خواص و ویژگی های گیاه مرزه (Satureja Labiatae) چیست؟

0

مرزه Satureja ( Labiatae )

این جنس یکی از مهمترین و پرکاربرد ترین گیاهان خانواده نعنا در ایران می باشد که دارای شمار زیادی گونه بوده که شباهت ریخت شناسی بسیار زیادی به یکدیگر دارند به طوریکه شناسایی آنها از یکدیگر بسیار مشکل می باشد . به این دلیل در ابتدا

ویژگی های گیاه شناسی آن به طور مفصل بررسی می شود تا امکان تفکیک اعضای این جنس از سایر جنس های این خانواده مقدور شود . مرزه ها گیاهانی یکساله یا چند ساله علفی یا با قاعده چوبی و به فرم بالشتکی هستند . این گیاهانی معطر بوده و دارای ساقه های متعدد ، افراشته یا خیزان و یا ساقه ها کسانی هستند . مرزه ها گیاهانی کوتاه قد بوده و ارتفاع آن حداکثر تا 60 سانتی متر است . ساقه و شاخه ها معمولا پوشیده از کرک های به شکلهای مختلف هستند .

 بهترین دمنوش گیاهی انواع دمنوش های گیاهی خواص گیاه مرزه Satureja Labiatae گیاه مرزه چیست مجله سلامت رشته زیست شناسی چیست

کرکها تمام سطح ساقه و شاخه ها را به طور یکنواخت می پوشاند ، همچنین در قسمت های مختلف گیاه نیز دیده می شوند . کرک ها ساده و به طور گسترده و یا خوابیده هستند و یا ممکن است زگیل مانند و غده دار باشند . غده های ترشحی بدون پایک بوده و به شکل دایره ای کوچک و در روی اندام های مختلف دیده می شود . تراکم کرک ها در گونه های مختلف و اسانس آنها متغیر می باشد . تراکم کرک های غده دار و غده های ترشحی و همچنین میزان عطر گونه های مختلف بوده و اسانس آنها متغیر می باشد . غده های ترشحی معمولا در سطح تحتانی برگ با تراکم یکـان دیده می شوند . رنگ عده های ترشحی از سبز تا زرد و یا قرمز تا نارنجی متغیر است برگ ها متقابل ، دارای دمبرگ های کوتاه یا تقریبا بدون دمبرگ هستند . سطح برگ ها ممکن است صاف و مسطح بوده یا دارای تاخوردگی و ناودانی شکل باشند .

حاشیه برگ ممکن است به طرف بیرون دارای تاخوردگی و به عبارت دیگر برون پیچ باشد . معمولا مجموعه ای از برگهای کوچک در محور برگهای اصلی دیده می شوند برگ ها به شکل های مختلف ، خطی ، مستطیلی ، قاشقی ، سرنیزه ای ، تخم مرغی ، تخم مرغی دایره ای می باشند . شکل برگ ها یکی از صفات مهمی است که در شناسایی و تفکیک گونه ها مورد استفاده قرار می گیرد گل آذین گرزن به صورت چرخه های جدا از هم با 2 تا 17 گل در محور برگ های بالایی ظاهر می شود . چرخه های گل در انتها به هم نزدیک شده و گاهی گل آذین سنبله مانند را تشکیل می دهند . چرخه گل ها ممکن است دارای دم گل آذین و یا بدون دم گل آذین باشند .

براکته ها خطی ، راست یا خمیده و از کاسه گل کوتاهتر هستند . گلها نر و ماده بوده و به رنگهای سفید ، صورتی ، قرمز ، شیری ، لیمویی و یا ارغوانی یا بنفش دیده می شوند . کاسه گل لوله ای و یا استکانی و دارای 10 تا 13 رگه است و ممکن است دارای پنج دندانه کم و بیش مساوی و دارای دو لبه نامشخص باشد و یا دندانه ها نامنظم بوده و در دو لپه مشخص دیده شوند . لوله کاسه ممکن است راست و یا کم و بیش قوزدار باشد . گلوی کاسه کم و بیش کرک دار است و در صورت وجود دو لبه مشخص ، لبه پایینی دارای بریدگی عمیق است , گونه های مختلف جنس مرزه بدلیل خواص دارویی و کاربرد در طب سنتی در کشورهای مختلف جهان مورد توجه بوده و مورد بررسی بسیار قرار گرفته اند مهمترین ترکیبات شیمیایی موجود در این جنس ترپنوئیدها و فلاونوئیدها گروه اول از تاکید و توجه بیشتری توسط برخوردار بوده است و گزارش های متعددی از بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس در گونه های مرزه وجود دارد . اسانس ها در غده های ترشحی وجود دارند که معمولا به صورت نقاط کروی براق روی برگ ها دیده می شوند .

حضور آنها روی کاسه جام گل و به تعداد کمتر روی ساقه ها نیز به چشم می خورد شباهت زیادی بین ترکیبات شیمیایی اسانس مربوط به وجود گروه منوترپنوئیدها می باشد که از میان آنها دو ترکیب فنلی تیمول و کارواکرول جزء ترکیبات شاخص به حساب می آیند . ترکیب شاخص دیگر در این جنس پارا- سایمن است که مانند دو ترکیب یاد شده جزء مونوترپن های تک حلقه ای می باشد … گاما ترپینن ترکیب دیگری است که در تعدادی از گونه ها به مقدار بیش از 10 درصد وجود دارد . لیمونن و ا و 8- سینئول از دیگر منوترین های تک حلقه ای هستند که در تعدادی از گونه های این جنس حضور دارند . از منوترپن های دو حلقه ای که به میزان متوسط در گونه های این جنس حضور دارند می توان از برنئول و کامفور نام برد .

