفاده کنندگان ویژه خود را دارند.

در ایران تعداد زیادی موتورسیکلت سنگین مثل سوزوکی ۱۰۰۰ مدل ۱۹۸۰ و هوندا سی بی ار ۱۰۰۰ مدل ۲۰۰۵ و… وجود دارد که در پیست‌های موتور سواری استفاده می‌شوند.

یکی از معروف و افسانه‌ای ترین موتورسیکلت‌های وارد شده به ایران سوزوکی جی اس ۱۰۰۰ مدل ۱۹۸۰ می‌باشد که موتورسیکلتی خیابانی است که چهار سیلندر و ۹۰ اسب بخار قدرت دارد و ۲۲۰ کیلومتر سرعت حداکثر آن است. این موتور سیکلت در سال ۱۳۵۶ توسط فردی بنام گلابچی برای اولین بار به ایران وارد شد و بخاطر شتاب بالا ظاهری زیبا و پر ابهت و صدایی بسیار زیبا به یک موتور افسانه‌ای تبدیل شد. همچنین این موتور بخاطر شتاب بالا برای تک چرخ زدن و تیکاف کردن بسیار مناسب بود و یکی از دلایل تبدیل شدن آن به افسانه ۱۰۰۰ همین است. قیمت این موتور با سند قبل از انقلاب در حال حاضر ۲۰ تا ۳۰ میلیون تومان است. از دیگر موتورهایی که در ایران پر طرفدار هستن می‌توان به سوزوکی ار اف ۴۰۰ ۱۹۹۴ و یاماها اف زد ار ۴۰۰ ۱۹۹۶ نام برد که تقریبا ۵۰ اسب بخار قدرت و ۱۸۰ کیلومتر سرعت دارند و برای شروع موتور سواری حرفه‌ای مناسبند و قیمتی بین ۴ تا ۵ میلیون تومان دارند البته با برگه مزایده گمرک یا ارگان‌ها.

در ۲۰ سال گذشته موتورهای سنگین زیادی با برگه سبز گمرکی در پیست‌های ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد مانند:

• Suzuki gsx hayabusa ۱۳۰۰ ۲۰۰۵
• Honda cb ۱۳۰۰ ۲۰۰۳
• Honda cbr ۱۰۰۰ repsol ۲۰۰۷

از برندهای موتورسیکلت می‌توان هوندا – یاماها – سوزوکی – کاوازاکی ژاپن، کی تی ام اتریش، ایژ – ام زد روسیه، هارلی دیویدسون امریکا، دوکاتی ایتالیا و بی ام و آلمان اشاره کرد. از موتورسیکلت‌های سبک تر می‌توان به موتور وسپا اشاره کرد که در اصل ایتالیایی است.

 

موتور سیکلت دارای اجزای اصلی زیر می‌باشد که هریک به نوبه خود در طول عمر، کیفیت، قدرت، سرعت، سواری راحت و غیره تاثیر بسزایی دارند:

۱. موتور

۲. سیلندر (تا ۶ سیلندر مانند هوندا گولد وینگ ۱۸۰۰ سی سی)

۳. سر سیلندر

۴. اگزوز

۵. صفحه کلاچ

۶. زین

۷. باک بنزین

۸. رادیاتور اب یا روغن

اصطلاح آب بندی چیست؟

منظور از آب بندی عمل صحیح عملکرد و قرار گیری قطعات و اجزای خودرو میباشد که پس از منتاژ قطعات به دلیل وجود اصطحکاک هایی که بین اجزای منتاژ شده وجود دارد این قطعات در اثر کارکرد در جای خود با عمل سایشی اقدام به قرارگیری صحیح در جای خود مینمایند که در اصطلاح آب بندی گفته میشود. اما تازمانی که این قطعات به صورت درست در جای خود قرار نگرفته اند هرگونه فشار کاری که به آنها وارد گردد باعث میگردد که عمل سایش صورت نگیرد و عمل شکستگی و یا ایجاد ترک هایی باعث گردد که قطعات آسیب ببیندد و در طی مدت کوتاهی از کار بیوفتند و عملا باعث ایجاد هزینه و آسیبهای بعضا جبران ناپذیری گردند.

