در چه مکان‌هایی نباید از کروز کنترل استفاده شود؟

کروز کنترل چیست و چه کاربردی دارد؟ این سیستم یکی از امکانات پرکاربرد اتومبیل‌های امروزی است. این سیستم نوعی کنترل‌کننده است که سرعت اتومبیل را تحت نظر می‌گیرد. معمولاً این سیستم در جاده‌های صاف و هموار که پیچ و خم زیادی ندارد، به یاری راننده می‌شتابد و آسایش را به سرنشینان هدیه می‌دهد. از آنجایی که آمریکا دارای جاده‌های بسیار هموار و طولانی است، نخستین‌بار آنها بودند که به فکر طراحی مکانیزمی افتادند که در این جاده‌ها رانندگان راحت‌تر تردد کنند.

در ادامه این مقاله، به بررسی عملکرد و البته معایب و مزایای کروز کنترل خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

کروز کنترل چیست؟

عملکرد کروز کنترل به این شرح است که با فعال‌نمودن و تنظیم این سیستم در سرعت موردنظر راننده، اتومبیل در همان سرعت مشخص‌شده به مسیر خود ادامه خواهد داد. بعد از اینکه این سیستم فعال شد، دیگر نیاز نیست که راننده پای خود را روی پدال گاز فشار دهد، چون دیگر کنترل دریچه گاز در دست این سیستم است.

در مواقع اضطراری که راننده ضرورت کم یا زیادکردن سرعت را احساس کند، فقط کافی است پدال گاز و یا پدال ترمز را فشار دهد تا غیرفعال شود و مدیریت سرعت اتومبیل برعهده‌ خود راننده باشد.

کروز کنترل تثبیت‌کننده سرعت اتومبیل است و با مدیریت میزان هوای ورودی به اتاقک سوخت، شتاب خودرو را کنترل می‌کند. شتاب اتومبیل هم طبق نیاز راننده و تنها با چند دکمه که روی فرمان و یا در کنار فرمان با یک اهرم کنترلی است، قابل‌تنظیم است. این سیستم راننده را از فشار دادن پدال گاز و تنظیم سرعت بی‌نیاز می‌کند. با داشتن این سیستم، با سرعتی یکنواخت و امن قادر خواهید بود در جاده‌های طولانی راحت‌تر برانید.

عملکرد کروز کنترل چگونه است؟

وقتی در مسیر‌های طولانی با اتومبیل‌ معمولی رانندگی می‌کنید، کمکی هم ندارید و مجبور به فشردن مداوم پا روی پدال گاز هستید، دچار خستگی شدید پا‌ها خواهید شد. همین نیاز خودروسازان آمریکایی را برآن داشت تا دست‌به‌کار شوند و در سال ۱۹۸۵ میلادی، درنهایت این اختراع بسیار کاربردی را روی خودروی امپریال کرایسلر (Imperial Chrysler) اجرا کردند.

پیشرفت روزافزون در صنعت خودروسازی منجرشده تا خودروها اتوماتیک شود و در این میان عملکرد کروز کنترل هم دست‌خوش تغییراتی شده است. این روزها دیگر کروز کنترل فقط سرعت خودرو را ثابت نگه نمی‌دارد، بلکه در کنار آن مسئول حفظ ایمنی اتومبیل هم است. اتومبیل‌های مجهز به این سیستم با داشتن رادار‌هایی، قادر به تشخیص فاصله خود با اتومبیل‌های دیگر است و همین آپشن تا حد زیادی خیال سرنشینان را از بابت امنیت سفر راحت می‌کند.

همان طور که اشاره شد رانندگان می‌توانند گزینه کنترل سرعت را در اتومبیل‎‌های دارای این سیستم فعال یا لغو نمایند. مدیریت سرعت زمانی که سیستم فعال می‌شود، با تنظیم و کنترل دریچه گاز اجرا می‌شود. در مواقعی که پدال گاز را راننده فشار می‌دهد، دقیقاً همین اتفاق رخ می‌دهد؛ با این فرق که وقتی کروز کنترل فعال‌ است. دریچه گاز از طریق کابلی کارش را انجام می‌دهد که به محرکی وصل است و سوپاپ دریچه مدیریت سرعت و نیروی موتور اتومبیل هم با محدودشدن مقدار هوا در آن تحت‌کنترل واقع می‌شود.

