سیر تا پیاز حوادث رانندگی/نکاتی که اگر بدانید، هرگز تصادف نمی کنید
حوادث رانندگی از عوامل مهم مرگ و صدمات شدید جانی است. حوادث رانندگی همچنین می‌تواند آثار اجتماعی و اقتصادی سنگینی را به همراه داشته باشد.
عوامل زیادی در بروز حوادث رانندگی دخیل هستند که در سه دسته کلی عوامل انسانی، وسیله نقلیه و راه قرار می‌گیرند.
برخی از عوامل موثر در حوادث رانندگی
ضعف قوانین و مقررات
عدم توجه رانندگان به قوانین
مهارت ناکافی و خطای شخصی
بی‌توجهی به علایم و هشدارهای راهنمایی و رانندگی
رانندگی با سرعت زیاد
حواسپرتی و عدم هوشیاری
انحراف به چپ، عدم رعایت حق تقدم و عدم توجه کافی به جلو
رانندگی هنگام عصبانیت و مشاجره با دیگران
نداشتن دید کافی خصوصا در شب
بی‌توجهی کودکان موقع عبور از جاده
طراحی نامناسب جاده‌های ارتباطی
جاده‌های خیس و لغزنده
شرایط آب‌وهوایی نامناسب
عبور حیواناتی نظیر گاو و اسب در جاده
نقص وسایط نقلیه
خودروهای فاقد ایمنی
اقدامات پیشگیرانه کلی(قبل از وقوع حادثه)
به پیش‌بینی‌های هواشناسی توجه کنید.
وسایل و تجهیزات اضطراری را به همراه داشته باشید:
لاستیک زاپاس، جک، جعبه‌ابزار و…
مثلث احتیاط، کپسول کوچک آتش‌نشانی و جعبه کمک‌های اولیه
چراغ‌قوه، باتری یدک و طناب به طول ۵ متر
در هنگام رانندگی با تلفن همراه صحبت نکنید.
مقررات را رعایت کنید و به قوانین رانندگی احترام بگذارید.
پیش از حرکت کمربند ایمنی خود را ببندید و اطمینان حاصل کنید که دیگر سرنشینان نیز کمربند ایمنی خود را بسته‌اند.
هنگام عصبانیت و تندخویی و مشاجره با دیگران رانندگی نکنید.
هنگام رانندگی از داروهای اعصاب و خواب‌آور استفاده نکنید.
در صورت خستگی و خواب‌آلودگی و یا شرایط روحی نامتعادل از ادامه رانندگی خودداری و در محل مناسبی استراحت کنید. بهتر است برای هر دو ساعت رانندگی یک‌ربع استراحت کنید.
با سرعت مناسب رانندگی کنید.
با احتیاط رانندگی کنید.
با راننده صحبت یا شوخی نکنید.
از خط ممتد وسط جاده عبور نکنید.
با سلامتی کامل پشت فرمان خودرو بنشینید.
هنگام استفاده از موتورسیکلت از کلاه ایمنی استفاده کنید.
به علایم دقیقا توجه کنید.
به توصیه‌ها و تذکرات پلیس راه توجه کنید.
بیرون‌بودن دست و سر از پنجره خودرو خطرات زیادی به دنبال دارد، آنها را به سرنشینان خودرو یادآور شوید.
از سوارکردن کودکان کم سن و سال در صندلی جلو جداً خودداری کنید.
از خوردن هر نوع نوشیدنی و خوراکی در پشت فرمان و هنگام حرکت اجتناب کنید.
از پاک‌کردن شیشه‌های خودرو خود غفلت نکنید.
وسایل نقلیه نامطمئن عامل تصادف در جاده‌ها است، از مسافرت با آنها خودداری کنید.
اگر خودرویتان اشکال فنی دارد، آن را رفع کنید.
برای کودکان خردسال حتماً از صندلی ویژه کودک استفاده کنید.
کلیه سیستم‌های وسیله نقلیه را کنترل کنید:
بررسی وضع فنی موتور و ترمز
بررسی وضع درها و قفل‌ها
بررسی وضع چراغ راهنما، چراغ ترمز و چراغ جلو
بررسی وضع لاستیک‌ها (عدم استفاده از لاستیک صاف)
بررسی وضع کارکرد بوق، برف‌پاک‌کن، کمربند ایمنی و آینه‌ها
هنگام خرابی احتمالی وسیله نقلیه در نخستین نقطه مطمئن توقف کنید و با استفاده از علایم ایمنی، به‌خصوص در تاریکی هوا، به رفع نقص آن اقدام کنید.