اصول پایه آب بندی انجین:

شرکت های سازنده موتورسیکلت و ماشین های معروفی چون Yamaha, Honda,Susuki,BMW,Benz , … قبل از فروش مرحله اول آب بندی را انجام و پس از اطمینان از صحت عملکرد و رفع عیب های احتمالی اقدام به فروش مینمایند. عمل آب بندی در موتور سیکلت ها سه مرحله ای میباشد. اما در کشور ایران چنین رویه ای توسط هیچ یک از سازندگان طی نمیشود و این امر به مشتری واگذار میگردد. که متاسفانه شاهد هستیم که اکثر عموم مردم با ذهنیت های اشتباه و نظرات بی پایه و اساس بدون داشتن هیچ دانش فنی اقدام به آب بندی مینمایند. شاید بار ها شنیده باشید که عموم مردم مخصوصا تعمییرکاران گفته اند آنقدر برانید تا موتور شما هار شود. آب بندی صحیح انجین افزایش عمر موتورسیکلت را تضمین میکند. در این بخش روش آب بندی صحیص توضیح داده میشود.

 

زمانی که شما یک موتورسیکلت را خریداری مینمائید توسط کارخانه سازنده روغنی در موتور ریخته شده است این روغن از بهترین و مرغوب ترین روغن های موتور میباشد زیرا که اولین استارت یک انجین نیازمند یک روغن بسیار با کیفیت میباشد که به خوبی بتواند اصطحکاک اولیه بین قطعات را کاهش دهد. زمانی که برای اولین بار انجین استارت میشود میبایستی حدود ۱ دقیقه انجین در حالت عادی ( در اصطلاح درجا ) کارکند تا کلیه قطعات به صورت کامل روغن کاری شوند سپس به آرامی با افزایش میزان سوخت دور موتور را از ۱۰۰۰rpm تا حداکثر ۲۵۰۰rpm رسانده تا با افزایش فشار روغن ذرات بسیار ریزی که در لحظه اول استارت انجین بر اثر سایش از قطعات جدا شده اند در سطح روغن به حرکت در آیند سپس انجین را در حالت عادی رها نموده تا ۳ دقیقه.  پس از صحت عملکرد انجین و عملیات سوخت رسانی نسبت به تکنولوژی ساخت و نوع فیلتر روغن انجین موتورسیکلت پس از طی حداکثر ۵۰ الی ۱۰۰ کیلومتر با حداکثر دور موتور ۳۵۰۰rpm الی ۴۰۰۰rpm میبایستی روغن انجین تعویض گردد.

توجه در زمان آب بندی موتور میبایستی از بهترین نوع روغن موتور موجود در بازار استفاده نمائید روغن موتورمتناسب با انجین موتورسیکلت یا ماشین خود را بایستی استفاده نمائید.

در موتورسیکلت هایی که دارای فیلتر های فلزی هستند و دارای حجم موتور ۵۰cc تا ۱۸۰cc می باشند می بایستی از روغن هایی با درجه حداقل کیفیت SF و گرانروی ۵۰-۲۰ استفاده نمایند و حتما می بایستی دقت شود که تا قبل از طی ۵۰ کیلومتر اول دور موتور نبایستی بیش از ۳۵۰۰rpm برسد.

در موتورسیکلت هایی که دارای فیلتر های کاغذی هستند و دارای حجم موتور ۲۰۰cc تا ۲۰۰۰cc می باشند می بایستی نسبت به تکنولوژی ساخت انجین از روغن هایی با درجه کیفیت حداقل SG و بالا ترین کیفیت تا به امروز SM و گرانروی ۵۰-۲۰ استفاده نمایند و حتما می بایستی دقت شود که تا قبل از طی ۱۰۰ کیلومتر اول دور موتور نبایستی بیش از ۴۰۰۰rpm برسد.

