بالانس درجا بهتر هست یا بالانس کامپیوتری؟

هم راستایی صحیح چرخ ها به منظور توزیع سایش در تمام سطح لاستیک و همچنین دستیابی به کنترل دقیق فرمان ، لازم و ضروری می باشد. وجود سایش نامتقارن در سطح لاستیک های عقب و جلو باید به طور منظم بررسی شود. مشاهده تغییر در وضعیت رانندگی و عکس العمل ناموزون فرمان نیز می تواند ناشی از عدم هم راستایی (بالانس) چرخ ها باشد.

هم راستا کردن چرخ ها نتایج ارزشمندی همانند رانندگی آسانتر ، عملکرد بهتر خودرو و آسایش بیشتر را به همراه دارد. لازم به توضیح است که هم راستایی معادل فارسی کلمه بالانس (Balance) می باشد.

 مفهوم هم راستایی (بالانس) چرخ ها

 هم راستایی چرخ های یک خودرو در صورتی تامین می شود که تمام تجهیزات مربوط به جلوبندی و فرمان ، سالم بوده و چرخ به صورت مستقیم و صحیح دوران کند. با توجه به انعطاف پذیری و متحرک بودن برخی از قطعات جلوبندی ، سایش و فرسودگی برخی از قطعات مربوط به آن ، غیرقابل اجتناب می باشد. با سایش این قطعات ، عدم هم راستایی در چرخ ها رخ می دهد. این امر باعث وارد آمدن بار و در نتیجه ، فرسایش بیشتر در قطعات می شود. نتیجه حاصل از این فرسایش ، عدم چرخش مستقیم و آزادانه چرخ ها می باشد که این امر ، دلیل اصلی ساییدگی سریع و نامتقارن لاستیک ها می باشد.

هم راستایی چرخ ها به این صورت تعریف می شود : «موقعیت صحیح چرخ ها نسبت به خودرو».

هنگامی که چرخ ها به صورت درست هم راستا باشند ، تمایل به حرکت صحیح و رو به جلو دارند. با بر هم خوردن این هم راستایی ، چرخ ها در برابر تغییر وضعیت فرمان ، مقاومت می کنند. هم راستا بودن چرخ ها باعث کاهش مصرف سوخت و سایش لاستیک ها می شود. در شرایط عدم هم راستایی ، چرخ ها علاوه بر حرکت طبیعی رو به جلو ، اندکی تمایل به حرکت به سمت کناره ها نیز دارند که باعث سایش لاستیک ها می شود.

امروزه برای محاسبه و رفع زوایای هم راستایی چرخ های خودرو از تجهیزات کامپیوتری استفاده می شود. این زوایا شامل «زوایای غیر قابل اصلاح» و «زوایای قابل اصلاح» می شود. زوایای غیرقابل اصلاح ، زوایایی هستند که قطعات جلوبندی آنها نیاز به تعمیر یا تعویض دارند. زوایای قابل اصلاح شامل موارد زیر می باشند :

– زاویه انحراف تو

این انحراف به وضعیتی گفته می شود که در آن با مشاهده خودرو از بالا زاویه ای بین چرخ ها ایجاد می شود که آنها را متمایل به حرکت به سوی هم یا دور از هم می کند. این نوع انحراف چرخ ها مهمترین و موثرترین عامل در سایش های نامتقارن لاستیک است.

– زاویه انحراف کمبر

این انحراف به وضعیتی گفته می شود که در آن با مشاهده خودرو از جلو ، صفحه تقارن چرخ ها از حالت عمودی خارج شده و به یک سمت متمایل می شود. چرخ هایی که بخش بالایی آنها به سمت خودرو منحرف می شود دارای «انحراف کمبر منفی» و چرخ هایی که بخش بالایی آنها به سمت بیرون خودرو منحرف می شوند ، دارای «انحراف کمبر مثبت» می باشند.

– زاویه انحراف کستر

این انحراف به وضعیتی گفته می شود که در آن با مشاهده خودرو از کنار ، زاویه محور فرمان نسبت به خط عمودی فرضی گذرنده از مرکز چرخ تغییر کرده و به یک سمت متمایل می شود. «انحراف کستر مثبت» هنگامی رخ می دهد که محور فرمان نسبت به خط فرضی مذکور به سمت عقب متمایل شود. در صورتی که این انحراف به سمت جلو باشد ، در این صورت به آن «انحراف کستر منفی» گفته می شود. برطرف کردن این انحراف باعث پایداری خودرو و کنترل آسان تر فرمان می شود.