به میزان ظرفیت وسیله نقلیه خود سرنشین و بار حمل کنید و از جابه‌جایی اعضای خانواده در اتاق بار وانت‌بارها، کامیونت‌ها و… خودداری کنید.
در موقع سفر به مناطق سردسیر و برفگیر از لاستیک یخ‌شکن استفاده کنید یا زنجیر چرخ به همراه داشته باشید.
فاصله ایمنی را با اطراف خود رعایت کنید.
به قوانین راهنمایی و رانندگی توجه و آنها را رعایت کنید.
هنگام رسیدن به ورودی‌های شهر و روستا همیشه سرعت خود را کاهش دهید.
اگر ترمز خودرو از کار افتاد، با استفاده از ترمز دستی، قطع گاز و تعویض دنده (دنده معکوس) آن را متوقف کنید.
همواره با سرعت مطمئن رانندگی کنید تا در مواقع لزوم بتوانید خودرو را به موقع کنترل و متوقف کنید.
در مسیر حرکت به تابلوهای هشداردهنده و خطوط وسط و کنار جاده توجه کرده و هنگام رانندگی در شب از نور پایین استفاده کنید.
در موقع روشن‌شدن علایم اخطار (چراغ آمپر آب، چراغ روغن و چراغ دینام) در اسرع وقت خودرو را متوقف کرده و علت آن را بررسی و رفع کنید.
پیشگیری از حوادث رانندگی در هوای مه‌آلود
به آهستگی حرکت کنید.
در صورت امکان، وسیله نقلیه خود را به چراغ مه‌شکن مجهز کنید.
هنگام رانندگی در هوای مه‌آلود با نور پایین حرکت کنید.
در صورت وجود مه غلیظ و عدم دید کافی وسیله نقلیه خود را به منتهی‌الیه سمت راست جاده هدایت کنید و ضمن توقف کامل چراغ‌های آن را روشن نگه دارید.
از خطوط وسط و کنار جاده در ادامه مسیر حرکت خود استفاده کنید.
در صورت بخارکردن شیشه جلو از دستگاه تهویه خودرو استفاده کنید و یا شیشه سمت راست راننده را کمی پایین آورید تا بخار حاصله از بین برود و مانع دید شما نشود.
هنگام رانندگی در شرایط فوق به چراغ عقب وسیله نقلیه جلویی به عنوان راهنمای حرکت و جهت‌یاب اعتماد کامل نداشته باشید.
پیشگیری از حوادث رانندگی در هنگام بارندگی و مواجهه با سطوح لغزنده
در پیچ‌ها با دقت و به آرامی گردش کنید.
از ترمزکردن ناگهانی بپرهیزید؛ زیرا باعث لیزخوردن خودرو می‌شود.
از فشاردادن ناگهانی پا بر روی پدال گاز یا برداشتن فشار از روی آن خودداری کنید.
در یک سطح لغزنده وقتی که سرعت دارید، از تغییر ناگهانی دنده سبک به دنده سنگین خودداری کنید.
اگر خودرو شما لیز خورد، بدون ترمزگرفتن پدال گاز را رها کنید با خونسردی فرمان را در جهت حرکت خودرو بچرخانید تا خودرو به طور مستقیم در مسیر صحیح قرار گیرد و تا وقتی خودرو به حالت مستقیم در نیامده از دنده سنگین‌تر استفاده نکنید.
با وسیله نقلیه جلویی دو برابر مواقع عادی فاصله بگیرید.
اختلالات خواب
کسی که از مشکلات ناشی از اختلال خواب رنج می‌برد، همین امر مانع خواب کافی او می‌شود و احتمالا در ساعات بیداری بیش از حد خسته شده و در نتیجه هنگام رانندگی بیشتر در معرض خطر ناشی از خواب‌آلودگی قرار خواهد گرفت.
چگونه از خواب رفتن هنگام رانندگی جلوگیری کنیم؟
رانندگی در زمان خستگی تا حد زیادی خطر تصادف را افزایش می‌دهد. برای کاهش این خطر
مطمئن شوید که برای رانندگی آمادگی دارید.
در صورت خستگی سفر را آغاز نکنید. پیش از شروع یک سفر طولانی، خواب شبانه خوب و کافی داشته باشید.
بین نیمه‌شب و ۶ صبح، زمانی که هوشیاری طبیعی در حداقل میزان خود قرار دارد، از مسافرت طولانی بپرهیزید.
سفر خود را به گونه‌ای تنظیم کنید که در بین راه استراحت کافی داشته باشید. حدقل یک استراحت ۱۵ دقیقه‌ای بعد از هر دو ساعت رانندگی توصیه می‌شود.
