بررسی دلایل عقب ماندگی صنعت خودروسازی ایران از دنیا
صنعت خودروی ایران طی سال‌ها دچار مشکلات بسیاری بوده است. سال‌های قبل این صنعت با برنامه‌ای مشخص به‌دنبال افزایش تیراژ و همچنین داخلی‌سازی محصولات بود. پس از سال‌های جنگ و در ابتدای دهه، فرمول جدیدی برای آن و البته قطعهسازی کشورمان پی‌ریزی شد. داخلی‌سازی و افزایش تیراژ و تولید خودروهای مختلف که با همکاری خودروسازان خارجی تولید می‌شد، رنگ دیگری به خودروسازی و خودروهای موجود در کشورمان بخشید.
این وضعیت سال‌ها ادامه پیدا کرد و توفیقات بسیاری نصیب ایران شد. صنعت خودرو که در سال‌های جنگ، بی‌اختیار خوابیده بود، بار دیگر جان گرفته بود و متخصصان داخلی با استفاده از توان خارجی‌ها به بسیاری از ملزومات تولید خودرو دست پیدا کرده بودند. خودروسازی در شرایط فعلی باید گذشته را رها کند و به فکر آینده باشد. بسیاری از کارشناسان صنعت خودرو معتقد هستند خودروسازی کشورمان همچنان در فرمول سال‌های ابتدایی دهه هفتاد باقی مانده و بسیاری از قطعه‌سازان نیز همچنان با همان روال گذشته به تولید قطعه می‌پردازند. استراتژی صنعت خودروی ایران نیاز به تغییر بنیادین دارد و نمی‌توان با همان روال گذشته به کار ادامه داد.
صنعت خودرو و قطعهسازی کشورمان نیاز به بازنگری و فرموله کردن دوباره دارد. بحث فناوری و همپایی با فناوری‌های روز دنیا یکی از مسائلی است که صنعت خودروی ما، از آن جا مانده است.
در همین زمینه امیر البدوی استاد دانشکده مهندسی دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه صنعت خودرو و قطعهسازی کشورمان پس از ۱۷سال دوباره نیاز به فرمول جدیدی دارد، می‌گوید: «اگر ما به تکنولوژی‌های جدید و همپایی با فناوری‌های روز دنیا فکر نکنیم، مجبور هستیم همچنان تکنولوژی‌های کهنه را به‌کار گرفته و تولید کنیم. ادامه این روال آینده‌ای را برای صنعت خودروی کشورمان در پی نخواهد داشت.»
وی درخصوص اینکه چرا صنعت خودرو با فناوری حرکت نمی‌کند می‌گوید: «صنعت خودرو ۱۷سال پیش با برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده می‌توانست به همپایی با فناوری دست پیدا کند و با یک یا دو سال فاصله، به تکنولوژی‌های روز دنیا برسد.»
البدوی یکی از مشکلات عدم دستیابی‌به تکنولوژی‌های روز در صنعت خودرو را فشارهای اقتصادی و تحریم‌ها می‌داند و تصریح می‌کند: «فشارهایی که در ۱۰سال گذشته باتوجه‌به وضعیت اقتصادی و تحریم‌ها به وجود آمد، فرصت پیشرفت از صنعت خودرو را گرفت. باید برنامه‌ریزی جدیدی برای خودروسازی انجام شود تا فاصله به‌وجودآمده با فناوری‌های روز جهان را پر کند.»
این بحث نیاز به فناوری‌های جدید دارد و همپایی با فناوری‌های روز دنیا نیازمند همکاری گسترده خودروسازان و تامین‌کنندگان است. در کنار این باید به مشکلات اساسی تولید خودرو در کشور هم اشاره کرد. چراکه اصولا تولید خودروی روز دنیا گران تمام می‌شود. این درحالی است که بخش عمده بازار ایران در اختیار خودروهای زیر ۳۰میلیون‌تومان و به‌طور کلی خودروهای زیر ۵۰میلیون‌تومان است. به نظر می‌رسد با این قیمت‌ها نمی‌توان انتظار خودروی با کیفیت و به‌روز را داشت.