– زاویه انحراف تراست

این انحراف در ارتباط با تمام چرخ ها نسبت به هم و همچنین نسبت به خط محور فرضی گذرنده از دو سپر عقب و جلو تعریف می شود. خط تراست ، به خطی گفته می شود که در راستای حرکت چرخ های عقب قرار دارد. در خودروهایی که امکان تنظیم سیستم تعلیق عقب دارند ، این انحراف قابل اصلاح است. چنانچه خودروی شما دارای امکان تنظیم سیستم تعلیق نیست ، زاویه تراست با هم راستا کردن چرخ های جلو نسبت به چرخ های عقب قابل اصلاح است.

انجام بالانس های دوره ای

هم راستایی صحیح چرخ های خودرو یک امر لازم و ضروری است که به صورت دوره ای باید بررسی شود. هم راستایی غیر صحیح چرخ ها نه تنها باعث افزایش سایش لاستیک ها می شود ، بلکه باعث افزایش مصرف سوخت خودرو نیز می گردد. علاوه بر هم راستایی ، لاستیک ها و چرخ ها (هم چرخ های عقب و هم چرخ های جلو) باید به صورت دینامیک بالانس شوند. پیشنهاد ما استفاده از دستگاه های بالانس کامپیوتری برای بالانس چرخ ها جدا از خودرو می باشد.

زمان بالانس کردن چرخ ها

چرخ ها در شرایط زیر نیاز به بالانس دارند :

۱- نصب لاستیک جدید

۲- جابه جا کردن چرخ های خودرو

۳- پس از پنچرگیری ، آپارات یا سایر تعمیرات

همچنین به محض مشاهده اولین لرزش ها یا تکان های شدید در هنگام رانندگی یا ساییدگی غیرمعمول لاستیک ها ، بالانس بودن چرخ ها را بررسی کنید. لرزش یا ساییدگی غیر متعارف لاستیک ممکن است به دلیل هم راستا نبودن یا اشکالات مکانیکی چرخ نیز رخ دهد. برای کشف دلیل اصلی مشکل ، به متخصصان در مکان های مجاز بالانس مراجعه کنید.

 انواع مختلف بالانس چرخ

چرخ به دو روش بالانس می شود. یکی استاتیکی (ایستا) و دیگری دینامیکی (پویا).

در روش بالانس استاتیکی ، چرخ روی یک محور افقی قابل گردش نصب می شود. چنانچه نقطه عدم توازن به دلیل وزن بیشتر در پایین قرار بگیرد ، درست در نقطه مقابل آن یعنی در نقطه بالا یک وزنه بالانس در لبه رینگ درج می گردد. پس از تعبیه صحیح وزنه یا وزنه های بالانس ، نواحی نامتقارن از بین می روند. چرخ نامتقارن باعث ایجاد ضربه یا تکان هایی در خودرو ، در هنگام حرکت آن شده و بخش های نامتقارن لاستیک نسبت به سایر نواحی آن دچار ساییدگی زود هنگام خواهد شد

بالانس استاتیکی و نحوه تعبیه وزنه های بالانس

اما در روش بالانس دینامیکی (دو صفحه ای) علاوه بر تشخیص نواحی نامتقارن چرخ که در روش استاتیکی بیان شد ، عدم توازن چرخ نسبت به صفحه تقارن عمودی آن نیز بررسی و در صورت لزوم رفع می شود. عدم توازن دینامیکی به صورت ارتعاشات قابل توجهی در خودرو نمود پیدا می کند. این مشکل با هموزن و بالانس کردن چرخ نسبت به صفحه تقارن عمودی رفع می شود.

بالانس دینامیکی و نحوه تعبیه وزنه های بالانس

نکته : لاستیک های رادیال همیشه باید به روش دینامیکی بالانس شوند.

تاثیر بالانس نبودن چرخ ها بر مقدار ساییدگی لاستیک ها

به منظور عملکرد صحیح و بدون نقص یک لاستیک ، مجموع وزن آن به همراه رینگ باید حول محور گردش و همچنین نسبت به صفحه تقارن عمودی به طور یکسان توزیع شده باشد. هر گونه عدم تقارن وزنی (بالانس نبودن) در مجموعه رینگ و لاستیک ، باید به وسیله وزنه های بالانس به دقت رفع شود. بالانس نبودن چرخ ها منجر به سایش بیش از حد آج (گل) در ناحیه ای از لاستیک که وزن بیشتری را تحمل می کند خواهد شد.

 اقدامات لازم در صورت احساس لرزش در خودرو

در هنگام احساس لرزش در خودرو باید توجه ویژه ای به آن داشت. برای سهولت در تشخیص دلیل احتمالی و رفع لرزش ، باید لاستیک ها را از نظر وجود سایش نامتعارف بررسی کرد. در صورتی که لرزش خودرو ناشی از لاستیک ها باشد و به آن توجه کافی نشود ، می تواند منجر به سایش مفرط لاستیک و خرابی قطعات جلوبندی شود. این مشکل می تواند خطرساز باشد.

