علائم خرابی سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور و روش عیب‌یابی آن
در مقاله سنسور مایع خنک‌کننده موتور در مورد عملکرد این سنسور (سنسور دمای آب) نکاتی بیان شد. باتوجه‌به اهمیت این سنسور در مدیریت سیستم سوخت و جرقه موتور، خرابی آن در عملکرد این سیستم بسیار موثر است در این مقاله به علائم خرابی و روش‌های بررسی و عیب‌یابی سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور (سنسور دمای آب) در سیستم سوخت و جرقه پرداخته میشود.
اهمیت سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور Coolant temperature Sensor
فهرست مطالب
یکی از فاکتورهای مهم در تصحیح تایمینگ جرقه دما و فشار هوای ورودی و دمای موتور است. دما و فشار هوای ورودی توسط سنسور مپ MAP ( یا اصطلاحا TMAP) تعیین میشود. سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور یا به اصطلاح بازار مهره آب یا فشنگی آب نیز اطلاعات دمای موتور را ( از طریق میزان دمای مایع خنک‌کننده موتور ) مشخص میشود. این اطلاعات بعلاوه داده های مربوط به میزان لرزش موتور که توسط سنسور ناک (Knock sensor) اندازه‌گیری میشود برای تصحیح تایمینگ جرقه استفاده میشود.
توجه: باتوجه‌به اینکه سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور با نام‌های سنسور آب، سنسور دمای آب نیز در بازار شناخته می‌شوند برای جلوگیری از یکنواختی متن، گاهی از اسامی معادل در این متن استفاده میشود.
علائم خرابی سنسور دمای آب
باتوجه‌به اهمیت این سنسور در تنظیم جرقه، خرابی آن در عملکرد موتور تأثیر فراوانی خواهد داشت. دقت کنید علایم ذکر شده فقط دلیل بر خرابی سنسور مایع خنک‌کننده موتور نیست؛ بلکه در صورت مشاهده این آثار باید به سنسور دمای آب به‌عنوان یکی از احتمالات خرابی فکر کرد و آن را مورد بررسی دقیق قرارداد. شکل 1 آثار خرابی احتمالی این سنسور را نشان می‌دهد.
شکل 1- علائم مهم خرابی سنسور مایع خنک‌کننده موتور
درصورتی‌که سنسور مایع خنک‌کننده موتور(سنسور دمای آب) اطلاعات اشتباه به واحد ECU موتور ارسال کند و یا اینکه ارتباط بین سنسور و ECU قطع شود. واحد مدیریت موتور نمی‌تواند از شرایط موجود موتور تخمین صحیحی داشته باشد؛ بنابراین ساده‌ترین تأثیر عملکرد نامناسب در کنترل سیستم فن خنک‌کننده موتور خواهد بود به این صورت که فن در دمای نامناسب روشن و یا در اصلا روشن نمیشود.اطلاعات نامناسب دمای آب موتور باعث تغییر در میزان زمان پاشش انژکتور خواهد شد، بنابر این احتمال افزایش بیش از حد ارسال سوخت وجود دارد که نتیجه آن ایجاد دود سیاد در خروجی اگزوز خواهد بود. در کنار آن احتمال کاهش بیش از حد ارسال سوخت نیز وجود دارد که نتیجه این کار افزایش شدید حرارت در موتور خواهد بود. نوسان در دور ارام و بد روشن شدن موتور نیز از اثار دیگر عدم دسترسی به اطلاعات دمای کاری موتور است.
این مطلب را حتما بخوانید تست و بررسی رله فن رادیاتور
روش بررسی و عیب‌یابی سنسور دمای آب
روش بررسی اجزا اعم از سنسورهایی مانند سنسور مایع خنک‌کننده موتور از یک‌رویه عمومی مطابق شکل 2 پیروی می‌کند.
شکل 2- روش بررسی سنسور دمای آب
بررسی ظاهری
بررسی ظاهری سنسور دمای آب اطلاعات زیادی را ممکن است فراهم نکند؛ اما در برخی موارد شکستگی‌های کانکتورها و پین‌ها موجب ایجاد قطعی‌های موقت یا دائم در موارد میشود.گاهی نیز با باز کردن سنسور از محل نصب آن می‌توان به خرابی ظاهری آن پی برد. شکل 3 نمونه‌ای از این مشکل را نشان می‌دهد.
شکل 3- خرابی ظاهری سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور
بررسی با دستگاه دیاگ
با کمک اطلاعات دریافتی از دستگاه عیب‌یاب نیز می‌توان به وجود مشکل در سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور پی برد. بررسی خطاهای موجود و پارامترها گزینه‌های است که در دستگاه دیاگ در اختیار تعمیرکار وجود دارد تا بدون باز کردن سنسور از محل خود عملکرد آن را بررسی کند.
کد خطا
دستگاه دیاگ (خرید دستگاه دیاگ با قیمت مناسب) کمک فراوانی به تعمیرکار می‌کند تا با سرعت بیشتری عیوب را بیابد. کدهای خطای عمومی مرتبط با سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور عبارت‌اند از:
P0115
P0116
P0117
P0118
P0119
P011A
تفسیر کدهای عمومی خطا در جدول شکل 4 آمده است.