اجزای سیستم کروز کنترل

با شناخت اجزای این سیستم بی‌شک درک بهتری از عملکرد این سیستم خواهیم داشت.

۱. واحد فرمان (Command Module)

این بخش صادرکننده فرمان در سیستم کروز کنترل است که جهت ثابت نگه‌داشتن سرعت خودرو، افزایش، کاهش، قطع و یا وصل فرمان به کار می‌رود.

۲. واحد کنترل الکتریکی (ECU)

هسته‌ مرکزی هر سیستم اتوماتیکی وظیفه‌ تجزیه‌ و تحلیل دستور‌های مختلف را بر عهده دارد. واحد کنترل الکتریکی یا همان ECU، در کروز کنترل هم موظف به پردازش داده‌ها و اطلاعات است. در این قسمت است که دستورها دریافت می‌شود و پس از پردازش آنها، تأییدیه‌ اجرایشان صادر می‌شود.

۳. عملگر (Actuator)

عملگر مسئول باز و بسته‌کردن دریچه گاز است و طبق دستورهای دریافتی، سرعت را تنظیم می‌کند. عملگر‌ها انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.

روند فعالیت و عملیات در کروز کنترل چگونه است؟

دریچه گاز با فشردن پدال گاز باز می‌شود و درنتیجه سرعت اتومبیل زیاد می‌شود. کروز کنترل که یک سیستم اتوماتیک است، توسط عملگر که پیش‌تر گفته شد، متصل به دریچه کنترل گاز شده است و با مدیریت میزان هوای ورودی به دریچه، سرعت خودرو را تنظیم می‌کند. عملگر این عمل را با کشیدن یا شُل‌کردن کابلی که به دریچه گاز وصل است، انجام می‌دهد.

انواع عملگر‌های سیستم کروز کنترل

• عملگر‌های الکتریکی
• عملگر‌های خلأ
• سیستم فاقد عملگر

همان‌ طور که ملاحظه می‌فرمایید، همه سیستم‌های کروز کنترل از عملگر‌های یکسانی بهره‌مند نیستند.

مزایای کروز کنترل

باتوجه‌به مطالبی که تا اکنون ذکر شد، حتماً پی به مزایای کروز کنترل برده‌اید و همین‌طور چگونه قادر است تا مانع خستگی پا‌ها در رانندگی‌های طولانی‌مدت شود. این سیستم به افرادی که از پادرد و کمردرد رنج می‌برند و یا به‌علت کهولت سن توان رانندگی طولانی‌مدت را ندارند، توصیه می‌شود. با این سیستم سفر در جاده‌‌های صاف و بدون‌ ترافیک لذت‌بخش‌تر و بی‌دردسرتر خواهد بود.

در ادامه به دیگر مزایای این سیستم اشاره خواهیم کرد:

• کروز کنترل از تجاوز محدودیت سرعت در جاده‌ها جلوگیری به عمل می‌آورد و در عمل از اشتباهات نقض محدودیت سرعت توسط راننده می‌کاهد.
• طبق آمار این سیستم در جهت افزایش بهره‌وری و همچنین مصرف سوخت خودرو مفید واقع می‌شود و همین نکات مثبت به کاهش آلودگی هوا منجر می‌شود.
• این سیستم آسایش خاطر را برای افرادی که به‌دلیل نگرانی از خستگی به سفرهای طولانی تن نمی‌دهند، به ارمغان می‌آورد.
• خوشبختانه این سیستم کاربردی روی اتومبیل‌هایی که کروز کنترل ندارد هم قابل‌نصب است، اما باید ذکر شود منظورمان پراید و خودروهایی از این دست نیست.
• با این سیستم به‌راحتی می‌توان سرعت اتومبیل را تنظیم کرد و تنها کاری که باید انجام دهید، فشاردادن دکمه‌هایی است که جهت افزایش و کاهش سرعت تعبیه شده‌ است.

هر سیستمی مزایایی دارد و در مقابل معایبی نیز دارد. کروز کنترل سیستمی است که آسایش خیال به‌همراه دارد، ولی باید در استفاده از آن بسیار دقت شود، چرا؟ چون احتمال آن می‌رود که راننده متکی‌ به این سیستم شود و خدایی نکرده از میزان احتیاط، دقت و هوشیاری خود بکاهد.

