علائم و عوامل خرابی ترموستات چیست ؟

ترموستات خودرو چیست و چرا داشتنش ضرورت دارد؟

ترموستات یا همان چیزی که به فارسی به آن دماپای می‌گویند، دستگاهی است که برای ثابت نگه داشتن دمای یک سامانه به کار می‌رود.

ترموستات خودرو وظیفه دارد این عمل را در محدوده موتور خودرو انجام دهد. به این معنا که این قطعه با قرار گرفتن میان موتور و رادیاتور آن، دمای موتور را در محدوده عملکردی مشخصی نگه می‌دارد. بهترین دما برای عملکرد موتور خودرو، حدود ۸۵ درجه سانتی‌گراد است

اگر دمای موتور از این مقدار خیلی بیشتر یا کمتر شود، عملکرد خودرو با اختلال مواجه می‌شود.

ترموستات در خودرو چه نقشی دارد؟

 

موتور خودرو برای انجام درست وظایفش باید در دمای مشخصی (حدود ۸۵ درجه سانتیگراد) فعالیت کند. اگر این دما از حد مورد نظر کمتر باشد، روغن موتور غلیظ شده و قادر به روغن کاری قطعات داخلی موتور نخواهد بود. در صورتی هم که دما از حد مورد نظر بیشتر باشد، روغن بیش از اندازه رقیق شده و خاصیتش را از دست خواهد داد. بنابراین باید دماپایی برای کنترل دمای موتور در نظر گرفت تا فرآیند خنک‌سازی آن تحت نظارت دقیق انجام شود. ترموستات در خودرو به منظور تنظیم دمای موتور مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعه مانع از فرسایش موتور ماشین بر اثر نوسانات دمایی می‌شود.
کار ترموستات ماشین چیست؟

کار ترموستات ماشین کنترل مسیر جریان مایع خنک‌کننده به سمت رادیاتور می‌باشد. در حقیقت زمانی که موتور خودرو سرد است، ترموستات مسیر حرکت مایع خنک کننده به سمت رادیاتور را می‌بندد تا دمای موتور بیش از این کاهش پیدا نکند. سپس با افزایش سطح دما و نیاز به خنک‌سازی موتور، ترموستات مسیر حرکت مایع خنک‌کننده را باز نموده و اجازه فعالیت را به سیستم خنک‌سازی ماشین می‌دهد.

این قطعه موظف است دمای موتور را در سریع‌ترین حالت ممکن تحت کنترل درآورده و سطح ایجاد رسوبات، فرسایش بدنه موتور و تشکیل آلاینده‌های خروجی را به طور قابل توجهی کاهش می‌دهد.

وظیفه ترموستات در خودرو چیست؟

 

وجود ترموستات کمک می‌کند که سیستم خنک‌کننده موتور عملکردی صحیح داشته باشد. در صورتی که سیستم خنک‌کننده نتواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد، موتور خودرو اصطلاحاً جوش می‌آورد.

مشکل احتمالی بعدی بالا بودن دمای موتور، این است که روغن رقیق می‌شود. رقیق شدن روغن هم خاصیت روان‌کنندگی آن را کاهش می‌دهد.

از سوی دیگر، پایین بودن دمای موتور هم بدون مشکل نیست. همان‌گونه که جوش آوردن می‌تواند به موتور آسیب بزند، پایین بودن دمای آن نیز یک عامل مخرب به حساب می‌آید. در صورتی که دمای موتور پایین بیاید، روغن در آن غلیظ می‌شود. غلیظ شدن روغن هم دردسرهای خاص خودش را دارد. وقتی روغن غلیظ شود، نمی‌تواند قطعات خودرو را روان کند و اصطکاک میان قطعات افزایش پیدا می‌کند.

علاوه بر این موارد، ترموستات کمک می‌کند که در صبح‌ها و اوقاتی که ماشین سرد است، سریع‌تر به دمای عملکردی مناسبی برسد. بنا بر این، این باور که ترموستات در خودرو تنها برای خنک کردن خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد، باوری اشتباه است.

ترموستات خودرو چگونه کار می‌کند؟

ترموستات وظیفه قطع و وصل کردن جریان آب به درون موتور به صورت خودکار را به عهده دارد. وقتی دمای موتور در حال کاهش است، این قطعه جریان مایع خنک‌کننده به موتور را قطع می‌کند. در این حالت، آب موجود در موتور یک مسیر بسته را طی می‌کند تا به دمای استاندارد برسد.