اگر احساس خواب به شما دست داد در مکان امنی مانند پارکینگ‌های جاده‌ای خودرو را متوقف کنید (از توقف در شانه بزرگراه خودداری کنید.)
مؤثرترین راه مقابله با خواب‌آلودگی یک چرت کوتاه (حداقل ۱۵ دقیقه) و نوشیدن دو فنجان قهوه است.
بیشتر کارهایی که رانندگان برای هوشیار نگاه داشتن خود انجام می‌دهند بی‌تأثیر است، تنها باید آنها را به‌عنوان اقداماتی در نظر گرفت که به راننده زمان می‌دهد تا جایی برای توقف ایمن پیدا کند. چرت حداقل ۱۵ دقیقه‌ای و نوشیدن حداقل (۱۵۰ میلی گرم) و دو فنجان نوشیدنی کافیین‌دار (چای یا قهوه) تنها اقداماتی هستند که خواب‌آلودگی را کاهش می‌دهند.
اگر راننده در مدت زمان کوتاهی رانندگی را متوقف نکند، خواب‌آلودگی دوباره باز می‌گردد.
امن‌ترین گزینه برای رانندگان، پرهیز از نوشیدن الکل درحال خواب‌آلودگی یا پرهیز از رانندگی هنگامی که بیمارند و داروهایی مصرف می‌کنند که باعث گیجی و خواب‌آلودگی می‌شود، است. برنامه‌ریزی برای سفر به‌خصوص سفرهای طولانی در بزرگراه‌ها یا دیگر جاده‌های یکنواخت، برای راننده حیاتی و لازم است.
اقدامات حین و بعد از وقوع حادثه
نخستین اقدام در برخورد با خودروی تصادفی خاموش‌کردن موتور خودرو، گذاشتن سنگ مقابل چرخ‌ها، گذاشتن در دنده مخالف شیب، کشیدن ترمزدستی و برداشتن سر باتری خودرو است.
در صورت وجود هر گونه خطری پس از تثبیت‌کردن خودرو، موارد زیر را در نظر داشته باشید:
بلافاصله علایم هشداردهنده را برای رانندگان عبوری برقرار کنید.
از ۱۰۰ متر قبل از تصادف جاده را سنگ‌چین کرده و با علایم هشدار رانندگان عبوری را از وضع موجود مطلع کنید.
هنگام روز می‌توانید برای هشدار از پارچه‌های رنگی استفاده کنید.
در صورت تصادف در هنگام شب (در صورت نبود بنزین، روغن و… در سطح جاده) در ابتدای محل سنگ‌چین آتش روشن کنید.
چنانچه در سطح جاده بنزین، روغن، گازوییل و… ریخته شده است، با ریختن مقداری خاک یا شن بر سطح منطقه صحنه تصادف را ایمن کنید.
کپسول اطفای حریق خودرو را آماده کرده تا در صورت هرگونه حریقی اقدامات لازم را انجام دهید.
اگر حریق خودرو در قسمت موتور باشد، هیچ‌گاه در کاپوت جلو را کاملا باز نکنید و به دو طریق نسبت به اطفای حریق اقدام کنید:
محتویات کپسول اطفای حریق را زیر موتور بپاشید.
فقط به اندازه ورود شیلنگ کپسول کاپوت را باز کنید.
نسبت به برقراری ارتباط با عوامل امدادونجات جاده‌ای اقدام کنید.
شماره تلفن‌های ۱۲۵ و ۱۱۰ و ۱۱۵ و ۱۱۲ می‌توانند راهنمای خوبی باشند.
اقدامات و کمک‌های اولیه را تا قبل از رسیدن نیروهای امدادی و اورژانس برای مصدومان انجام دهید.
هیچ‌گاه مصدوم را قبل از تثبیت وضعیت، بی‌حرکت‌کردن گردن و اندام‌های آسیب‌دیده و کنترل خونریزی از خودرو خارج نکنید، مگر اینکه ضرورت و احتمال انفجار یا خطرات محیطی ایجاب کند.
نحوه خروج مصدوم از داخل خودرو را فرا بگیرید و هنگام تصادفات مورد استفاده قرار دهید.
در صورت فرورفتگی فرمان به داخل بدن با آزادسازی ضامن و عقب‌کشیدن صندلی به آزادسازی مصدوم اقدام کنید.
خستگی راننده و ارتباط آن با تصادفات جاده‌ای
یکی از مسائل و مشکلات جدی که هر ساله باعث بروز هزاران تصادف جاده‌ای می‌شود، خستگی راننده است. اگرچه محاسبه تعداد دقیق خواب‌‌آلودگی‌های منجر به تصادفات امکان‌پذیر نیست، اما تحقیقات نشان می‌دهد که خستگی راننده یکی از عوامل موثر در بیش از ۲۰درصد تصادفات جاده‌ای و بیش از یک چهارم تصادفات کشنده و جدی است.