در موتورسیکلت هایی که فاقد نشانگر دور موتور هستند و دارای حجم موتور ۵۰cc تا ۱۴۰cc می باشند می بایستی نسبت به تکنولوژی ساخت انجین از روغن هایی با درجه کیفیت حداقل SF و بالا ترین کیفیت تا به امروز SM و گرانروی ۵۰-۲۰ استفاده نمایند و حتما می بایستی دقت شود که تا قبل از طی ۱۰۰ کیلومتر اول سرعت آنها نبایستی بیش از ۴۵Km/h برسد.
در زمان آب بندی نبایستی دور موتور شما ثابت بماند و میبایستی مدام با تغییر دور موتور باعث شوید تا حرارت در موتور بالا نرود و در هر حال نبایستی دور موتور از حد مجاز فراتر رود و اقدام به رانندگی نمائید.

اخطار: در زمان آب بندی نبایستی دسته گاز به آخر برسد. و یا دور موتور از حد مجاز فراتر رود

در موتور سیکلت ها عملیات آب بندی اصلی و حیاتی موتور سیکلت ۰ تا ۳۰۰ کیلومتر اول صورت می گیرد که عمر انجین و عملکرد صحیح آن در مرحله اول میباشد در مرحله دوم آب بندی که بسته به تکنولوژی ساخت انجین کمی متفاوت است تقریبا از ۸۰۰ تا ۱۶۰۰ کیلومتر ادامه دارد که با نام مرحله ریسک معرفی می گردد که در این مرحله هرگونه ایراد احتمالی انجین موتورسیکلت در آن نمایان خواهد شد و در بیش از ۱۶۰۰ به بعد مرحله اطمینان از عملکرد میباشد و می توانید حداکثر قدرت و سرعت را از موتور انتظار داشته باشید.

در مرحله اول تحت هیچ شرایطی نبایستی دمای انجین بالا رود و یا به انجین فشار وارد گردد و یا دور موتور از حد معینی فراتر رود اما افزایش سرعت هیچ گونه مشکلی ندارد یعنی اگر دور موتور یک موتورسیکلتی بر روی ۵۰۰۰ دور در دقیقه باشد و سرعت آن ۱۰۰ کیلومتر در ساعت بود هیچ گونه مشکلی وجود ندارد تنها در زمان آب بندی مرحله اول که مربوط به انجین می باشد دور موتور از اهمیت برخوردار میباشد یعد از مرحله اول که با افزایش دور موتور، سرعت نیز افزایش می یابد و عملکرد  ترمز ها و کاربراتور و سوپاپ ها و پمپ روغن و شاتون و میل لینگ در مرحله حساسی هستند زیرا که اگر ایرادی در مرحله اول به وجود آمده باشد در مرحله دوم نمایان میگردد.

نکته:

ویژه موتورسیکلت های دارای فیلتر های فلزی:

در زمان آب بندی تا ۳۰۰ کیلومتر اول  به ازای هر یک لیتر روغن به میزان ۲۰ تا ۴۰ سی سی اضافه در درون انجین روغن بریزید. این میزان اضافه برای این منظور میباشد که میزان غلظت روغن به دلیل جذب ذرات کاهش پیدا کرده و از روان کنندگی کمتری برخوردار خواهد شد با افزایش روغن میزان غلظت یکسان باقی خواهد ماند.