از دیگر عواملی که در هنگام استفاده غیر صحیح و بی‌مورد از کروز کنترل منجر به تصادف می‌شود عبارتند از:

• شرایط بد آب و هوا
• میدان‌ها و پیچ‌های تند جاده‌ها (که نیاز به احتیاط بیشتری دارد)
• جاده‌های ناهموار
• ناگهان شتاب‌گرفتن
• راننده احتمال دارد در زمان به‌کاربردن کروز کنترل درک فضایی خویش را از دست بدهد و به‌عنوان‌مثال در ترافیک پدال گاز را به‌جای ترمز فشار دهد.

نحوه فعال‌کردن کروز کنترل چگونه است؟

همان‌ طور که قبلاً گفته شد، از دکمه‌ها و یا اهرمی که کنار فرمان تعبیه شده‌ است، جهت فعال‌ یا تنظیم‌کردن سرعت اتومبیل می‌توان بهره برد. در این سیستم امکان فعال‌کردن و افزایش/کاهش سرعت نیز با کمک آپشن‌ها و کلیدهای جداگانه وجود دارد.

با فشار پدال ترمز نیز این سیستم خاموش شده و همه‌چیز به روال عادی خود برمی‌گردد. درنتیجه هنگامی که کروز فعال است و به توقف‌کردن ضرورت پیدا کردید، فقط فشاردادن پدال ترمز کافی خواهد بود تا کنترل خودرو در دست خودتان بیفتد.

در این بخش از مقاله مروری بر فعال‌کردن و تنظیم سرعت کروز کنترل خواهیم داشت.

۱. دکمه‌های ON/OFF بر روی فرمان یا اهرم‌ جانبی آن، عمل روشن و خاموش کردن این سیستم را برعهده دارند.

۲. به این نکته توجه داشته باشید که در سرعت‌های زیاد این سیستم را روشن نکنید؛ چراکه سپردن کنترل اتومبیل به‌حالت خودکار بسیار خطرناک است. بهتر است این سیستم را در سرعت‌های ۵۵ تا ۷۵ کیلومتر بر ساعت یا اندکی بالاتر روشن‌ کنید.

۳. با فشاردادن دکمه SET  اتومبیل دقیقاً با همان سرعتی که در حال پیشروی بود، به راه خود ادامه می‌دهد. البته امکان کاهش و افزایش سرعت توسط دکمه‌های تعبیه‌شده روی سیستم کروز کنترل وجود دارد.

۴. باتوجه‌به نکات ذکرشده‌ قبلی دیگر همگی راه غیرفعال‌کردن این سیستم را که همان فشاردادن پدال ترمز یا دکمه آف سیستم است را می‌دانید.

لازم است در این مرحله با دکمه‌های مختلف کروز کنترل آشنا شویم:

• کلید سِت (Set): به کمک این دکمه شتاب خودرو را می‌توانید روی سرعت موردنظر تنظیم کنید. البته قبل از آن لازم است به حداقل سرعت موردنیاز خودرو رسیده باشید.

• کلید اکسل (Accel): زمانی که سرعت تثبیت‌ شد، با استفاده از کلید اکسل قادر خواهید بود به‌ازای هر بار فشردن آن ۱ کیلومتر بر ساعت به سرعت خودرو بیافزایید.

• کلید کاست (Cost): عملکرد این کلید کاملاً برعکس کلید اکسل است، به نحوی که با هر بار فشاردادن آن به میزان ۱ کیلومتر بر ساعت از سرعت تثبیت‌‌شده کاسته می‌شود.

• کلید رزومه (Resume): اگر بخواهید به‌طور موقت کروز را که عملیاتش را لغو کرده‌اید، مجدداً برقرار نمایید، لازم است کلید رزومه را فشار دهید. سرعت تنظیمی اتومبیل در این حالت همان شتاب تنظیم‌ شده می‌باشد که قبل از لغو این سیستم بود.
• کلید کنسل (Cancel): این کلید جهت غیرفعال‌کردن مقطعی سیستم کروز کنترل می‌باشد، البته همان طور که می‌دانید، با فشار پدال گاز و یا ترمز نیز این عمل را می‌توان انجام داد که احتمالاً اندکی خطرآفرین است.

سیستم کروز کنترل تطبیق‌پذیر چیست؟

این سیستم در مدل‌های پیشرفته‌تر خود امکانات جذاب دیگری هم دارد. در نسخه‌های جدید کروز‌ها شاهد اضافه‌شدن رادار کنترلی هستیم که قادر به کنترل شتاب و فاصله با اتومبیل‌های اطراف را داراست. به زبان ساده‌تر این رادار‌ها طبق شرایط  مسیر قادر است، اقدام به تنظیم شتاب و فاصله اتومبیل با سایر خودرو‌ها کند.

