قوانین رعایت حق تقدم عبور چیست؟
ایرانیان از دیرباز به اخلاق حسنه، ادب، احترام وگذشت در هنگام عبور یا ورود نسبت به دیگران، مشهورند. اما همین فرهنگ، در ترافیک، اغلب حالت غیراخلاقی به خود می گیرد بطوری که عدم رعایت حق تقدم عبور دیگران؛ نمونه بارز این مسئله است. باید یاد گرفت که رعایت حق تقدم نیز مانند فرهنگ تعارف در ورود و خروج، نه تنها از خودگذشتگی نیست بلکه رعایت حقوق شهروندی است و توجه به رعایت چنین امری،مسلما تا حد زیادی از مشکلات شبکه حمل و نقل را خواهد کاست.
برابر آمار و ارقام موجود، بیشترین علت تصادفات درون شهری، عدم رعایت حق تقدم عبور می باشد،این موضوع،بدان معنی است که اغلب رانندگان به مقررات این قسمت از آیین نامه راهنمایی و رانندگی،آشنا نبوده و یا اینکه به آن توجهی ندارند.
ماده 137:
آیین نامه راهنمایی و رانندگی،نحوه حق تقدم عبور وسایل نقلیه در تقاطع و میدانهایی که فاقد هرگونه علامت و چراغ راهنما هستند را به ترتیب ذیل تعیین نموده است:
1- در تقاطع های هم عرض،اگر دو وسیله نقلیه ای که روبه روی هم در حرکتند،بخواهند با هم داخل خیابان مجاور واحدی شوند؛حق تقدم عبور با وسیله ای است که سمت راست گردش می کند.
2- هرگاه دو یا چند وسیله نقلیه از دو یا چند راه مختلف،به مدخل تقاطع هم عرض یا میدانی برسند،حق تقدم با وسیله ای است که در طرف راست وسیله دیگر قراردارد.
3- همچنین در برخورد راه فرعی با راه اصلی، حق تقدم با وسیله ای است که از راه اصلی عبور می کند.
4- وسیله ای که در حرکت است،نسبت به سایر وسایل نقلیه متوقفی که در حال حرکت کردن به جلو و عقب یا دور زدن هستند،حق تقدم دارد.
5- در گذرگاه عابر پیاده،حق تقدم عبور با عابران پیاده است.بدین ترتیب ضرورت رعایت حق تقدم عبور،بدین معنی است که رانندگان ضمن هدایت وسیله نقلیه خود و یا هنگام شروع به حرکت،بایستی طوری حرکت نمایند که موجب تغییر ناگهانی جهت یا سرعت سایر وسایل نقلیه نشوند.
ماده۱۲۱:
رعایت مقررات مربوط به حق تقدم عبور برای همه اجباری است مگر در مواردی که به موجب مقررات خاص یا علایم مخصوص راهنمایی خلاف این حکم اجازه داده شده باشد.
ماده ۱۲۲:
حق تقدم عبور وسایل نقلیه در تقاطع و میدانهایی که هیچ گونه علامت و چراغ راهنما وجود نداشته باشد به ترتیب زیر است:
۱- در تقاطع هم‌عرض اگر دو وسیله‌ی نقلیه‌ای که رو به روی یکدیگر در حرکتند بخواهند با هم داخل خیابان مجاور واحدی شوند، حق تقدم عبور با وسیله‌ای است که به سمت راست گردش می‌کند.
۲- هر گاه دو یا چند وسیله‌ی نقلیه از دو یا چند راه مختلف به مدخل تقاطع هم عرض یا میدانی برسند حق تقدم عبور با وسیله‌ای است که در طرف راست وسیله دیگر قرار دارد.
۳- در سه‌راه‌ها حق تقدم عبور با وسیله‌ی نقلیه‌ای است که مستقیم حرکت می‌کند ولو آن که عرض خیابانی که مسیر آن است از عرض خیابان تلاقی‌کننده کمتر باشد.
ماده ۱۲۳:
در برخورد راه اصلی با راه فرعی حق تقدم با وسیله‌ای است که از راه اصلی عبور می‌کند. رانندگانی که از راه فرعی وارد راه اصلی می‌شوند باید قبل از ورود به راه اصلی توقف کامل نمایند و پس از اطمینان از عدم برخورد با وسایل نقلیه‌ای که احتمالاً در راه اصلی حرکت می‌کنند وارد این راه بشوند.
ماده ۱۲۴:
مقررات ماده فوق برای وسیله‌ی نقلیه‌ای که از راه خصوصی یا گاراژ یا کوچه یا تعمیرگاه و امثال آنها به معابر عمومی وارد می‌شوند نیز لازم‌الرعایه است.
ماده 136:
رعايت مقررات مربوط به حق تقدم عبور براي همه اجباري است مگر در مواردي كه به موجب مقررات خاص يا علايم ويژه راهنمايي و رانندگي خلاف اين حكم داده شد باشد.