از منوترین های غیر حلقوی ترکیبانی نظیر ژرانیول به میزان بیش از 7 ٪ در گونه S. icarica از کشور ترکیه گزارش شده است . ترکیب نرال نیز از این گروه ترکیبات است که در گونه های مرزه به میزان نسبتا متوسط گزارش شده است در آسانس مرزه ها ، سزکوئی ترپن ها در مقایسه با جنس آویشن از اهمیت بیشتری برخوردارند و در بعضی از گونه های مرزه با غلظت بیشتر از 10 ٪ حضوردارند .

 بهترین دمنوش گیاهی انواع دمنوش های گیاهی خواص گیاه مرزه Satureja Labiatae گیاه مرزه چیست مجله سلامت رشته زیست شناسی چیست

مهترین سزکوئی ترپن هایی که در گونه های مرزه گزارش شده اند عبارتند از گرماکرن – دي ، بتا بیزابولن ، اسپاتولنول ، بنا – کاریوفیلن ، بی سایکلو گرماکرن ، گاما – ائودسمول ، بتا ائودسمول ، آلفا- ائودسمول ) ، گاما مورولن و هشت – سدرن – 13 اول کارواکرول یک ترکیب فنلی منوترپنوئیدی است که دارای بوی تند و گرم است و به طور طبیعی در گیاهان خانواده نعنا از جمله مرزنجوش ( Origanum ) ، آویشن ( Thymits ) ، آویشن شیرازی ( Zataria و Gotscharovia ) و مرزه ( Satureja ) وجود دارد . کارواکرول از فعالیت سوش های متعددی از باکتری ها جلوگیری می کند و دارای اثر ضدباکتریایی است اثر سمیت پایین همراه با طعم مطبوع و عطر این ماده را به عنوان یک افزودنی نگهدارنده مواد غذایی مطرح می نماید تا از آلودگی های میکروبی مواد غذایی جلوگیری نماید .

به نظر می رسد که اثر ضدباکتریایی آن مربوط به از بین بردن غشاء سلول باکتری باشد بر اساس آزمایش های انجام شده در موش ، کارواکرول سریعا متابولیزه شده و از بدن خارج می شود . مسیر اصلی شامل استریفیکاسیون گروه فنلی با اسید سولفوریک و اسید گلکورونیک است .

یک مسیر کوچک نیز اکسیداسیون گروه متیل انتهایی به الکل های اولیه است که بعد از 24 ساعت مقدار کمی از کارواکرول یا متابولیت های آن در ادرار دیده می شود که نشان دهنده دفع کامل آن است . کارواکرول دارای خاصیت آنتی اکسیدانی است و پراکسیداسیون لیپیدی را کاهش می دهد . اسانس گونه S. khuzistanier Jamzad که یکی از گونه های انحصاری مرزه در ایران است .

در نمونه های کاشته شده این گونه حدود 80 % و در نمونه های وحشی تا 793 کارواکرول وجود دارد حضور میزان بالای کارواکرول ، انجام تحقیقات متعددی را در مورد اثرهای این گیاه جهت داده است . از جمله بررسی اثر آن در درمان بیماری Recurrent aphthous stomatitis ) RAS ) که یکی از معمولترین بیماری های مخاطی دهان است . اثر اسانس روغنی گونه مرزه خوزستانی بر روی RAS با توجه به سابقه استفاده محلی از این گیاه در یک پروژه تحقیقاتی مورد بررسی قرار گرفته است …

بررسی اثرات اسانس های روغنی مرزه خوزستانی بر فعالیت و میزان بیان ژن آنزیم های کبدی تنظیم کننده متابولیسم قند در رتهای دیابتی شده با استریتووزوترسین و رتهای طبیعی موضوع تحقیقات بسیاری بوده است . بررسی ها نشان داده که غلظت خون رت های دیابتی دریافت کننده مرزه خوزستانی در مقایسه با رت های کنترل دیابتی به طور معنی داری کاهش یافته است .

. کامفور در تعدادی از گیاهان علفی خانواده نعنا از جمله در جنس های آویشن ، مرزه و ریحان یافت می شود که دارای خواص ضدمیکروبی است و به دلیل بوی مطبوع در عطر درمانی برای افسردگی عصبی و بیماری های سایکوسوماتیک مورد استفاده قرار می گیرد . این باور نیز وجود دارد که کامفور مار و سایر خزندگان را دور می نماید .

همچنین برای حشرات سمی بوده و گاهی به عنوان دور کننده حشرات به کاربرده می شود . کامفور کاربرد زیادی در آئین مذهبی هندو ها دارد . یکی دیگر از مصارف آن در صنایع غذایی است که در آسیا به عنوان طعم دهنده شیرینی ها به کاربرده می شده ، همچنین در اروپا در زمان های گذشته به عنوان یکی از ترکیبات شیرینی ها بوده اما اکنون بیشتر به مصارف دارویی می رسد.

کارستان

ممکن است شما دوست داشته باشید
ارسال یک پاسخ

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.