هیپنوتیزم جاده ای چیست؟
چرا گاهی در مسیر رانندگی بیداریم ولی هشیار نیستیم؟
فهرست مطالب
شاید برای شما هم پیش‌آمده باشد که در حال رانندگی در بزرگراه یا جاده‌ای بوده‌اید مثلاً از تهران به سمت اصفهان می‌رفتید و روی تابلوی کنار جاده نوشته‌شده «اصفهان ۲۵۰ کیلومتر». تنها چیزی که بعد از دیدن این عدد به یاد می‌آورید تابلویی دیگر است که بر روی آن نوشته «اصفهان ۵۰ کیلومتر». تمام این مسیر را گویا در یک‌چشم به هم زدن طی کرده‌اید.
اگر از شما بپرسیم چه اتفاقی در طی مسیر افتاد مطمئناً خواهید گفت من خوابم نبرده بود. پس چطور این مسیر طی شد؟
بیایید یک مثال دیگر هم بزنیم. شاید این تجربه را حتی در یک سفر درون‌شهری هم داشته باشید. مثلاً یکهو به خود می‌آیید و می‌بینید پشت چراغ‌قرمز توقف کرده‌اید اما اصلاً یادتان نیست که تا چند دقیقه قبل از این توقف در چه حالی بودید؟ اصلاً راهنمای ماشین رو زدید؟ پشت تابلوهای توقف شهر ایستادید؟ سرعت مجاز را رعایت کردید؟هر دو این مثال‌ها نمونه‌ای از هیپنوتیزم بزرگراه یا جاده است.
هیپونتزیم جاده‌ای شبیه به چه احساسی است؟
معمولاً زمانی که شما دچار حالت هیپنوتیزم جاده‌ای می‌شوید خودتان از این حالت آگاهی ندارید؛ اما نشانه‌هایی که میتواند علامتی برای این حالت باشد شامل موارد زیر است:
- احساس خواب‌آلودگی
- گیجی ذهنی
- فقدان تمرکز
- زمان واکنش کند
- پلک زدن‌های آهسته یا برعکس پشت سر هم پلک زدن
پس اگر به خود آمدید و دیدید یکی از خروجی‌های بزرگراه را رد کردید بدانید دچار هیپنوتیزم بزرگراه یا جاده شده‌اید. شاید فردی هم که در ماشین کنار شما نشسته است متوجه این موضوع بشود که چشمان شما به جاده خیره شده است.
علت تجربه هیپنوتیزم جاده چیست؟
اگرچه این حالت بیشتر در رانندگانی که خواب کافی نداشتند و خسته هستند رخ می‌دهد اما خستگی تنها علت این اتفاق نیست. برخی از عوامل دیگری که منجر به هیپنوتیزم جاده می‌شوند به شرح زیر است:
جاده‌های یکنواخت
یکنواختی مسیر نقش مهمی در ایجاد این وضعیت دارد. در یک مطالعه‌ای که در سال ۲۰۰۳ انجام شد در یک شبیه‌سازی رانندگی دو گروه از افراد راننده تحت مطالعه قرار گرفتند. شرکت‌کنندگان باید مسیری ۴۰ دقیقه‌ای را طی می‌کردند. گروه اول در یک جاده‌ای قرار گرفتند که سطحش صاف بود و سرشار از درختان کاج مساوی بود. جاده دوم تنوع بصری بیشتری داشت و به‌جز درخت، مزارع، علامت‌های نوشتاری و مردم هم حضور داشتند. حتی در برخی مکان‌ها پل‌های خراب‌شده یا مسیرهای نیاز به تعمیر وجود داشت که حالت یکنواختی جاده را گرفته بود. نتایج نشان داد که در جاده‌های یکنواخت رانندگان خواب‌آلوده می‌شدند و خستگی بیشتری را تجربه کردند. معمولاً این خستگی بعد از بیست دقیقه اتفاق می‌افتاد پس قرار نیست زمان خیلی زیادی بگذرد تا فرد دچار هیپنوتیزم جاده شود و گاهی فقط بعد از گذر بیست دقیقه ممکن است این حالت تجربه شود.
عدم تمرکز مغز
در سال ۲۰۰۴ در پژوهشی مشخص شد که سیستم حرکتی شما و بخشی که حرکات چشم را کنترل می‌کند در ایجاد حالت هیپنوتیزم جاده نقش دارد. زمانی که شما در جاده‌ای رانندگی می‌کنید و آن جاده را کامل می‌شناسید و چشمان شما حالت خیره پیدا می کند مغز شما نسبت به چیزهایی که می‌بینید کمتر حساس می‌شود و بازخورد می‌دهد. در اینجاست که مغز برای آنچه خواهید دید پیش‌بینی‌هایی می‌کند و ممکن است کمتر به واقعیت توجه کند. به بیان ساده‌تر مغز شما از حالت هشدار به عوامل محیطی خارج می‌شود و با توجه کمتر نسبت به محرک‌های بیرونی و بینایی رفتار می‌کند.
خواب‌آلودگی
زمانی که شما خسته هستید و رانندگی می‌کنید احتمال ایجاد حالت هیپنوتیزم جاده‌ای هم افزایش پیدا می‌کند. همان‌طور که یکنواختی جاده حالت هشدار مغز را کم می‌کند باعث ایجاد خستگی هم می‌شود. در این حالت اگر شما مسیر زیادی را رانندگی کنید احتمال اینکه واقعاً هم خوابتان ببرد افزایش پیدا می‌کند.