این اتفاق توسط سنسورهایی که روی خودرو نصب است، رخ می‌دهد. کروز کنترل‌های تطبیق‌پذیر و هوشمند عموماً روی اتومبیل‌های لوکس تعبیه می‌شود و قادر است فاصله خود با موانع و اتومبیل‌های دیگر را سنجیده و سرعت را با در نظر گرفتن آن اندازه‌گیری و تنظیم کند. هوشمندی سیستم کنترل کروز در مواقعی توان تغییر مسیر را نیز دارد.

در چه مکان‌هایی نباید از کروز کنترل استفاده شود؟

سیستم کروز کنترل مزایای بسیاری برای سرنشینان به‌خصوص راننده اتومبیل دارد، ولی نمی‌شود همیشه روی آن کاملاً حساب کرد؛ مثلاً درمسیر‌هایی با ترافیک سنگین یا جاده‌های ناهموار و پر پیچ و خم و حتی در سرعت‌های زیاد، به‌کاربردن این سیستم منطقی و ایمن نمی‌تواند باشد.

کاربرد کروز کنترل چیست؟ 

کاربرد اصلی کروز کنترل در مسیرهای طولانی با جاده‌های مستقیم است که ترافیک کمتری دارد. درخیابان‌های شهر، جاده‌های لغزنده، مسیر‌های پرپیچ‌ و خم و مکان‌هایی که شیب‌های تند و محسوسی دارد، استفاده از این سیستم منطقی به نظر نمی‌رسد. ناگفته نماند که در بزرگ‌راه‌های درون‌شهری استفاده از این سیستم بلامانع است.

چگونه نقص کروز کنترل را تشخیص دهیم؟

اگر این مقاله را تا اینجا با دقت خوانده باشید، کارکردن با این سیستم را حتماً آموخته‌اید؛ اما باید به این نکته هم توجه کنیم که اگر این سیستم به‌درستی عمل نکند، از کجا باید متوجه این موضوع شویم. اکنون مواردی را خواهم گفت: مثلاً وقتی عکس‌العملی بعد از فشاردادن کلیدها مشاهده نمی‌کنید و هیچ‌‌گونه کنترل خودکاری اعمال نمی‌شود و یا مواقعی که فرمان صادر می‌شود، ولی خبری از تثبیت سرعت نیست، اینجاست که کروز به مشکل برخورده است.

مشکلات مختلفی موجبات درست کارنکردن کروز کنترل را فراهم می‌کند. به‌عنوان‌مثال:

• سیستم گاز خودرو به مشکل برخورده باشد
• عملگر در اجرای فرمان‌ها ناتوان شده باشد
• در ورود گاز به سیستم مشکلی پیش آمده باشد

جهت تشخیص و برطرف‌کردن این مشکلات و اختلالات ضروری است، سراغ یک متخصص حرفه‌ای بروید؛ زیرا اگر موفق به تشخیص معضل هم شدید، قطعاً قادر به رفع آن مشکل نخواهید بود. پس به‌هنگام ایجاد مشکلی در سیستم کروز کنترل خودروی خود، پیگیر آن توسط یک تعمیرکار حرفه‌ای باشید.

جمع‌بندی کروز کنترل و نحوه عملکردش

اکنون با این سیستم و نحوه کارکرد آن آشنا شدید. بعضی از اتومبیل‌ها کروز ندارد، ولی امکان اضافه‌‌نمودن این سیستم را دارد. برخی هم در زمان تولید از طرف تولیدکننده مجهز به آن می‌شود. صنعت خودروسازی با سرعت باورنکردنی در حال رسیدن به دانشی است که اتومبیل‌های تمام‌ خودکار تولید کنند و با این کار بسیاری از دغدغه‌های رانندگی مرتفع خواهد شد.

در این مطلب سعی کردیم به بررسی عملکرد کروز کنترل و مزایای کروز کنترل بپردازیم. اگر از مقاله این سیستم و مزایا و معایب آن لذت بردید و تصور می‌کنید که برایتان مفید بوده، پیشنهاد می‌کنیم مقاله دیگر ما درباره سیستم جرقه‌زنی خودرو را هم مطالعه کنید.