کدام فشل تر است بانک مرکزی یا خودروسازی ؟
هر مشتری خودروی ایرانی چیزی نزدیک به ۱۲ میلیون تومان سود وام بانکی خودروسازان را پرداخته است. عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی می‌گوید که پارسال بانک مرکزی نزدیک به ۴ هزار‌میلیارد تومان از منابع مالی‌اش را با سود ١٨ درصدی به خودروسازان داده است.
اگر سود یک‌ساله این میزان وام را حساب کنیم، خودروسازان سالانه حدود٧٢٠ میلیارد تومان سود بانکی می‌پردازند که اگر بخواهیم این میزان سود را بر تعداد خودروهای تولید شده یک‌سال تقسیم کنیم، سهم هر مشتری خودروهای صفر از سود وام خودروسازان حدود ٩٠٠هزار تومان می‌شود. البته جواد حسینی کیا، عضو کمیسیون صنایع مجلس هم می‌گوید: «هر مشتری یک‌میلیون تومان هم بابت سود وام‌های معوق خودروسازان می‌پردازد که به این ترتیب حدود ٢میلیون تومان از قیمت خودرو خود را بابت سود بانکی خودروسازان زیان ده پرداخت می‌کند.»
کدام فشل‌تر است؟!
این روزها بحث لفظی میان رئیس بانک مرکزی و نمایندگان خودروسازی ایران حسابی بالا گرفته است. عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی خودروسازی را فشل می‌داند و از اختصاص کمک‌های بانکی به این صنعت نیم قرنی انتقاد می‌کند و داوود رشتی خانی، مشاور انجمن خودروسازان هم از سیاست‌های پولی و مالی گله کرده و می‌گوید بانک مرکزی که نتوانسته نرخ تورم و نقدینگی را کنترل کند، فشل است.
فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو اما هر دو نهاد را فشل خوانده و می‌گوید: «این‌که خودروسازان محصولات از رده خارج شده را با میلیاردها تومان ضرر به مشتریان خود می‌فروشند، ناشی از ناکارآمدی مدیریتی در داخل شرکت‌هاست. اما از طرفی هم نمی‌توان سیاست‌های پولی و مالی را که منجر به خلق نقدینگی می‌شود نادیده گرفت.»
زاوه ادامه می‌دهد: «همین نقدینگی است که موج وحشتناک تورمی را در تمامی بخش‌های اقتصاد ازجمله صنعت خودروسازی ایجاد می‌کند.» او معتقد است حمایت دولت از صنعت خودروسازی باید با ساده‌سازی قوانین و حذف بروکراسی‌های پیچیده صورت گیرد. اما سوال اینجاست که چرا با وجود پرداخت این حجم از تسهیلات در‌سال گذشته، بازهم خودروسازان از کمبود نقدینگی می‌گویند و قادر به تحویل معوقات خود نشده‌اند.
سوالی که‌هادی حق شناس، کارشناس بانکی پاسخ آن را در آلوده بودن پول می‌داند. او با ذکر مثالی به توضیح ادعای خود پرداخت و به«شهروند» گفت: «وقتی شما تشنه باشید دو لیوان آب گوارا هم عطش شما رفع می‌کند، درحالی‌که اگر آب شور باشد، حتی اگر ١٠ لیوان هم از این آب بنوشید، تشنگی شما رفع نمی‌شود. پول در اقتصاد ایران حکم آب شور را دارد. این پول ناشی از بخش واقعی اقتصاد نیست و به اصطلاح پول آلوده است که نمی‌تواند مشکل اقتصاد ایران را حل کند.»
خودروسازان به اندازه تمام صنایع ایران تسهیلات گرفتند
پارسال بانک مرکزی ۴هزار‌میلیارد تومان تسهیلات با سود ١٨درصدی به خودروسازان اختصاص داد. این حجم از تسهیلات در حالی به دو کارخانه خودروسازی در کشور اختصاص داده شده که فرشاد مقیمی، معاون امور صنایع وزیر صنعت، معدن و تجارت اردیبهشت امسال بودجه اختصاص داده شده برای طرح رونق تولید را ٣هزار و ۶٠٠میلیارد تومانی اعلام کرده و به عبارتی تنها دو خودروساز از تمام بخش‌های تولیدی ایران کمک‌های بیشتری دریافت کرده‌اند.
یک حساب کتاب ساده نشان می‌دهد که سود ١٨درصدی تسهیلات ۴هزار‌میلیارد تومانی معادل حدود ٧٢٠میلیارد تومان در سال می‌شود. حال اگر این رقم را تقسیم بر حدود ٧٩٩هزار خودرو تولید شده در سال گذشته کنیم، سهم هر خودرو از سود پرداختی خودروسازان به نظام بانکی چیزی حدود ٩٠٠ هزار تومان خواهد بود. البته سید جواد حسینی کیا، عضو کمیسیون صنایع مجلس می‌گوید که در هر خودرو از جیب خریداران یک‌میلیون تومان هم بابت سود وام‌های معوق بانکی خودروسازان پرداخت می‌شود.
او با اشاره به هزینه‌های ناشی از سوء مدیریت، توضیح می‌دهد: «متاسفانه خودروسازان وام‌هایی از بانک‌ها گرفته‌اند که به دلیل آنکه نتوانسته‌اند اقساط خود را پرداخت کنند و به صورت مستمر آن را استمهال کرده و معوق شده است عملا سود آن زیاد شده است. به طوری‌که در هر خودرو از جیب خریداران یک‌میلیون تومان بابت سود وام‌های معوق پرداخت می‌شود.»