راههای مقابله با هیپنوتیزم جاده‌ای چیست؟
استراحت کنید
هرچه زمان طولانی یک کار یکنواخت را انجام دهید مغز شما عملکردش کاهش پیدا می‌کند و شبیه وضعیت اتوپایلوت یا خودکار بودن می‌شود. مثلاً فرض کنید در یک محیط کاری مجبورید مدام از روی یک برگه بخوانید و آن را تکرار کنید بی‌شک عملی خسته‌کننده است. در جاده هم همین اتفاق می‌افتد اما در جاده شما ممکن است با سلامت خود و دیگر افرادی که در آن جاده هستند بازی کنید. زمانی که برای سفر برنامه‌ریزی می‌کنید مطمئن باشید که هر یک یا دو ساعت یک‌مرتبه توقف دارید و به خود استراحت می‌دهید. از ماشین خارج شوید کمی حرکات کششی انجام بدهید و در محیط اطراف قدم بزنید. اگر احساس خستگی دارید و مجبورید رانندگی کنید به خودتان اجازه بدهید بین سفر چرت کوتاهی بزنید و هشیار شوید.
مقداری کافئین بنوشید
اگر هنگام رانندگی احساس خواب‌آلودگی دارید خوردن کافئین به شما کمک می کند. البته کافئین این قدرت را ندارد که شمارا به‌صورت کامل هشیار کند. اگر هم احساس خواب‌آلودگی ندارید خوردن یک میان وعده سبک از یکنواختی راه می‌کاهد. فقط حواستان باشد که خوراکی نباشد که خوردنش سخت باشد یا تمرکز شمارا بگیرد.
حرف بزنید یا آهنگی را بخوانید.
صحبت با دیگران به درگیر شدن مغز شما کمک می کند. مثلاً برای استراحت توقف کنید به یک دوست زنگ بزنید و با او حرف بزنید. حتی گاهی صحبت با خود هم خوب است. شاید شعری را از دوران کودکی به یاد بیاوردید و با خود بخوانید. یا یک مسئله ریاضی را با صدای بلند حل کنید.
برخی از تغییرات محیطی را ایجاد کنید.
یا توجه به مطالب بالا اگر شما حس کردید دچار هیپنوتیزم بزرگراه شدید اما برای شما امکان توقف ماشین وجود ندارد این کارها میتواند به شما کمک کند
- یک موسیقی با صدای بلند گوش کنید و یا یک برنامه رادیویی که مطالب جالب و درگیر کننده‌ای دارد گوش دهید. موسیقی نرم، صدای آهسته ممکن است بیشتر باعث خواب‌آلودگی شما شود.
- شیشه ماشین را پایین بکشید محیط گرم فضا را مناسب خواب می کند پس تهویه هوا را روشن کنید و در صورت امکان شیشه ماشین را هم پایین بکشید. وزیدن باد به‌صورت شما عالی است.
- با صندلی عمودی رانندگی کنید. اگر صندلی در حالت عمودی نباشد ممکن است بدن بیشتر حالت خواب پیدا کند.
جلوگیری از حالت هیپنوتیزم
اگر در شرایطی قرار دارید که باید حتماً یک رانندگی طولانی داشته باشید از این راه‌ها استفاده کنید:
اگر همیشه از یک مسیر یکنواخت رانندگی می‌کنید در صورت امکان جاده را عوض کنید و از مسیر دیگری بروید. مثلاً بجای بزرگراه از داخل شهر سفر کنید.
از یک خروجی متفاوت حرکت کنید.
مسیرهای جایگزین را پیدا کنید.
سبک بخورید.
وقتی نهار یک غذای سنگین می‌خورید بعدش چه احساسی دارید؟ یکم حالت چرت زدگی و خستگی به شما دست می‌دهد. اگر قبل از رانندگی هم یک وعده غذایی سنگین بخورید احتمال اینکه احساس خواب‌آلودگی کنید زیاد است. غذای پروتئین دار بهتر از مواد غذایی شیرین یا حاوی کربوهیدرات است.
یک آلبوم موسیقی جدید برای پخش در ماشین آماده کنید.
همیشه گوش دادن به رادیو و موسیقی راه مناسبی برای جلوگیری از خواب‌آلودگی نیست مخصوصاً اگر صدای نرم و آهسته‌ای در حال پخش باشد. با انتخاب آهنگ‌های جدید و متنوع سعی کنید از خواب‌آلودگی جلوگیر بکنید. هرچقدر مطالب جدیدتر باشد حالت خواب‌آلودگی شما کمتر می‌شود.
خواب کافی
رانندگی در مسیرهای طولانی خسته‌کننده است حتماً قبل سفر خواب کافی داشته باشید و اگر دارو مصرف می‌کنید مطمئن باشید که برچسب دارو را مطالعه کرده‌اید زیرا برخی داروها منجر به احساس خواب‌آلودگی می شوند.
تجربه هیپنوتیزم جاده‌ای تجربه‌ای نسبتاً متداول است که ممکن است منجر به خطراتی برای رانندگان شود. درحالی‌که شما بیدارید اما تمرکزتان به حالت خودکار درآمده است و نسبت به محیط هشیاری کمی دارید. گاهی بودن در جاده‌های طولانی و یکنواخت غیرقابل‌اجتناب است اما با رعایت برخی از دستورالعمل‌های ذکرشده از ایجاد هیپنوتیزم جاده‌ای می‌توانید جلوگیری بکنید.
منبع: Healthline