پس از این که دمای آب به میزان استاندارد رسید، ترموستات دوباره به جریان آب رادیاتور اجازه می‌دهد که وارد موتور شود.

ترموستات در خودرو دارای یک دمای کاری مشخص است که در هنگام خرید باید به آن توجه داشت. درون این قطعه یک ماده حساس به دما وجود دارد که برخی آن را جیوه یا موم می‌نامند. درون جیوه، میله‌ای قرار گرفته که به سوپاپ ترموستات وصل شده است. با افزایش دمای ترموستات، این موم ذوب می‌شود و حجمش افزایش پیدا می‌کند. در اثر این انبساط، میله داخل سیلندر حرکت کرده و از محل خود خارج می‌شود. در نتیجه این فرآیند، سوپاپ ترموستات باز می‌شود.

عمر مفید ترموستات چقدر است؟

بدیهی است هر قطعه در خودرو دارای عمر مفیدی است که اگر بیش از آن مورد استفاده قرار گیرد، خسارات و ضررهای زیادی به همراه خواهد آورد. ترموستات نیز از این قاعده مستثنی نبوده و دارای عمر مفید مشخصی است. اغلب کارشناسان معتقدند زمانی که این قطعه فعالیت خود را به درستی انجام ندهد، باید آن را تعویض نمود. به طور کلی پیشنهاد می‌شود در هر ۵۰ هزار کیلومتر رانندگی و یا با گذشت یکسال از عمر ترموستات، نسبت به تعویض آن اقدام نمایید.

انواع ترموستات خودرو

ترموستات‌های خودرو دارای انواع مختلفی هستند که در خودروها معمولاً تنها دو نوع مورد استفاده قرار می‌گیرد:
ترموستات الکترومکانیکی:

برای قطع و وصل مدار الکتریکی از فرمان حسگر حرارتی استفاده می‌کند.

این مدل دارای دو نوع حسگر دما است. یکی از آنها بر مبنای انبساط مایع و دیگری بر مبنای انبساط فلز عمل می‌کند.
ترموستات الکترونیکی:

در این مدل، یک رله مینیاتوری با فرمانی از سمت سنسور دمایی صورت می‌پذیرد.

اجزای ترموستات خودرو

یک ترموستات خودرو برای داشتن عملکرد صحیح نیاز به اجزای مختلفی دارد. هر یک از این اجزا وظیفه خاص خود را دارد.

این اجزا عبارتند از:

سوپاپ
فنر
سوپاپ فرعی
سیلندر بازشونده
حلقه مسدودکننده

در ترموستات یک دریچه برای عبور مایع خنک‌کننده به داخل سیلندر وجود دارد. وظیفه این دریچه این است که وقتی دمای مایع به حد مشخصی نرسیده است، به آن اجازه عبور ندهد.

فنر ترموستات که به آن فنر بازگرداننده نیز می‌گویند، این دریچه را بسته نگه می‌دارد. در مرکز این دریچه یک اتصال به سیلندر بسته وجود دارد که از موم حرارتی پر شده است. در مقابل فنر بازگرداننده نیز یک میله فولادی قرار دارد که کارکردی همانند پیستون دارد.
وظیفه ترموستات در ماشین

سوراخ روی ترموستات برای چیست؟

روی برخی از انواع ترموستات ممکن است سوراخی وجود داشته باشد. اگر برای شما هم این سوال پیش آمده که وظیفه این سوراخ چیست، پاسخش این‌جاست:

این سوراخ عملکردی مشابه یک سوپاپ دارد. وظیفه این سوپاپ ایجاد تعادل میان فشار مدار بخاری و مدار رادیاتور است.

بدین ترتیب، با وجود این سوراخ وقتی ترموستات بسته است، با باز شدن در رادیاتور، عمل هواگیری به صورت خودکار انجام می‌شود. در صورتی هم که هوایی در کار نباشد، این سوپاپ مانع عبور مایع از آن می‌شود.
حتما بخوانید: چرا بخاری ماشین خوب گرم نمیکند؟ راه حل آن چیست؟

علائم و نشانه‌های خرابی ترموستات

بزرگ‌ترین مشکلی که ممکن است برای یک ترموستات خودرو پیش بیاید، از کار افتادن سنسور آن است. در این حالت، قطعه مورد بحث نمی‌تواند وظیفه خود را به درستی انجام دهد. در نتیجه، آب نمی‌تواند از رادیاتور به موتور وارد شود و آن را خنک کند. در این حالت، دمای موتور خودرو به شدت بالا می‌رود و خودرو اصطلاحا جوش می‌آورد.

