۸۰ سال با خودروهای موتورعقب
شیوهٔ مرسوم و متداول برای نصب قوای محرکهٔ خودروها در جلوی خودرو است که نیرو را به چرخ‌های جلو، چرخ‌های عقب و یا هر چهارچرخ انتقال می‌دهد؛ اما در طول تاریخ خودروهای زیادی ساخته‌شده‌اند که پیشرانهٔ آن‌ها در قسمت عقب خودرو نصب‌شده است. تعدادی از این خودروهای موتورعقب به موفقیت بالا و فروش میلیونی دست‌یافته‌اند و حتی تولید برخی آز آن‌ها هنوز هم ادامه دارد. در این مطلب و در قسمت اول ابتدا به بیان تاریخچه‌ای کوتاه از خودروهای موتورعقب و مزایای آن‌ها پرداخته و سپس در دو قسمت آینده به معرفی مشهورترین خودروهای موتورعقب تاریخ خواهیم پرداخت.

مزایای سیستم موتورعقب

قرار گرفتن پیشرانه در قسمت عقب خودرو مزایای قابل‌توجهی دارد و خصوصاً در گذشته از این شیوه استفادهٔ زیادی می‌شد. قرار دادن موتور در قسمت عقب اجازهٔ ساخت خودروهایی با ابعاد کوچک‌تر را می‌دهد. همچنین این نحوهٔ نصب موتور موجب کاهش وزن، کاهش پیچیدگی و کارآمدتر شدن پیشرانه می‌شود چراکه نیاز به میل‌گاردان جهت انتقال نیرو به چرخ‌های عقب از بین می‌رود. ازآنجایی‌که در خودروهای موتورعقب گاردان وجود ندارد، امکان یکپارچه شدن دیفرانسیل با گیربکس وجود دارد. بعلاوه به دلیل فشار روبه پایین، رانش خودرو افزایش‌یافته و بهتر شتاب می‌گیرد.

البته چنین خودروهایی معایبی هم دارند که عمده‌ترین آن‌ها تقسیم وزن نامناسب است؛ زیرا ازآنجایی‌که موتور به‌عنوان سنگین‌ترین قطعه تقریباً در قسمت انتهایی خودرو نصب می‌شود، وزن بیشتری بر محور عقب وارد می‌شود و درحالی‌که نسبت وزن خودروهای موتور جلو دیفرانسیل عقب حدود ۵۵/۴۵ برای جلو/عقب است، این نسبت در خودروهای موتورعقب حدود ۳۵/۶۵ برای جلو/عقب می‌باشد. این امر موجب هندلینگ پایین و عملکرد نامطلوب خودرو در سر پیچ‌ها می‌شود.

در خودروهای موتورعقب به دلیل وجود فضای خالی بیشتر در اطراف پیشرانه و همین‌طور هوای بیشتر در قسمت عقب خودرو، خنک‌کنندگی بهتری برای پیشرانه‌های هوا خنک ایجاد می‌شود و به همین دلیل در اکثر خودروهای موتورعقب از پیشرانه‌های هواخنک استفاده می‌شود. البته این شیوه برای پیشرانه‌های آب‌خنک چندان مناسب نیست زیرا یا باید رادیاتور در قسمت جلو نصب شود که نیاز به لوله‌کشی طولانی دارد (که موجب افزایش وزن و پیچیدگی می‌شود) و یا باید رادیاتور در عقب نصب‌شده و مجراهایی برای ورود هوا تعبیه شود.

تاریخچهٔ خودروهای موتورعقب

هرچند اولین خودروی دنیا یعنی بنز موتور واگن خودرویی موتورعقب بود اما با متداول شدن خودرو، از شیوهٔ موتور جلو در ساخت آن‌ها استفاده شد و عملاً رواج عمدهٔ خودروهای موتورعقب تا دههٔ ۳۰ میلادی به تعویق افتاد. یکی از اولین خودروهای موتورعقب دنیا، زونداپ تایپ ۱۲ بود که توسط فردیناند پورشه برای شرکت آلمانی زونداپ طراحی‌شده بود؛ اما این خودرو هیچ‌گاه به تولید انبوه نرسید.

شرکت تاترا که در جمهوری چک کنونی واقع است، یکی از پیشگامان ساخت خودروهای موتورعقب محسوب می‌شود. این شرکت در سال ۱۹۳۴ خودرویی بانام T77 معرفی کرد که در آن از سیستم موتورعقب استفاده‌شده بود. از این خودرو تا سال ۱۹۳۸ تعداد ۲۴۹ دستگاه ساخته شد. تاترا T77 اولین خودروی تولیدی موتورعقب محسوب می‌شود. پس‌ازاین شرکت تاترا همواره از سیستم موتورعقب استفاده کرده و تا سالیان سال در تمامی محصولات سواری خود همین شیوه را بکار گرفت.