شکل 4- جدول تفسیر کدهای عمومی خطا برای سنسور دمای آب
همانطور که در جدول مشاهده میشود قبل از تعویض سنسور باید وجود اتصالی در مدار تغذیه و سیگنال (سنسورهای که بیش از یک سیم دارند) مورد بررسی قرار بگیرد. وجود شکستگی در کانکتورها عموماً غیرقابل‌تعمیر هستند اگرچه گاهی با چسب زدن می‌توان مشکل را برطرف کرد. اما حتماً باید بعد از مدتی سنسور یا کانکتور دسته سیم تعویض شود.
نکته: درصورتی‌که کد خطا به‌صورت موقت ثبت شده بود باید دسته سیم و کانکتورها مورد بررسی قرار گیرند شل بودن‌ها، سولفاته شدن‌ها از عوامل ثبت خطاهای موقت هستند.
بررسی پارامترها
در بیشتر دستگاه‌های عیب‌یاب پارامتر دمای مایع خنک‌کننده به‌عنوان یک آیتم قابل‌مشاهده است. در صورت دردسترس‌بودن دماسنج لیزری می‌توان دمای اطراف محل نصب سنسور را با کمک دماسنج لیزری بررسی و مقایسه کرد. تفاوت‌های کم قابل‌چشم‌پوشی است؛ اما تفاوت‌های زیاد نشانه وجود مشکل در مدار سنسور دما مایع خنک‌کننده خواهد بود. شکل 5 نمونه‌ای از اطلاعات دریافتی در بخش پارامترها را نشان می‌دهد.
شکل 5- پارامترهای مرتبط با سنسور دمای مایع خنک‌کننده
در شکل 5 پارامترهای دما و ولتاژ مایع خنک‌کننده موتور مشاهده میشود. در برخی دستگاه‌ها مقاومت داخلی سنسور نیز مشخص خواهد شد.
توجه: قبل از خواندن عدد به واحد نشان‌داده‌شده در دستگاه عیب‌یاب توجه کنید.
این مطلب را حتما بخوانید خطای دریچه گاز برقی و مشکل بالا نرفتن دور موتور
نکته: اگر پارامتر دمای هوای ورودی به موتور نیز قابل‌دسترسی است می‌توان از اطلاعات آن سنسور نیز در مقایسه و تشخیص سلامت سنسور دمای آب استفاده کرد
نکته: اگر عدد نشان‌داده‌شده مطابق شکل 6 -40 درجه است . مشاهده این عدد نشانه خرابی کامل سنسور دمای مایع خنک‌کننده و یا قطعی در دسته سیم است
شکل 6- نمایش دمای(–40-) نشانه قطعی در مدار یا خرابی سنسور
بررسی با مولتی متر
اندازه‌گیری ولتاژ ورودی و خروجی سنسور و اندازه‌گیری مقاومت سنسور و مقایسه آن با دما از دیگر روش‌های بررسی سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور است.
اندازه‌گیری ولتاژ
برای اندازه‌گیری ولتاژ دو روش وجود دارد یک بارکانکتور سنسور را جدا کرده سپس ولتاژ دو سر سیم کانکتور را اندازه بگیرید. (شکل 7)
شکل 7- اندازه‌گیری ولتاژ سیم از طرف ECU
باتوجه‌به اینکه ولتاژ تغذیه این سنسور 5 ولت است . با باز بودن سوئیچ باید این ولتاژ در کانکتور سنسور دمای مایع خنک‌کننده 5 ولت باشد. اگر همین آزمایش در حالت وصل بودن دسته سیم انجام شود باید ولتاژ نشان‌داده‌شده متناسب با منحنی تغییرات دما / مقاومت سنسور باشد.
شکل 8- اندازه‌گیری ولتاژ در دمای 100 درجه و مقایسه آن با منحنی
شکل 8 نمونه‌ای از بررسی ولتاژ در حال کارکردن این سنسور و زمانی که دمای مایع خنک‌کننده در حدود 100 درجه است را نشان می‌دهد.
نکته مهم: برخی سنسورهای دمای مایع خنک‌کننده در مسیر تغذیه (ECU) دارای 2 مقاومت هستند این سنسورها جدول ولتاژ دو بار تغییر می‌کند. برخی از خودرو های امریکایی از این نمونه سنسورها استفاده می‌کنند. شکل 9 نمونه‌ای از جدول و روش اندازه‌گیری این ولتاژ را نشان می‌دهد.
شکل 9- جدول ولتاژ سنسور دمای مایع خنک‌کننده موتور با دو مقاومت کنترلی در ECU
اندازه‌گیری مقاومت
همانطور که برای ولتاژ جدول متناسب با دما وجود دارد. برای اندازه‌گیری مقاومت سنسور هم جداولی در کتاب راهنمای تعمیرات آن خودرو وجود دارد. به‌عنوان‌مثال جدول شکل 10 این جدول بررسی مقاومت برای خودرو ساینا آمده است.
شکل 10 – روش تست اهمی و جدول مقاومت سنسور دمای آب ساینا
استفاده از دیتالاگر/اسیلوسکوپ
یکی دیگر از روش‌های عیب‌یابی، استفاده از منحنی عملکردهاست این منحنی را با کمک اسیلسکوپ یا دیتالاگر و یا برخی از دستگاه‌های عیب‌یاب می‌توان مشاهده کرد. شکل 11 نمونه‌ای از این خروجی‌ها را نشان می‌دهد.
شکل 11- خروجی استاندارد سنسور دمای آب در محدوده زمان گرم‌شدن موتور
با استفاده از یکی از روش‌های ذکر شده به خرابی سنسور پی برده میشود. سنسور دمای مایع خنک‌کننده قابل تعمیر نیست و در صورت خرابی باید تعویض شود.