 

ردیف	میزان حجم روغن موتور بر حسب سی سی ویژه موتورهای تک سیلندر	نوع موتور
۱	۹۴۰ الی ۱۰۰۰	۵۰cc – 125cc
۲	۹۶۰ الی ۱۰۰۰	۱۳۰cc – 200cc
۳	۱۰۰۰ الی ۱۴۰۰	۲۵۰cc – 400cc
۴	۱۵۰۰ الی ۱۹۹۰	۵۰۰cc – 750cc

توجه:

میزان روغن موتور در هر موتورسیکلت ۵۰cc تا ۲۲۰cc به صورت استاندارد حداکثر ۱۰۰۰cc می باشد که در صورتی که اگر موتورسیکلت دارای فیلتر کاغذی باشد بین ۲۰cc تا ۵۰cc باید روغن موتور اضافه درون انجین اضافه گردد.

در موتورسیکلت های ۲۵۰cc تا حدودا ۴۰۰cc میزان روغن بین ۱۰۰۰cc تا ۱۴۰۰cc می باشد که این تغییر میزان بستگی به نوع انجین و دارا بودن و یا فاقد رادیاتور روغن بودن انجین متغیر است.

جهت آب بندی صحیح و اصولی نسبت به تکنولوژی ساخت و حجم موتور از سه جدول زیر استفاده نمائید.

تعویض روغن را میبایست تا ۱۶۰۰ کیلومتر و رانندگی را با دور موتور مشخص طبق جدول زیر انجام دهید.

 

تعویض روغن برای موتورهای دارای فیلتر فلزی

ردیف	شمارش گر مصافت موتور بر حسب KM	دور موتور RPM	نوع موتور	کیفیت روغن
۱	۵۰	۳۵۰۰	۵۰cc – 250cc	SF ~ SG
۲	۲۰۰	۵۰۰۰	۵۰cc – 250cc	SF ~ SG
۳	۴۰۰	۵۰۰۰	۵۰cc – 250cc	SF ~ SG
۴	۶۰۰	۵۰۰۰	۵۰cc – 250cc	SF ~ SG
۵	۱۱۰۰	۶۵۰۰	۵۰cc – 250cc	SF ~ SG
۶	۱۶۰۰	۷۵۰۰	۵۰cc – 250cc	SF ~ SG
۷	بر اساس کارکرد روغن	۹۵۰۰	۵۰cc – 250cc	SF ~ SG

 

  تعویض روغن برای موتورهای دارای فیلتر کاغذی

ردیف	شمارش گر مصافت موتور بر حسب KM	دور موتور RPM	نوع موتور	کیفیت روغن
۱	۱۰۰	۴۰۰۰	۱۶۰cc – 2000cc	SG ~ SM
۲	۸۰۰	۵۰۰۰	۱۶۰cc – 2000cc	SG ~ SM
۳	۱۶۰۰	۷۵۰۰	۱۶۰cc – 2000cc	SG ~ SM
۴	بر اساس کارکرد روغن	۱۰۰۰۰	۱۶۰cc – 2000cc	SG ~ SM