در نقطه مقابل، ممکن است ترموستات به نحوی خراب شود که به صورت دائم فعال باشد. در این حالت هم اختلالاتی در کارکرد موتور خودرو به وجود می‌آید که پیش از این به آن اشاره کرده‌ایم.

علائم خرابی ترموستات عبارتند از:

نشت مایع خنک کننده یا آب از زیر خودرو
افزایش میزان مصرف سوخت خودرو
تغییرات غیرمعمول دمای موتور
افزایش میزان مصرف روغن موتور
کاهش غلظت روغن موتور
فرسایش بیش از حد سیلندرها

حتما بخوانید: چگونه از جوش آوردن خودرو جان سالم به در ببریم؟

عوامل خرابی ترموستات

ترموستات معمولا عمر مفید بالایی دارد و دلایل کمی برای خرابی آن وجود دارد. البته این گزاره تنها در حالتی صدق می‌کند که تمام سیستم خنک‌کننده خودرو در حالت مناسبی مشغول کار باشند. خرابی در این سامانه می‌تواند باعث خرابی سایر اجزای آن شود.

عمده‌ترین عوامل خرابی ترموستات خودرو عبارتند از:
پایان یافتن عمر مفید آن
نامرغوب بودن جنس آن
زنگ زدن بدنه
وارد آمدن فشار بیش از حد به این قطعه

کار ترموستات چیست

عواقب ناشی از حذف ترموستات یا نصب مدلی که دمای آن پایین‌تر از میزان استاندارد است

وظیفه اصلی ترموستات، همان‌طور که پیش از این هم گفته بودیم، نگه داشتن دمای موتور در یک محدوده دمایی مناسب است. وقتی این قطعه از مدار خارج شود، دمای موتور از این محدوده خارج می‌شود.

برای مثال، اگر دمای موتور پایین‌تر از حد مجاز باشد، بلبرینگ‌ها، رینگ‌ها و پیستون‌ها به خاطر این که هنوز منبسط نشده‌اند، آسیب‌پذیرند. در این حالت خوردگی قطعات شدیدتر است و شکاف میان اجزا بیشتر.

در سوی دیگر، اگر ترموستات را حذف کنید، سرعت حرکت آب ممکن است در مدار به حدی بالا برود که فرصت انتقال گرمای موتور به آن از بین برود. در نتیجه، آب نمی‌تواند دمای موتور را پایین بیاورد.

آموزش تعویض ترموستات پراید

تعویض ترموستات عمل چندان سختی نیست و تقریبا هر کسی از پس آن برمی‌آید. در این بخش برای درک بهتر مسئله لازم بود یک خودرو را مثال بزنیم و تصمیم ما آموزش تعویض ترموستات پراید بود.

وقتی موتور خودرو سرد است، کاپوت را باز کنید. سمت راننده و روی سرسیلندر می‌توانید ترموستات را پیدا کنید.

بست شیلنگ‌های خروجی را از ترموستات پراید جدا کرده و سپس پیچ‌های اطراف آن را باز کنید. حالا می توانید آن را جدا کنید.

سپس ترموستات جدید را جایگزین کنید. پیش از نصب، بهتر است یک بار دیگر دمای نوشته شده روی آن را مورد بررسی قرار دهید تا از پیش آمدن اشتباه جلوگیری کنید.

پیچ‌های اطراف آن را سفت کنید. توجه داشته باشید که این پیچ‌ها نباید خیلی محکم شوند؛ زیرا امکان شکستن و ترک خوردن پیچ‌ها به وجود می‌آید.

نتیجه‌گیری

ترموستات یک قطعه کوچک و کاربردی در سیستم خنک‌کننده خودرو است.این قطعه بر اساس کارکرد به دو گروه تقسیم می‌شود که یکی برای استفاده در فصول گرم و یکی برای استفاده در فصول خنک‌تر سال است. از این جهت بهتر است آن را بسته به آب و هوا و فصل تعویض کنید تا خیالتان از بابت کارکرد صحیحش راحت باشد.

حذف کردن ترموستات از سیستم خنک‌کننده و یک‌سره کردن آن به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

کارستان