حسینی‌کیا ادامه می‌دهد: «نیروی انسانی مازاد فراوانی که در خودروسازان وجود دارد توانسته هزینه‌های فراوانی به آنها تحمیل کند، به طوری که در سایپا ١١هزار نیروی مازاد و ایران خودرو بیش از این رقم اضافه نیرو دارد که همین موضوعات باعث می‌شود هزینه‌های تولید خودرو بالا برود.»
بنزین بسوزانیم یا خودرو وارد کنیم؟
به گفته دبیر انجمن خودروسازان، اگر صنعت خودروسازی تعطیل شود، سالانه باید ١٢ تا ١٣هزار‌میلیارد تومان صرف واردات خودرو شود، درحالی‌که بانک مرکزی قادر به تأمین این حجم از ارز نیست.
فعالان صنعت خودروسازی درحالی سعی دارند با مطرح کردن چنین تهدیداتی تولید خودرو در ایران را به هر قیمتی مقرون به صرفه بدانند که آمارهای اعلامی نشان می‌دهد هزینه مصرف بالای سوخت خودروهای ایرانی بیشتر از این حرف‌هاست. گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که دولت پارسال ٢١۴هزار‌میلیارد تومان یارانه پنهان در بخش بنزین، ،گازوییل و CNG پرداخت کرده است.
این درحالی است که به‌طور میانگین روزانه حدود ٩٠میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌شود که اگر قرار باشد به قیمت حدود ٠,۵ دلار ( متوسط قیمت بنزین در کشورهای همسایه) عرضه شود، روزانه چیزی حدود ۴۵میلیون دلار و ماهانه ١.٣۵میلیارد دلار و سالانه ١۶.٢میلیارد دلار درآمد نصیب اقتصاد می‌شود، بنابراین تأمین منابع مالی برای واردات خودرو خیلی کار سختی نیست.
زاوه هم با بیان این‌که اضافه مصرف دو خودرو پراید و پژو ۴٠۵ بیش از قاچاق سوخت است، اما هیچ اراده‌ای برای کاهش آن دیده نمی‌شود، ادامه داد: «دولت به جای پرداخت یارانه به بنزین، واردات را آزاد کند و اجازه حق انتخاب خودروهای کم مصرف را به بازار داخلی بدهد.»
آمارهای اعلامی نشان می‌دهد که به‌طور میانگین خودروهای داخلی در هر ١٠٠ کیلومتر حدود ٧,۵ لیتر بنزین می‌سوزانند، در حالی‌که متوسط جهانی مصرف بنزین ۵.۵ لیتر برآورد می‌شود. اما زیان بالای مصرف سوخت خودروهای وطنی به همین جا ختم نمی‌شود. معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران پیشتر خسارت سالانه آلودگی هوا در پایتخت را ٢.۶میلیارد دلار اعلام کرده بود. آلودگی که خودروهای آلاینده متهمان اصلی آن هستند.
١٠ هزار‌میلیارد تومان بیمه بیکاری در صورت تعطیلی خودروسازان
البته این نخستین بار نیست که فعالان صنعت خودرو برای ادامه حیات خود به تهدید متوسل می‌شوند. مرداد همین امسال بود که محمدرضا نجفی منش، رئیس انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی سعی داشت اشتغال حدود ۵۵٠هزار نفری در قطعه‌سازی را وسیله باج خواهی قرار دهد. او گفته بود که در صورت بیکاری ۵۵۰هزار نفر از کارکنان قطعه‌سازی تا زمان ایجاد شغل جدید باید سالانه حدود ۱۰هزار‌میلیارد تومان بیمه بیکاری به آنها پرداخت شود و علاوه بر این، حدود چهار‌هزار‌میلیارد تومان هم از درآمد سازمان تأمین اجتماعی بابت عدم وصول بیمه حقوق کارکنان کسر می‌شد و جمعا تراز سازمان تأمین اجتماعی در‌سال ۱۴ هزار‌میلیارد تومان منفی خواهد شد. همچنین حدود‌هزار‌میلیارد تومان مالیات از حقوق از کف خزانه دولت می‌رود و مالیات بر ارزش افزوده و درآمد هم به دلیل تعطیلی کارخانجات وصول نخواهد شد.
بدهی ۵۷ هزار میلیارد تومانی دو خودروساز
صورت‌های مالی ارایه‌شده به بورس نشان می‌دهد دو خودروساز بزرگ کشور شامل ایران‌خودرو و سایپا در مجموع زیان انباشته‌ای حدود ۱۴هزار‌میلیارد تومان در‌سال ۹۷ از خود به‌جا گذاشته‌اند. زیان انباشته آنها به عددی معادل ۱۳هزار و ۷۳۲ میلیارد و ۴۷۹میلیون تومان رسیده است که در مقایسه با‌سال ۹۶ رشدی تقریبا ۲۰برابری را نشان می‌دهد. در حالت تفکیکی ایران‌خودرو به‌عنوان بزرگترین خودروساز داخلی زیان انباشته‌ای بالغ بر ٧هزار و ۷۵۲میلیارد تومان در‌سال ۹۷ از خود به‌جا گذاشته و این درحالی است که این شرکت در‌سال ۹۶ سودی ۴۴۲میلیاردتومانی به ثبت رسانده بود. زیان انباشته سایپا نیز طی‌سال ۹۷ به ۵هزار و ۹۸۰میلیارد تومان رسیده و این یعنی دومین خودروساز بزرگ کشور نسبت به‌سال ۹۶، رشد ۴۲۴درصدی را در زیان‌دهی تجربه کرده است. این اعداد و ارقام البته تنها مختص به خود ایران‌خودرو و سایپا است و ارتباطی با شرکت‌های زیرمجموعه‌شان ازجمله ایران‌خودرودیزل، پارس‌خودرو، سازه‌گستر، ساپکو و… ندارد/شهروند