مفاهیم

۱- مفهوم انحراف تو در چرخ ها

این نوع انحراف ، برابر اختلاف فاصله بین بخش جلویی دو چرخ واقع بر یک محور و بخش عقبی آنها می باشد. عدم وجود انحراف تو باعث غلتیدن چرخ ها به صورت کاملا موازی نسبت به هم ، با ایجاد رد کامل لاستیک (رد فرضی) و هم اندازه با پهنای لاستیک بر روی جاده شده و کنترل فرمان را تسهیل می کند. به منظور کنترل بهینه خودرو و جلوگیری از انحراف فرمان ، به مقدار اندکی زاویه انحراف تو به سمت داخل در نظر گرفته می شود. ولی باید در نظر داشت که زیاد شدن این زاویه سبب سایش حاشیه بیرونی لاستیک می شود. از سوی دیگر زیاد شدن این انحراف به سمت بیرون خودرو باعث سایش کناره های داخلی لاستیک خواهد شد.

در لاستیک های رادیال ، در نتیجه این انحراف ، انواع دیگری از سایش مشاهده شده است. سایش هایی از قبیل سایش مورب و سایش کلی سطح لاستیک. وجود زاویه انحراف تو در چرخ های عقب نیز باعث سایش های نامتعارف در لاستیک می شود. علاوه بر این ، انحراف تو باعث عدم انطباق خط تراست (حرکت) خودرو نسبت به خط تقارن آن شده که مسبب مشکلاتی در حرکت و همچنین بروز اشکال در چرخ های جلو خواهد شد.

۲- مفهوم انحراف کمبر در چرخ های خودرو

کمبر به مقدار انحراف قسمت بالای چرخ به سمت داخل یا خارج خودرو گفته می شود. کمبر منفی ، انحراف قسمت بالای چرخ به سمت داخل و کمبر مثبت ، انحراف قسمت بالای چرخ به سمت خارج خودرو می باشد. زیاد بودن کمبر منفی باعث شدت یافتن مقدار سایش لبه داخلی لاستیک و زیاد بودن کمبر مثبت باعث شدت یافتن مقدار سایش لبه خارجی لاستیک می شود.

حراف کمبر ممکن است بر روی یکی از چرخ ها به صورت مثبت و در چرخ مقابل واقع بر همان محور به صورت منفی ایجاد شود. همچنین ممکن است هر دو چرخ دچار انحراف مثبت یا منفی شوند. در برخی از موارد ، انحراف های کمبر نامساوی در چرخ ها باعث انحراف یا کشیدگی خودرو به سمتی شده که دارای انحراف کمبر بزرگتر می باشد.

۳- مفهوم انحراف کستر در چرخ های خودرو

کستر به تمایل یا انحراف محور فرمان خودرو به سمت جلو (منفی) یا عقب (مثبت) گفته می شود. زاویه کستر در هیچ خودرویی به طور مطلق صفر (عمودی) نیست ، اما همیشه بر یک زاویه اولیه مثبت تنظیم می شود. دوچرخه مثال خوبی برای توصیف زاویه کستر می باشد. بخش بالایی دوشاخ جلوی تمام دوچرخه ها که چرخ جلو بر روی آن نصب می شود ، به سمت عقب تمایل دارد که باعث ایجاد کستر مثبت در چرخ می شود. هدف اصلی از ایجاد زاویه کستر اولیه ، حفظ کنترل و هدایت خودرو می باشد که باعث افزایش تمرکز و تسلط در کنترل فرمان و باز گرداندن خودکار خودرو به خط مستقیم پس از دور زدن می شود.

عدم در نظر گرفتن زاویه کستر اولیه ، باعث انحراف ، لرزش و کاهش تسلط در کنترل فرمان خودرو می شود. کستر مثبت زیاد ، باعث مشکل شدن رانندگی ، تاب دار شدن چرخ ها و در نهایت ، سایش لاستیک ها می شود. انحراف کستر نامساوی در چرخ ها باعث انحراف و تمایل خودرو به سمت چرخی که دارای کستر کمتری است می شود. در صورتی که زاویه کستر از محدوده مجاز تعیین شده توسط تولید کننده خودرو خارج شود ، به دلیل انحراف کمبر ایجاد شده در سر پیچ ها ، سایش لاستیک ها رخ می دهد. قطعات لق یا فرسوده سیستم جلوبندی و تعلیق ، علاوه بر ایجاد زاویه انحراف کستر ، باعث تولید انحراف های کمبر و تو شده که نتیجه آن ، سایش لاستیک می باشد.

منبع : پرتال جامع اطلاعات تخصصی صنعت حمل ونقل