نکات جالبی که از خودروهای مسابقه‌ای و دنیای موتوراسپرت باید بدانید
دنیای موتوراسپرت و رشته اتومبیلرانی شاخه‌های فراوانی را در برمی‌گیرد و فعالیت در هر‌یک از این شاخه‌ها به مهارت‌هایی مختص به همان رشته و البته مهم‌تر از همه خودرویی که برای همان موقعیت طراحی شده باشد بستگی دارد. در ادامه به بررسی ۹ نکته در مورد خودروهای مسابقه‌ای خواهیم پرداخت که برای علاقه‌مندان به این حوزه جذاب خواهد بود.
۱. موتورهای پرقدرت
بدون شک اکثر شما از موضوع تقویت قدرت پیشرانه (موتور) خودرو که مهم‌ترین لازمه ورود به مسابقات اتومبیلرانی است اطلاع دارید. در واقع از آنجا که خودروهای استاندارد برای رسیدن به میزان آلایندگی و مصرف سوخت مناسب و از همه مهم‌تر کاهش استهلاک تا حد ممکن با قدرت و راندمانی متعادل به بازار عرضه می‌شوند، این موضوع برای خودروی مسابقه‌ای متفاوت خواهد بود. از همین روست که تیم‌های شرکت‌کننده در این مسابقات برای رسیدن به عملکرد مناسب، پیشرانه را از جهات مختلف تقویت می‌کنند. البته در بسیاری از موارد همچون خودروهای فرمول۱، پیشرانه‌ها به صورت اختصاصی برای خودروی مسابقه‌ای مد نظر طراحی می‌شوند و فناوری بسیار بالایی دارند. در واقع پیشرانه‌های خودروهای فرمول۱ مدرن‌ترین و پیچیده‌ترین مولدهای قدرت در دنیای اتومبیل به حساب می‌آیند.
۲. سیستم‌های تنفس فراتر از حالت عادی
بسیاری از خودروهایی که مردم عادی به صورت روزمره استفاده می‌کنند از سیستم تنفس کاملا ساده و اصطلاحا «اتمسفریک» (با فشار اتمسفر) بهره می‌برند. اما مطمئنا اصطلاحاتی مثل «توربوشارژ» یا «سوپرشارژ» به گوشتان خورده است. به این دسته از سیستم‌های تنفسی «پرخوران» گفته می‌شود که وظیفه تزریق هوا با فشار بیشتر به داخل سیلندر را بر عهده دارند و با توجه به این که یک احتراق با سه رکن هوا، سوخت و عامل تحریک‌کننده (جرقه) صورت می‌گیرد، افزایش فشار هوا در داخل سیلندر موجب افزایش قدرت احتراق، افزایش راندمان موتور و در نهایت بالاتر رفتن بیشینه قدرت هر پیشرانه خواهد شد. اما مساله اینجاست که موتورهای توربوشارژ یا سوپرشارژ (که این دو سیستم علی‌رغم کاربرد یکسان، عملکرد متفاوت دارند) موجب افزایش استهلاک خودرو نیز خواهند شد و به همین خاطر خودروهای مجهز به سیستم پرخوران به مراقبت و صرف حساسیت بیشتری نیاز دارند. البته همان‌طور که می‌توان حدس زد، خودروهای مسابقه‌ای مجهز به سیستم‌های تنفسی پرخوران مطمئنا توربوشارژرها یا سوپرشارژرهایی بزرگ‌تر با فشار هوای قابل ارائه بیشتر دارند.
۳. بازدم آتشین
در موتورهای خودروهای مسابقه‌ای به غیر از حساسیتی که برای بحث تنفس (دَم) پیشرانه‌ها اعمال می‌شود، این خودروها سیستم بازدم منحصر به فردی نیز دارند. برای مثال در یک خودروی فرمول۱، دمای خروجی اگزوز گاهی تا بیش از ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد افزایش پیدا می‌کند و این در حالی است که فلزی مثل آلومینیوم، در دمای ۶۶۰ درجه سانتی‌گراد ذوب خواهد شد. پس جدا از بحث نحوه طراحی مسیر خروجی اگزوز که با حساسیت بسیار زیادی برای خروج روان‌تر گازهای ساطع شده از احتراق صورت می‌گیرد، مواد مورد استفاده برای این سیستم نیز موضوعی بسیار حائز اهمیت است. در واقع برای سیستم خروجی اگزوز خودروهای مسابقه‌ای مثل خودروهای فرمول۱ که گاه میلیون‌ها دلار قیمت دارند، در سیستم خروجی بازدم از موادی استفاده می‌شود که ممکن است قیمت مسیر اگزوز را به بیش از قیمت یک خودروی عادی برساند!