چون به دلیل عدم توانایی راننده خواب‌آلود برای ترمز گرفتن یا رفتن به کنار جاده برای جلوگیری از ضربه یا کاهش اثر آن، شاهد ضربات ناشی از سرعت زیاد هستیم. این مسأله احتمال مرگ‌ومیر یا جراحات جدی را تا ۵۰درصد افزایش می‌دهد.
خواب‌آلودگی زمان واکنش را کاهش می‌دهد (یکی از اجزای اصلی و اساسی رانندگی ایمن.) این امر همچنین هوشیاری، آگاهی و تمرکز را می‌کاهد؛ به گونه‌ای که توانایی انجام کارهای دقیق (مثل رانندگی) کاهش می‌یابد و چون سرعت پردازش اطلاعات به واسطه خواب آلودگی کاهش می‌یابد؛ کیفیت تصمیم‌گیری نیز تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد.
روشن است که رانندگان وقتی احساس خواب‌آلودگی می‌کنند هنوز هوشیارند. بنابراین برای ادامه رانندگی یا توقف برای استراحت، می‌توانند تصمیم بگیرند. اما افرادی که بر ادامه رانندگی پافشاری می‌کنند، بدان معنا‌ست که خطر خواب‌رفتن حین رانندگی را نادیده می‌گیرند. (همانند کاری که رانندگان مست انجام می‌دهند.)
به احتمال زیاد رانندگان خسته در موارد زیر دچار تصادف می‌شوند
در سفرهای طولانی در جاده‌های یکنواخت و خسته‌کننده مثل بزرگراه‌ها
بین ساعات ۲ تا ۶ بامداد
بین ساعات ۲ تا ۴بعدازظهر (به خصوص پس از غذا خوردن یا نوشیدن مشروبات الکلی)
پس از خواب کمتر از حد معمول
پس از نوشیدن الکل
در صورت استفاده از داروهایی که باعث گیجی و خواب‌آلودگی می‌شود.
پس از ساعات کار طولانی، به‌خصوص پس از شیفت شب
رانندگانی که بیش از همه در معرض خطر هستند:
مردان جوان
رانندگان کامیون
رانندگان شرکت‌‌ها
رانندگان باید :
سعی کنند قبل از شروع سفر کاملا استراحت کرده و احساس سلامتی داشته باشند (از دارویی استفاده نکنند که در هنگام مصرف آن، رانندگی و کار با دستگاه ممنوع باشد.)
برنامه سفر خود را به گونه‌ای تنظیم کنند که دوره‌های استراحت منظم داشته باشند (دست کم ۱۵ دقیقه در هر دو ساعت.)
در صورت لزوم برای توقف شبانه برنامه‌ریزی کنند. (با توجه به سرعت مجاز وسیله نقلیه، زمان مسافرت خود را برآورد کرده و توقفگاه و نقاط خواب و استراحت مسیر را قبل از سفر در نظر داشته باشند.)
از رانندگی طولانی پس از یک روز کامل کاری پرهیز کنند.
در زمان‌هایی که معمولاً وقت خواب آنهاست، از رانندگی خودداری کنند.
در ساعات بین ۲ تا ۶ صبح از رانندگی خودداری کنند.
بین ساعات ۲ تا ۴ صبح، در رانندگی بی‌نهایت دقت کنند.
در صورت احساس خواب‌آلودگی حین رانندگی، چرت کوتاهی بزنند و در مکان امنی توقف کرده، نوشیدنی کافیین‌دار بنوشند.
رانندگی در حین کار و نظارت کارفرمایان
رانندگی خطرناک‌ترین فعالیت کاری است که بیشتر مردم آن را انجام می‌دهند.
می‌توان مانع بسیاری از اتفاقات ناخوشایند شد. رهنمودهای مربوط به « رانندگی حین کار» تصریح می‌کند که قانون ایمنی و سلامت برای فعالیت‌های کاری انجام گرفته در جاده‌ها، همچون تمام فعالیت‌های شغلی، به کار گرفته شود. باید در سیستم ایمنی و سلامت، احتمال خطر را به‌طور موثر مدیریت کرد.
بنابراین کارفرمایان باید احتمال خطر مرتبط با مشاغل جاده‌ای را ارزیابی کرده و برای مدیریت این خطرات تمامی اقدامات «کاربردی معقولانه» را به کار گیرند.
یکی از مهمترین وظایف کارفرمایان کسب اطمینان از خواب‌آلوده نبودن راننده است.
منبع: شهروند