موتورسیکلت های فاقد نشانگر دور موتور     ردیف شمارش گر مصافت موتور بر حسب KM حداکثر سرعت Km/h نوع موتور کیفیت روغن ۱ ۱۰۰ ۴۵ ۵۰cc – 140cc SF~ SJ ۲ ۳۰۰ ۵۵ ۵۰cc – 140cc SF~ SJ ۳ ۸۰۰ ۶۵ ۵۰cc – 140cc SF~ SJ ۴ ۱۲۰۰ ۱۰۰ ۵۰cc – 140cc SF~ SJ ویژه موتورسیکلت های درون شهری کاب، اسکوتر، وویو و بی کلاچ توجه: از خرید روغن موتورهایی که تاریخ تولید آنها بیش از یک و نیم سال می باشد خوداردی کنید.    در فصل سرد روغن با گرانروی ۱۰W/40w در فصل گرم روغن با گرانروی ۲۰w/50w سطوح کیفیت روغنهای بنزینی در API  بر اساس تکنولوژی ساخت
SN	عرضه به بازار مصرف، سال ۲۰۱۰ کاربرد در کلیه خودروهای مدرن تا سال ۲۰۱۵، دارای مقاومت بهتر در برابر اکسیداسیون، پوشش دهی بیشتر و محافظت در برابر رسوب گذاری بر روی قطعات و افزایش کارایی روغن موتور در دمای پائین بهبود یافته است. گرید های سبک این روغن موتور صرفه جویی قابل ملاحظه ی در مصرف سوخت فراهم می آورد. برخی روغنهای SN دارای استاندارد ILSAC از نظر کیفیت حفظ انرژی هستند. (مناسب خودروها و موتورسیکلت هایی با حجم انجین ۶۵۰cc~4000cc) (حداکثر کیفیت مجاز برای موتورسیکلت های با حداقل حجم ۴۵۰cc و بالاتر )
SM	عرضه به بازار مصرف، سال ۲۰۰۵ کاربرد در کلیه خودروهای مدرن تا سال ۲۰۱۰، دارای خاصییت پایداری خوب در برابر اکسیداسیون و سایش، محافظت بهتر در مقابل رسوب گذاری بر روی قطعات و کارایی بهتر روغن در دمای پایین. گریدهای سبک این روغن صرفه جویی قابل ملاحظه‌ای را در مصرف سوخت فراهم می‌آورند. (مناسب خودروها و موتورسیکلت هایی با حجم انجین ۲۰۰cc~4000cc) (بهترین گذینه برای موتورسیکلت های با حداقل حجم ۴۵۰cc و بالاتر )
SL	برای مصرف در خودروهای سال ۲۰۰۴ و قدیمی تر و طبق خط مش و قابلیت های مورد انتظار API برای آزمون درجه گرانروی SAE در موتورهای بنزینی مدرن. (مناسب خودروها و موتورسیکلت هایی با حجم انجین موتورسیکلت های ۱۸۰۰cc~2800cc) (حداکثر کیفیت مجاز جهت موتورسیکلت های آپاچی و پالس تا حجم ۲۴۰cc ویژه تولید اروپا، آمریکا، ژاپن، تایوان و هند)
SJ	برای مصرف در خودروهای طراحی سال ۲۰۰۱ و قدیمی تر. (مناسب خودروها و موتورسیکلت هایی با حجم انجین ۱۶۰cc~2000cc) (بهترین گذینه جهت موتورسیکلت های آپاچی و پالس تا حجم ۲۴۰cc ویژه تولید اروپا، آمریکا، تایوان، ژاپن و هند)
SG	برای مصرف در خودروهای سال ۱۹۹۳ و قدیمی تر، نسبت به SF دارای مقدار بیشتری از موادافزودنی. (منسوخ شده و مناسب موتورسیکلت های دارای فیلتر های کاغذی از ۱۲۵cc~250cc) (حداکثر کیفیت مجاز جهت موتورسیکلت های طرح هندا و تریل تا حجم ۲۵۰cc ویژه تولیدات ایران، ژاپن، چین و هند)
SF	برای مصرف در خودروهای طراحی سال ۱۹۸۸ و قدیمی تر. (منسوخ شده و مناسب موتورسیکلت های دارای فیلتر های فلزی از ۵۰cc~150cc) (بهترین گذینه جهت موتورسیکلت های طرح هندا و تریل تا حجم ۲۰۰cc ویژه تولیدات ایران، ژاپن، چین و هند)
SA – SB – SC – SD – SE (منسوخ شده و اصلا توصیه نمی گردد)

 

 

نوع روغن موتورهایی که در بازار ایران وجود دارد بسیار است اما روغن موتور هایی که مناسب موتورسیکلت های تولید ایران است به ترتیب کیفیت استاندارد API و قیمت از بهترین تا متوسط در جدول زیر فهرست شده اند.

توجه: جدول زیر بهترین روغن موتورها ویژه موتورسیکلت ها از بهترین کیفیت با توجه به کمترین قیمت فهرست شده اند در صورت استفاده برای خودروها میبایستی بر اساس استاندارد API پیشنهاد شده توسط سازنده خودرو روغن موتور مورد نظر خود را انتخاب نمائید.