۴. شتاب‌گیری رعد آسا
در مبحث اتومبیلرانی و شاخه‌های مختلف آن رشته‌ای تحت عنوان «درگ» (Drag) وجود دارد که این رشته به جنگ شتاب‌گیری در بین خودروها می‌پردازد. این مسابقات در سطوح مختلف، از جدال بین خودروهای استاندارد گرفته تا هیولاهایی با موتور جت برگزار می‌شود و شرکت در این مسابقات خصوصا در سطح کاملا حرفه‌ای، شرایط دشوار و هزینه‌هایی باورنکردنی دارد. بسیاری از خودروهای مخصوص درگ که تحت عنوان «درگستر» شناخته می‌شوند، تنها برای یک بار مسابقه آماده می‌شوند و در پایان مسیر خودرو دوره عملکرد مفید خود را به پایان می‌رسانند تا برای مسابقه بعدی، سیستم انتقال قدرت به صورت کامل بازسازی شود. اما رده‌ای از خودروهای درگستر که تحت عنوان تاپ فیول (Top Fuel) شناخته می‌شوند و اصولا خودروهای این رده قدرتی چند هزار اسب بخاری دارند، در حال حاضر سریع‌ترین وسایل نقلیه دنیا در مبحث شتاب‌گیری به شمار می‌روند که بعضا می‌توانند در کمتر از سه ثانیه به سرعتی بیش از ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت برسند! برای مثال سریع‌ترین درگستر تاپ فیول دنیا، قادر به دستیابی به عدد ۳۵۹ کیلومتر بر ساعت (در پایان ۳۰۵ متر یا ۱۰۰۰ فوت) در تنها ۶۴/۳ ثانیه است!
۵. هزینه‌های کمرشکن
همان‌طور که گفته شد، آماده سازی خودروهای مسابقه‌ای و از همه مهم‌تر تربیت یا خرید رانندگان برای مسابقه دادن در یک تیم به هزینه‌های سرسام‌آور بسیار زیادی نیاز دارد که هر تیمی از پس آن برنمی‌آید. برای مثال ب‌ام‌و در سال ۱۳۸۸/ ۲۰۰۹ بنا به دلایل اقتصادی از رشته فرمول۱ کناره‌گیری کرد و ترجیح داد هزینه‌های سنگین فرمول۱ را صرف پیشرفت در ساخت پیشرانه‌های جدیدتر محصولاتش کند. همچنین کمپانی‌های تویوتا و هوندا نیز بنا به همین دلایل از پروژه ساخت خودروهای فرمول۱ کناره‌گیری کرده بودند. هرچند کناره‌گیری این سه خودروساز از دنیای فرمول۱ به معنای نبود بودجه برای ادامه این رشته نیست و تصمیم‌گیری فقط به سیاست‌های سه خودروساز برای پیشبرد اهداف مهم‌ترشان بازمی‌گردد. بسیاری از تیم‌های فرمول۱، بیش از
۵۰۰ هزار دلار در هر سال صرف این مسابقات می‌کنند! حال تصور کنید که هر خودروی فرمول۱ به صورت میانگین قیمتی حدود ۸/۶ میلیون دلار (حدود ۳۰ میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان) دارد.
۶. نسکار؛ ظاهرا آسان، اما در باطن دشوار!
نسکار یک شاخه از رقابت‌های اتومبیلرانی با اصالتی کاملا آمریکایی است که نخستین بار
۶۹ سال پیش یعنی سال ۱۳۲۷/ ۱۹۴۸ پایه‌گذاری شد. این رقابت‌ها که در یک پیست بیضی‌شکل صورت می‌گیرد، جدالی بزرگ در زمینه تمرکز به شمار می‌رود و هرچند که با توجه به حالت بسیار ساده پیست این دسته از مسابقات، بسیاری از افراد گمان می‌کنند نسکار روند ساده‌ای دارد، اما با توجه به این که خودروهای شرکت‌کننده اصولا با سرعتی بیش از ۲۵۰ کیلومتر بر ساعت در مسیر حضور دارند و سرعت میانگین آنها نیز اساسا نزدیک به ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت است (می‌توان این گونه گفت که هر کدام از خودروها در هر ثانیه مسیری به اندازه طول یک زمین فوتبال را طی می‌کنند)، با اندکی تفکر پیرامون این شرایط میزان دشواری شرکت در نسکار کاملا عیان خواهد شد. راننده‌های نسکار سر پیچ‌ها شتاب جانبی ۲ تا ۳ جی (۲ تا ۳ برابر شتاب جاذبه زمین) را تحمل می‌کنند و همچنین دمای داخل کابین این خودروها بعضا به حدود ۱۰۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد! به همین خاطر راننده‌های نسکار برای حضور در این رقابت‌ها به طی کردن آزمون‌های سنجش سلامتی بسیار پیچیده و همچنین انجام تمرین‌های سخت نیاز دارند.
۷. تایرها
تایر از مهم‌ترین ارکان در هر شاخه از اتومبیلرانی است که بسته به رشته مد نظر، ساختاری متفاوت دارد. برای مثال تایرهایی که در شاخه فرمول۱ به کار می‌رود برای موقعیت‌های آب و هوایی متفاوت با توجه به لزوم چسبندگی بالا در این خودروها ساختاری منحصر به‌فرد دارد و همچنین تایرهایی که برای دریفت به کار می‌رود با توجه به این که دود شدن هرچه بیشتر تایر در این ورزش
یک امتیاز مثبت محسوب می‌شود، حالت خاص خود را دارند. اما جالب‌تر از همه این که در حالی که تایرهای عادی خودروهای سواری عمری در حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر دارند، تایر خودروهای مسابقه‌ای از ۵۰ تا ۳۰۰ کیلومتر بیشتر عمر نمی‌کند و با توجه به شرایط مسابقه و رانندگی این عدد ممکن است کم و زیاد شود. همچنین جالب است بدانید که بیشتر تایر خودروهای مسابقه‌ای برای جلوگیری از افزایش بیش از حد دمای تایر با گاز نیتروژن پر می‌شوند.