ماده 137:
تقدم عبور وسايل نقليه در تقاطع ها و ميدان هايي كه هيچگونه علامت و چراغ راهنمايي و رانندگي وجود نداشته باشد, به ترتيب زيراست:
الف- در تقاطع هم عرض اگر دو وسيله نقليه اي كه روبروي يكديگر در حركتند بخواهند با هم وارد خيابان مجاور واحدي شوند, حق تقدم عبور با وسيله ا ي است كه به سمت راست گردش ميكند.
ب ـ هرگاه دو يا چند وسيله نقليه از دو يا چند راه مختلف به تقاطع هم عرض برسند, حق تقدم عبور با وسيله نقليه اي است كه در طرف راست راه وسيله نقليه ديگر قرار دارد.
پ ـ هنگام ورود به ميدان ها حق تقديم عبور با وسيله نقليه اي است در درون ميدان در حال حركت هستند.
ت- در سه راه ها حق تقدم با وسيله نقليه اي است كه بطور مستقيم و در سمت و مسير مجاز حركت مي كند حتي اگر عرض خياباني كه مسير آن است از عرض راه تلاقي كننده كمتر باشد.
ماده 138:
در برخورد راه اصلي با راه فرعي حق تقدم با وسيله اي است كه از راه اصلي عبور مي كند.رانندگاني كه از راه فرعي وارد راه اصلي مي شوند, بايد پيش از ورود به راه اصلي, در صورت توقف نموده وپس از رعايت حق تقدم عبور وسايل نقليه اي كه در مسير مجاز خود در راه اصلي و با سرعت مجاز عبور مي كنند, وارد اين راه بشوند.
ماده 139:
رعايت مقررات ماده 138 براي وسيله نقليه اي كه از راه خصوصي يا شانه راه يا گاراژ يا كوچه يا تعميرگاه و مانند آنها به معابر عمومي وارد مي شود نيز لازم است.
ماده 140:
وسيله نقليه اي كه در مسير مجاز در حال حركت است بر وسائل نقليه متوقفي كه در حال شروع حركت به جلو يا عقب، گردش و يا دور زدن هستند حق تقدم عبور دارد.
ماده 141:
در گذرگاه پياده كه چراغ راهنمايي و رانندگي نداشته باشد،حق تقدم عبور با عابر پياده است.
ماده 142:
در خيابان يا در تقاطعي كه وسايل نقليه روبروي يكديگر حركت مي كنند، هرگاه وسيله اي بخواهد گردش به چپ كند حق تقدم با وسيله نقليه اي است كه مستقيم و در مسير مجاز عبور مينمايد. درمحل توقف ( پارك) كنار خيابان حق تقدم براي پارك كردن با وسيله اي است كه ضمن حركت به عقب مشغول توقف يا پارك كردن است.
ماده 143:
در راههايي كه مسير حركت وسايل نقليه به علت وجود موانع ثابت اعم از وسايل نقليه پارك شده، مصالح ساختماني، اشياء، عمليات عمراني، حفاري و خرابي راه مسدود و يا براي عبور از مسير مجاز كافي نباشد حق تقدم عبور با وسايل نقليه اي است كه مسير عبور آنها باز يا سهم عبور بيشتري را دارا مي باشد.
ماده 144:
در راههاي كوهستاني و يا راههاي شيب دار با خصوصيات مشابه راههاي كوهستاني كه در آن عبور از كنار وسايل نقليه طرف مقابل غيرممكن و يا مشكل ميباشد, راننده اي كه درجهت سرازيري در حركت است بايد به كنار راه رفته وبه راننده اي كه در جهت سربالائي در حركت است تقدم عبور بدهد.تبصره : در راههاي مسطح كه دو طرف راه منتهي به كوه و پرتگاه مي باشد حق تقدم عبور با وسايل نقليه اي است كه در طرف پرتگاه قرار دارند.
ماده 145:
در راههاي مندرج در ماده 144 كه در كنار آن جاي توقف (پارك) يا شانه كافي وجود دارد بنحوي كه راننده ميتواند با استفاده از آن به كنار برود و استفاده از آن از عقب رفتن يكي از وسايل نقليه جلوگيري كند, راننده واقع در جهت سربالائي بايد با استفاده از آن به راننده واقع در جهت سرازيري اجازه عبور دهد. چنانچه يكي از دو وسيله ا ي كه ميخواهند از يكديگر عبور كنند به منظور امكان عبور, مجبور به عقب رفتن بشود, اين عمل را بايد وسيله ا ي كه در جهت سرازيري قرار دارد انجام دهد، مگر آنكه بطور آشكار انجام آن از سوي راننده واقع در جهت سربالائي آسانتر باشد.