ردیف	شرکت	نام	درجه گرانروی (SAE)	درجه کیفیت API	کارکرد واقعی به Km	پیشنهاد ما
۱	شرکت نفت سپاهان	اسپیدی طلایی	۲۰W50	SF	۱۵۰۰
۲	ایرانول	ایرانول ۶۰۰۰	۲۰W50	SF	۱۵۰۰
۳	شرکت نفت سپاهان	آریا اسپیدی	۲۰W50	SG	۲۰۰۰
۴	ایرانول	ایرانول ۸۰۰۰	۲۰W50	SG	۲۰۰۰
۵	بهران	بهران تکتاز	۲۰W50	SG	۲۰۰۰
۶	شرکت نت لوب ایران	کاسترول GP	۲۰W50	SG	۲۰۰۰
۷	شرکت نفت سپاهان	کیمیا اسپیدی	۲۰W50	SJ	۳۰۰۰
۸	ایرانول	ایرانول ۱۲۰۰۰	۲۰W50	SJ	۳۰۰۰
۹	بهران	بهران پیشتاز	۲۰W50	SJ	۳۰۰۰
۱۰	شرکت نت لوب ایران	کاسترول GTX	۲۰W50	SJ	۳۰۰۰
۱۱	شرکت نفت سپاهان	سوپر اسپیدی	۲۰W50	SL	۴۰۰۰
۱۲	ایرانول	ایرانول Racing	۲۰W50	SL	۴۰۰۰
۱۳	ایرانول	ایرانول ۱۶۰۰۰	۲۰W50	SL	۴۰۰۰
۱۴	ایرانول	بهران سوپر پیشتاز	۲۰W50	SL	۴۰۰۰
۱۵	بهران	Racing	۲۰W50	SL	۴۰۰۰
۱۶	شرکت نفت سپاهان	لیزویل ™Lizoil	۲۰W50	SM	۴۰۰۰
۱۷	ایرانول	ایرانول Royal	۲۰W50	SM	۴۰۰۰

توجه: میزان کارکرد واقعی در جدول بالا ویژه موتورسیکلت ها بیان گردید شده و برای خودروها ۲ برابر می باشد.

فهرست روغن موتور مناسب موتورسیکلت ها بر اساس شرکت سازنده

پس از طی نمودن ۳۰۰ کیلومتر اول کلیه قسمت های موتورسیکلت خود را با دست آچارکشی نماید این عمل را دوباره در ۱۰۰۰ کیلومتر و ۳۰۰۰ کیلومتر تکرار نمائید.

سرویس و نگهداری:

مواردی که در جدول زیر بیان شده اند در صورت رعایت کردن آن باعث افزایش طول عمر و ایمنی در موتور سیکلت می گردند. موارد * دار به معنای این میباشند بهتر است توسط نمایندگی های مجاز وسایل نقلیه مورد سرویس قرار بگیرند.

 

شمع:

بعد از ۱۰۰۰ کیلومتر و هر ۳۰۰۰ کیلومتر کربن رسوب شده را که به شمع جسبیده شده است را با یک برس سیمی نرم تمیز کنید. فاصله الکترود شمع را با یک گیج فاصله سنج ( آچار فیلر ) تنظیم کنید. میزان فاصله پلاتین شمع میبایستی چیزی حدود ۰.۵ الی ۰.۸ میلیمتر باشد که در موتور های ۵۰cc تا ۱۸۰cc بین ۰.۵ الی ۰.۶ میلیمتر و در موتور های ۲۰۰ به بالا ۰.۶ الی ۰.۸ میلیمتر میباشد.

توجه داشته باشید تحت هیچ شرایطی از شمع های کارکرده و یا تقلبی در بازار استفاده نکنید زیرا که شمع های غیر استاندارد و تقلبی میتواند باعث آسیب و کارکرد بد و عدم احتراق مناسب سوخت گردند.