۸. هنر استفاده از بیش‌فرمانی
رشته «دریفت» از شاخه‌های اتومبیلرانی است که این روزها در بین قشر ماشین‌باز ایرانی علاقه‌مندان فراوانی پیدا کرده است. در واقع این رشته را می‌توانیم به تعبیری هنر استفاده از بیش‌فرمانی خودرو بدانیم، اما بیش‌فرمانی چیست؟ شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که وقتی با یک خودروی نسبتا طویل (مثل ماکسیما، آزرا و…) یا حتی خودروهای دفرانسیل عقب با سرعتی نسبتا زیاد وارد پیچ می‌شوید، محور عقب خودرو اندکی از مسیر خارج شده و خودرو تمایل به سُرخوردن پیدا می‌کند. در این شرایط اصطلاحا گفته می‌شود که خودرو دچار بیش‌فرمانی شده و البته برعکس این داستان در زمانی که خودرو به اندازه دلخواه شما نمی‌پیچد (این مساله در بسیاری از خودروهای دفرانسیل جلو خصوصا با اکسل عقب یک تکه اتفاق می‌افتد) و علی‌رغم چرخش فرمان، خودرو تمایل به پیچیدن کامل بر سر پیچ ندارد، رخ می‌دهد که به این مساله هم «کم‌فرمانی» اطلاق می‌شود. اما در رشته دریفت، رانندگان از این موضوع (بیش فرمانی خودرو) برای هدایت اتومبیل در حالت سُر خوردن استفاده می‌کنند و در این شرایط زاویه‌پذیری چرخ‌های خودرو تاثیر بسزایی دارند. در واقع در بسیاری از خودروهای آماده شده برای دریفت، چرخ‌ها بیش از ۹۰ درجه زاویه می‌گیرند تا راننده بتواند کنترل بهتری روی خودرو داشته باشد. همچنین سیستم تعلیق، سیستم انتقال قدرت، موتور، سبک‌سازی اتاق و… به گونه‌ای آماده می‌شود که خودرو بهترین پایداری را در سرعت‌های بالا داشته باشد و البته ترمز دستی هیدرولیک برای سر دادن راحت‌تر خودرو بر سر پیچ‌ها نقش بسیار مهمی دارد. جالب است بدانید در بسیاری از موارد، کیلومتر‌شمار خودروی در حال دریفت سرعتی بیش از ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت را نشان می‌دهد و رکورد سرعت دریفت دنیا بیش از ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت (سرعت چرخش چرخ که با سرعت حرکت خودرو متفاوت خواهد بود) است! لازم به ذکر است که گشتاور، فرمان‌پذیری و وزن کم، مهم‌ترین نکات در رابطه با یک خودروی دریفت ایده‌آل است.
۹. نکاتی در مورد رالی!
جالب است بدانید در بسیاری از رشته‌های اتومبیلرانی مثل رالی قهرمانی جهان WRC و… یکی از مهم‌ترین قواعد برای شرکت کردن یک خودرو در رقابت‌ها این است که خودروی مسابقه‌ای بر اساس یک خودروی خیابانی مجاز طراحی شده باشد. بدین معنی که خودروی مسابقه‌دهنده باید ابتدا استانداردهای جاده‌ای جهانی را پاس کرده و سپس برای مسابقه آماده شود. خودروهای رالی در چند رده یا گروه متفاوت به رقابت می‌پردازند که هر‌یک از این گروه‌ها، قوانین و قواعد مختص خود را دارند. حتی در قوانین حال حاضر مسابقات WRC مجهزترین و بهترین اتومبیل‌های این مسابقات هم باید با یک سری از محدودیت‌ها در زمینه قدرت موتور، امکانات و تجهیزات و… به رقابت بپردازند. اما نکته هیجان‌انگیز و جالب اینجاست که خودروهای رالی WRC از نظر آیرودینامیک و مواد به کار رفته در قطعات مختلف (برای مثال استفاده از قطعات کامپوزیتی یا فیبر کربنی برای کاهش وزن)، در سطح بسیار بالایی قرار دارند و همچنین در بخش زیربندی این خودروها نیز از بادوام‌ترین قطعات ممکن استفاده می‌شود. ترمزهای بسیار قدرتمند و مجهز (با تعداد پیستون‌های قابل توجه برای هر چرخ!) تایرهای گران‌قیمت با چسبندگی باورنکردنی در شرایط خارج از جاده و… نیز از جمله نکات جالب توجه در مورد خودروهای رالی است.
معید حمیدی