در این میان شرکت مرسدس بنز نیز از سال ۱۹۳۱ ساخت خودروهای موتورعقب را آغاز کرده بود و از ۱۹۳۱ تا ۱۹۳۹ سه مدل خودروی موتورعقب بانام‌های ۱۳۰، ۱۵۰ و ۱۷۰H را در تعداد محدودی بتولید رساند. بااین‌حال تا قبل از معرفی فولکس‌واگن بیتل، خودروهای موتورعقب محدود به خودروهایی لوکس، گران‌قیمت و تولید محدود بودند؛ اما با به بازار آمدن فولکس‌واگن بیتل، این رویه عوض‌شده و بیتل که خودرویی مردمی و ارزان‌قیمت بود توانست به موفقیت و فروش فراتر از تصوری دست یابد.

هرچند تاترا و مرسدس بنز آغازگر ساخت خودروهای موتورعقب بودند اما این فولکس‌واگن بیتل بود که توانست این خودروها را متداول و همه‌گیر کند. به دلیل موفقیت و محبوبیت خارق‌العادهٔ بیتل، دیگر خودروسازان دنیا از کشورهای گوناگون نیز به فکر ساخت و عرضهٔ خودروهای ارزان‌قیمت موتورعقب افتادند به‌گونه‌ای که از فیات ایتالیایی و رنوی فرانسوی گرفته تا شورلت آمریکایی و سوباروی ژاپنی خودروهای موتورعقبی را به بازار عرضه کردند.

شرکت فرانسوی آلپاین نیز یکی از مشهورترین تولیدکنندگان خودروهای اسپرت موتورعقب بود. این شرکت بدنهٔ خودروهای خود را از کامپوزیت ساخته و پیشرانه و قطعات فنی آن‌ها را از شرکت رنو تأمین می‌کرد. اولین خودروی ساخت این شرکت مدل A106 بود که از پیشرانه و متعلقات فنی رنو ۴CV (که آن‌هم خودرویی موتورعقب بود) استفاده می‌کرد. پس‌ازاین آلپاین محصولات دیگری چون A180، A110، A310 و A610 را نیز با همین ساختار موتورعقب تولید نمود و درنهایت به تملک رنو درآمد.

سرانجام موتورعقب‌ها

دوران اوج خودروهای موتورعقب از دههٔ ۵۰ تا اواسط ۷۰ میلادی بود. در این سال‌ها خودروهای موتورعقب در انواع گوناگونی تولید می‌شدند و طرفداران فراوانی داشتند. در این دوران سیستم موتورعقب به‌ویژه در خودروهای کوچک و ارزان‌قیمت بسیار محبوب بود؛ اما رفته‌رفته استفاده از پیشرانه‌های آب‌خنک در خودروها و نیاز به فضای بیشتر برای نصب موتور و همین‌طور مشکلاتی در هندلینگ موجب کنار گذاشته شدن شیوهٔ طراحی موتورعقب شد و اکثر خودروسازان این سیستم را رها کردند.

اما در این میان استثناء عمده وجود داشت و آن پورشه بود. تخصص اصلی این شرکت در ابتدا ساخت خودروهای موتورعقب بود به‌طوری‌که اولین خودروی تولید پورشه یعنی مدل ۳۵۶ که در سال ۱۹۴۸ معرفی شد، خودرویی موتورعقب بود که بر اساس فولکس‌واگن بیتل ساخته‌شده بود. پس‌ازاین پورشه همچنان سنت خودروهای موتورعقب خود را ادامه داد و در سال ۱۹۶۳ مدل موتورعقب ۹۱۱ را جایگزین ۳۵۶ کرد.

البته این شرکت هم در دورانی به ساخت خودروهای موتورجلو روی آورد به‌طوری‌که در سال ۱۹۷۷ مدل موتور جلوی ۹۲۸ را معرفی کرد و حتی قصد داشت آن را جایگزین مدل ۹۱۱ کند اما پورشه درنهایت حاضر به کنار گذاشتن طرح موتورعقب نشد و بیش از ۵۰ سال است که همچنان ۹۱۱ را به‌صورت موتورعقب تولید می‌کند.

پورشه درحالی‌که همهٔ شرکت‌ها طرح موتورعقب را کنار گذاشتند، از این سیستم استفاده کرد و در طول سالیان متمادی اصلاحات فراوانی در آن انجام داده و بسیاری از معایب سیستم موتورعقب را برطرف کرده است. این شرکت با ارتقاء سیستم تعلیق و شاسی جهت کاهش کاستی‌های سیستم موتورعقب گام‌های بزرگی برداشته و هم‌اکنون تنها شرکتی است که همچنان اقدام به ساخت خودروهای اسپرت با قوای محرکهٔ نصب‌شده در عقب می‌کند.

البته نباید خودروهای موتور وسط را با موتورعقب اشتباه گرفت چراکه در شیوهٔ موتور وسط، پیشرانه تقریباً در میانهٔ خودرو و در جلوی محور عقب نصب می‌شود درحالی‌که در خودروهای موتورعقب، پیشرانه در عقب خودرو و در پشت محور عقب قرار می‌گیرد. امروزه اکثر خودروهای سوپر اسپرت مانند لامبورگینی آونتادور، فراری ۴۵۸، بوگاتی ویرون و حتی خودروی اسپرت پورشه کیمن از شیوهٔ موتور وسط استفاده می‌کنند.

ادامه دارد…