پایین بودن درآمد سرانه بخش بزرگی از جامعه و همچنین دل نکندن خودروسازان از تولید خودروهای قدیمی هم مشکل دیگر ناشی‌از به‌روز نبودن تولیدات و ماندن در همان استراتژی تولید خودرو و قطعه در اوایل دهه هفتاد و ادامه آن در دهه‌های بعد بوده است.
در همین زمینه اوستا گودرزی کارشناس صنعت خودرو و استاد دانشگاه در گفت‌وگو با «دنیای خودرو» می‌گوید: «رسیدن به فناوری‌های روز دنیا و همچنین همپاشدن و قدم برداشتن همزمان با آن، دو استراتژی مهمی است که صنعت خودرو در هر جایی از جهان به آن نیاز دارد. باید برای تکنولوژی هزینه کنیم و پول بابت آن پرداخت کنیم.»
برای رسیدن به فناوری‌های روز دنیا در بحث خودرو نیاز به همکاری و هماهنگی بخش‌های مختلف صنعت خودرو وجود دارد. در این میان موارد بسیاری از این همکاری مغفول مانده است.
مدت‌هاست بحث اعمال استانداردهای جدید خودرویی مطرح شده اما نکته اصلی این است که بسیاری از این استانداردها، نیازمند همکاری بخش‌های مختلف با صنعت خودرو است. می‌توان خودروهای با استاندارد یورو ۵ و ۶ تولید کرد و بهترین خودروهای دنیا را که از آخرین استانداردها و تکنولوژی‌ها بهره‌مند هستند، وارد کشور کرده یا در کشور تولید کرد، اما اگر ما هنوز هم سوختی با استاندارد یورو ۴، ۵ و ۶ در کشور نداشته باشیم اصولا افزایش برخی از استانداردها ثمربخش نبوه و تنها تحمیل هزینه اضافی به صنعت و اقتصاد کشور است.
در این رابطه امیرالبدوی با بیان اینکه بزرگ‌ترین تامین‌کننده صنعت خودروی کشورمان، صنعت نفت و گاز است، به «دنیای خودرو» می‌گوید: «همکاری صنعت نفت و گاز و صنعت خودرو می‌تواند تغییر و تحول بزرگی را برای خودروسازی کشورمان رقم بزند.»
یکی از مشکلات فعلی خودروسازی ما هماهنگ نبودن و نبود برنامه مشخص و جامع مشترک بین صنعت خودرو و صنعت نفت وگاز به‌عنوان بزرگ‌ترین تامین‌کننده خودروسازان است.
وی در پاسخ به این پرسش که اصولا چگونه می‌توان این دو صنعت بزرگ را باهم هماهنگ کرد، اظهار می‌کند: «پیشنهاد من این است که چارچوبی به نام «از چاه تا چرخ» تعریف شود و صنعت خودرو و صنعت نفت یک اتاق فکر و کارگروه مشترک ایجاد کنند و هرگونه توسعه‌ای که در صنعت خودرو انجام می‌شود، با ملاحظات توانمندی‌ها، امکانات و هزینه‌های ما در صنعت نفت و گاز باشد.»
وی در خصوص اینکه تا به امروز رابطه بین دوصنعت نفت و خودرو چگونه بوده است، می‌گوید: «فکر می‌کنم تا امروز رابطه‌ای بین این دو صنعت وجود نداشته و صنعت نفت و گاز توسعه خودش را دنبال کرده است. هماهنگی‌هایی در لایه‌های پایین بوده اما در سطح سیاست‌گذاری کلان که بخواهد کل مسیر «چاه تا چرخ» را برنامه‌ریزی کند، وجود نداشته است.»
این استاد دانشگاه تربیت مدرس مشکل عدم ارتباط بین این دو صنعت را مشکل کشور می‌داند و می‌افزاید: «مشکل اصلی در کشور ما این است که بخش‌های مختلف با یکدیگر همکاری نمی‌کنند. ما در ایران نگاه بخشی داریم و اصولا نگاه همکاری وجود ندارد. این مختص صنعت نفت و خودرو و… نیست و در همه بخش‌ها دیده می‌شود.»