معرفی عملکرد سیستم انتقال نیرو به چرخ های خودرو

سیستم انتقال نیرو، کلاچ، دنده، دیفرانسیل و پلوس

وظیفه این سیستم، انتقال نیروی موتور به چرخهاست، به نحوی که:

۱. هرجا که لازم شد، نیروی موتور بصورت افزایش قدرت به چرخها منتقل شود، (مانند سربالایی و یا موقع شروع حرکت با دنده ۱)، و در جای دیگر، نیروی موتور بصورت افزایش سرعت به چرخها انتقال یابد (مانند سرعتهای بالا در دنده ۴ و ۵).

۲. امکان حرکت چرخها با سرعت متفاوت (سر پیچها) وجود داشته باشد. این وظیفه توسط دیفرانسیل انجام می شود.

اجزاء سیستم انتقال نیرو عبارتند از:

۱- اهرم تعویض دنده

راننده از طریق اهرم تعویض دنده، ضریب افزایش قدرت، یا افزایش سرعت را در شفت خروجی گیربکس تعیین می کند.

۲- فلایویل

این قطعه چرخش موتور را به دیسک و صفحه منتقل می کند.

از طرف دیگر، نیروی استارت را به موتور هدایت کرده و باعث روشن شدن موتور می شود.

علائم خرابی فلایویل:

– لرزش خودرو هنگام حرکت اولیه در دنده ۱،

– صدای نابهنجار هنگام استارت خوردن موتور (بدلیل خرابی دنده فلایویل).

۳- دیسک، صفحه، بلبرینگ و کلاچ

وقتی موتور روشن باشد، بدون توقف در حال کار است و نیرو تولید می کند. این نیرو شفتِ ورودی گیربکس را می چرخاند. ولی سیستم کلاچ این امکان را به راننده می دهد تا انتقال نیرو را به گیربکس متوقف کند (کلاچ را بگیرد) و براحتی دنده ۱ را جا بزند.

وقتی راننده به آرامی پا را از روی کلاچ بر می دارد، نیروی موتور به آرامی و بصورت افزایشی به شفت ورودی گیربکس منتقل می شود و خودرو نرم و آهسته حرکت می کند.

شبیه به همین فرآیند در دنده های بالاتر اتفاق می افتد و راننده بدون استهلاک و خوردگی، دنده ۱ را به ۲ و … تعویض می کند.

سیم کلاچ و پمپ کلاچ:

فرمان گرفتن و رها کردن کلاچ از طریق این قطعات اجرا می شود.

طرز کار کلاچ

با گرفتن کلاچ، دیسک کلاچ از صفحه کلاچ جدا شده و دیگر نیروی موتور به شفت ورودی گیربکس نمی رسد.

وقتی پای راننده روی کلاچ نیست (در حالت عادی)، فنرهای بسیار قوی دیسک کلاچ، صفحه کلاچ را به فلایویل می چسباند و نیروی موتور به شفت ورودی گیربکس می رسد.

۴- دنده برنجی گیربکس

وقتی خودرو در یک دنده خاص در حال حرکت است، اگر راننده بخواهد دنده را عوض کند، بدلیل اختلاف دور “دنده ای که با شفت درگیر است” و “دنده جدید” که هرز می چرخد، تعویض دنده با صدایی شبیه به “گرفتن آب هویج ” همراه خواهد بود. اما با وجود دنده برنجی، “دور دنده کشویی” و “دنده جدید”، قبل از درگیر شدن همسان می شوند و درنتیجه دنده آسان و بدون صدای اضافی جا می رود.

به همین دلیل وقتی دنده برنجیِ یک دنده خاص خراب شده باشد یا تغییر شکل داده باشد، آن دنده با صدای زیاد تعویض می شود.

۵- دنده کشویی و توپی های دنده

برقرار کردن اتصال بین “شفت” و “دنده های متحرک” بعهده “دنده کشویی” است.

“توپی های دنده”، رابط بین دنده کشویی و شفت گیربکس هستند.

۶- شَفت ورودی و شَفت خروجی گیربکس

شفت ورودی گیربکس نیرو را از موتور دریافت می کند و شفت خروجی نیرو را به دیفرانسیل و نهایتا به چرخها می رساند.

۷- دیفرانسیل (دنده هرزگردها، هوزینگ و بلبرینگهای آن)

نیروی شفتِ خروجی گیربکس به دیفرانسیل می رسد تا امکان چرخیدن با سرعت متفاوت، برای لاستیک های چپ و راست فراهم شود. (مقاله طرز کار دیفرانسیل ).

۸- میله های پلوس

پلوس میله ای است که در دوطر دیفرانسیل تعبیه شده و به سمت چرخهای راست و چپ می رود.

هم در گیربکس دستی و هم در گیربکس اتوماتیک دنده وجود دارد، چرا؟

علت نیاز به دنده در گیربکس چیست؟

۱. خودرو برای شروع به حرکت، نیاز به قدرت بیشتری دارد و در نتیجه گشتاور موتور باید بصورت افزایش قدرت به چرخها منتقل شود (دنده سنگین مثل دنده ۱ یا ۲). به بیان دیگر وقتی میل لنگ یک دور بچرخد، محور چرخها کمتر از ۱/۴ دور می چرخند. در هر خودرو این نسبت متفاوت است و با توجه به کاربری خودرو، توسط مهندسان و طراحان محاسبه می شود.

۲. با آغاز به حرکت خودرو، برای افزایش سرعت، گشتاور موتور باید بصورت افزایش سرعت به چرخها منتقل شود (دنده سبک مثل دنده ۴ یا ۵). به بیان دیگر، دور میل لنگ و شفت خروجی گیربکس تقریبا یکسان می شوند. در هر خودرو این نسبت متفاوت است و توسط مهندسان و طراحان محاسبه می شود.