مشخصات روغن موتور ۱۰W-40 به چه معناست؟

در هر مکانیزم مکانیکی که با برخورد یا سایش دو جسم صلب مواجه هستیم، استفاده از روغن مناسب جهت تغذیه اجسام بسیار حیاتی است. موتور خودرو با حرکت مکانیکی اجسام سر و کار دارد و عدم استفاده از روغن موتور مناسب، می تواند باعث سایش و بوجود آمدن براده های ناشی از سایش شود. در این قسمت از مطالب آموزشی به بررسی انواع روغن موتور ها می پردازیم. در بررسی روغن موتور مشخصاتی وجود دارد که دانستن آن برای هر راننده ای واجب است. اول از همه به سیستم روغن کاری موتور می پردازیم.

سیستم روغن کاری (Wet Sump)

اصلی ترین هدف طراحی سیستم روغن کاری، جلوگیری از سایش قطعات با یکدیگر و خنک کاری سیلندر ها و پیستون است. نقطه آغازین این سیستم کارتل روغن (Oil Sump) است. در محفظه کارتل، تمام حجم روغن موتور قرار می گیرد و سپس به وسیله لوله مکش (Pickup Tube) به اویل پمپ فرستاده می شود. سپس روغن بوسیله اویل پمپ در سیستم به گردش در می آید و ابتدا به فیلتر روغن فرستاده می شود. در آنجا اگر براده و یا کثیفی در روغن وجود داشته باشد توسط فیلتر جذب می شود. سپس روغن از طریق کانال های مختلف به میل لنگ، پیستون و مجموعه میل سوپاپ (Valvetrain) فرستاده می شود. روغن فرستاده شده در میل لنگ بین یاتاقان ها به جریان در می آید. سپس از طریق کانال هایی این روغن به محل اتصال انتهای شاتون (محورهای متحرک) در میل لنگ فرستاده می شود تا شاتون با سایش روبرو نشود.

هم چنین این روغن در سیلندر ها هم به جریان در می آید. روغن بر روی پیستون هم به جریان در می آید تا خنک کاری لازم هم انجام شود. بر روی پیستون سوراخ های وجود دارد که روغن از میان آنها عبور کرده و دوباره به کارتل باز می گردد. به همین ترتیب روغن در مجموعه میل سوپاپ اعم از فنر سوپاپ ها، اسبک و … جریان پیدا می کند و بار دیگر به کارتل باز می گردد. بدین گونه عملیات خنک کاری و جریان پیدا کردن روغن در موتور انجام می شود.

مشخصات روغن موتور

همه این ها را گفتیم تا برسیم به اصل مطلب. حتما برای شما هم پیش آمده که هنگام تعویض و خرید روغن موتور جدید با جعبه های مختلفی روبرو شوید. جعبه هایی که هر کدام شکل و شمایل مختلفی دارند و اعدادی بر روی آن ثبت شده است. ۵W-40،۱۰W-40،۲۰W-50 ، سینتتیک، نیمه سینتتیک و معمولی. این اعداد مشخصات به چه معنا هستند و کاربردشان چیست؟

عدد ویسکوزیته

اعداد مختلفی که بر روی جعبه روغن موتور های گوناگون ثبت می شود نشانگر عدد ویسکوزیته روغن است. به طور مثال یک روغن ۱۰W-40 را در نظر بگیرید. در این روغن عدد اول بیانگر ویسکوزیته روغن در سرما است (W بیانگر Winter یعنی زمستان). این عدد بر اساس معیار سازمان API، در دمای ۴۰ درجه سانتی گراد بیان می شود. عدد دوم بیانگر میزان ویسکوزیته در فصل گرماست و در دمای ۱۰۰ درجه اندازه گیری می شود. به عبارتی عدد دوم میزان ویسکوزیته روغن در دمای مطلوب کارکردن موتور است. ویسکوزیته روغن را می توان به این صورت تعریف کرد که هر چه ویسکوزیته بیشتر باشد روغن ضخیم تر خواهد بود و هرچه کمتر باشد فیلم روغن نازک تر است.

عدد ویسکوزیته اول در مناطق سرد هرچه کمتر باشد بهتر است. بدین ترتیب روغن سریع تر به دمای کارکرد می رسد. طبق تحقیقات انجام شده موتور های جدید با روغن موتور هایی با ویسکوزیته سرمای کمتر بهتر عمل می کنند.اما انتخاب عدد ویسکوزیته مناسب برای روغن موتور ۱۰۰ درصد وابسته به اعداد اعلام شده توسط کمپانی بر روی دفترچه راهنما خودرو است. پس توصیه می شود برای خرید روغن موتور مناسب به دفترچه راهنما رجوع شود.

سینتتیک، نیمه سینتتیک و معمولی

بر اساس طبقه بندی API روغن موتور ها با توجه به ترکیبات خاص به ۵ دسته طبقه بندی می شوند. ۳ دسته اول جزو روغن های معمولی مینرال حساب می شود و ۲ دسته بعدی سینتتیک هستند. امروزه استفاده از روغن موتور های سینتتیک بسیار رایج است. در این نوغ روغن ها از Additive استفاده می شود که نسبت به روغن معمولی عملکرد بهتری دارند. هم چنین فیلم روغن در سینتتیک ها بهتر است و عملکرد مناسبی دارند.

روغن های نیمه سینتتیک به روغن هایی گفته می شود که از ترکیب روغن معمولی و سینتتیک ساخته شده اند. اما هیچ آمار مشخصی از درصد ترکیب این نوع روغن ها در دست نیست و برای هر کمپانی متفاوت است. هم چنین برای خودرو های مسابقه ای و خودروهای قوی تر، از روغن های نیمه سینتتیکی استفاده می شود که از درصد زیادی زینک برخوردار است. تعویض روغن موتور هم با توجه به ترکیبات موتور متفاوت است اما توصیه می شود در فصل گرما بین ۸ تا ۱۰ هزار کیلومتر روغن موتور تعویض شود. صحبت کردن از انواع ترکیبات روغن ها تا حدود زیادی به علم شیمی ربط دارد که صحبت کردن از آن از حوصله این بحث خارج است. امیدوارم لذت برده باشید.

نویسنده: ارشیا شیخ الاسلامی