چگونه از یک ماشین صفر کیلومتر نگهداری کنیم ؟
وقتی خودرویی را خریداری میکنید وسیلهای را وارد زندگی خود کردهاید که همواره نیازمند رسیدگی است.
نباید آنقدر صبر کنید تا وسیله نقلیهتان به سروصدا افتاده و یا چراغ چک پشت آمپر آن روشن شود. برای داشتن خودرو میبایست همانند کودکی که در مراحل مختلف رشد نیاز به بررسی توسط پزشک و متخصص را داراست برای خودرویتان نیز وقت گذاشته و آن را مورد بررسی و سرویسهای دورهای مورد نیاز قرار دهید.
با نگهداری صحیح و بازدیدهای ادواری میتوان خودروی خود را سالم نگهدارید و در هزینه و وقتتان صرفهجویی کنید. برخی از مواردی که در سرویس دورهای مورد بررسی قرار گرفته میشود عبارتند از :
برای چک کردن روغن باید خودرو را روی زمین صاف پارک و صبر کنید تا سرد شود. سپس شاخص روغن را بیرون کشیده، با دستمال آن را پاک کنید و دوباره در محفظه روغن قرار دهید و پس از چند ثانیه دوباره آن را بیرون بکشید . اگر روغن بین دو خط بالا و پایین بود ، مقدار روغن خودرو شما مناسب است. کم شدن روغن موتور یک امر عادی است و بر اساس استاندار تولید کنندگان خودرو معمولاً تا نیم لیتر در هر ۱۰ هزارکیلومتر طبیعی است ( البته در خودروهای مختلف متغیر است ).بخاطر داشته باشید حتی زمانی که از خودرو استفاده نمیکنید، روغن موتور آن فاسد و خراب میشود. توصیه میشود همیشه از یک نوع روغن موتور استفاده کنید، چون تعویض پیدرپی نوع روغن، به دلیل تفاوت در فرمولاسیون آنها ممکن است باعث واکنش شیمیایی و آسیب رسیدن به موتور خودرو شود.
فیلتر روغن با توجه به توصیه سازنده با هر بار تعویض روغن یا یکبار در میان، باید تعویض شود. این کار ضمن کاهش مصرف سوخت، باعث افزایش شتاب و عمر موتور خودرو نیز میشود.
به زمان باز و بسته شدن سوپاپها و زدن جرقه در مجموع انجام عمل احتراق، “تایم موتور” گفته میشود. برای انتقال نیروی میل لنگ به میل سوپاپ از یک تسمه استفاده شده که به “تسمه تایم” معروف است.
این تسمه در کارکرد موتور نقش بسیار مهمی دارد . به گونه ای که در صورت خرابی آن موتور آسیب جدی میبیند خرابی سرسیلندر پیستونها، کج شدن سوپاپها و بسیای دیگر از مشکلات از مواردی هستند که در صورت از تایم خارج شدن موتور به وجود میآیند.
مهمترین عامل به هم خوردن تایم موتور، پارگی تسمه تایم است وقتی این تسمه پاره میشود، نسبت بین میل لنگ و میل سوپاپ کاملاً از بین رفته و نیروی میل لنگ به میل سوپاپ منتقل نشده، در نتیجه موتور روشن نمیشود.
زمان تعویض یک تسمه تایم ۶۰۰۰۰ کیلومتر است. در این میزان حرکت حتی اگر خودرو کاملاً هم بیعیب باشد تسمه تایم را عوض کنید و در مجموع باید گفت نقش این تسمه و نحوه کار آن تأثیرات زیادی دارد. در گذشته به جای این تسمه از زنجیر استفاده میشد. ممکن است زنجیر اطمینان بیشتری داشته و پارگی آن تقریباً غیر ممکن باشد ولی تولید صدای زیاد، استهلاک بسیار بیشتر و وزن بالا، باعث شد که این تسمه جای زنجیر فلزی را بگیرد.
سرویس و نگهداری شمعها که وظیفه مشتعل کردن مخلوط سوخت و هوا را در موتور به عهده دارند، بسیار مهم است. نوک شمعها باید سفید رنگ باشد و اثری از دوده، چربی و رنگزدگی در آنها مشاهده نشود. جرقه نامنظم، استارت نامناسب، شتاب کم، احتراق ناقص، لرزش در دور آرام موتور و دود آبی رنگ اگزوز میتواند نشانه معیوب بودن شمعهای خودرو باشد. شمعها را باید با نظر و توصیه سازنده تعویض کرد.
گاز دادن بیش از حد یا کمتر از حد معمول، هر دو عمر موتور را کم خواهد کرد. برای خودروهای عادی، دور موتور ۲۵۰۰ تا ۴۵۰۰ مناسب است .
ضد یخ در زمستان از یخ زدگی و در تابستان از داغ شدن بیش از حد موتور جلوگیری میکند. از آنجا که خواص این مایع با گذشت زمان تغییر میکند، توصیه میشود سالی یکبار آن را تعویض کنید. آب مخزن را در شرایطی که موتور گرم است، چک نکنید، زیرا سطح آن بالا آمده و معیار شما دقیق نیست. هرگز وقتی موتور گرم است در رادیاتور را باز نکنید چون ممکن است آب داغ به بیرون پاشیده شود. همچنین ممکن است هوا وارد رادیاتو شده و سیستم خنک کننده آن را دچار مشکل کند.
عملکرد نامطلوب ترمزها یا روشن شدن چراغ اخطار آمپر میتواند نشاندهنده زمان تعویض کفشک ترمز در ترمزهای کاسهای و لنت در ترمزهای دیسکی باشد. اگر ضخامت کفشک یا لنت کمتر از ۵/۱ میلیمتر بوده یا سطحش روغنی شده باشد، آن را تعویض کنید بعد از تعویض لنتها بهتر است مدار ترمز هواگیری شود چون در غیراینصورت ممکن است پدال ترمز سفتتر یا نرمتر از حد معول عمل کند که امری خطرناک است.
اگر لنتها استاندارد نباشند، احتمال آسیب رسیدن به دیسک یا کاسه ترمز نیز وجود دارد. خرابی در دیسک که مواد سختتری نسبت به لنت ساخته شدهاند در ترمزهای شدید میتواند باعث لرزش در پدال ترمز و غربیلک فرمان شود و جلوی کنترل مناسب خودرو را بگیرد. ترمزها معمولاً گرد و خاک محیط را به سوی خود جذب میکنند؛ بهترین راه برای تمیز کردن آنها آب سرد است. پس از شستوشوی خودرو یا هنگام رانندگی در جادههای خیس که دیسک یا لنت ترمز خیس میشود، برای مدت مشخصی پا را به آرامی روی پدال فشار دهید تا سطح خارجی آن خشک گردد. همچنین در کارواش قبل از شست و شو حتماً صبر کنید تا ترمز خنک شود چون در غیراینصورت ممکن است دیسک ترمز شما آسیب ببیند.
روغن ترمز به طور طبیعی رطوبت را جذب کرده و معمولاً بعد از دو سال حدود ۳ درصد آب جذب میکند. در ترمزهای شدید این آب بخار میشود و قدرت ترمزگیری را کاهش میدهد. بنابراین هر دو سال یک بار یا پس از طی کردن ۶۰ هزار کیلومتر باید مخزن آن تخلیه و روغن جدید در آن ریخته شود.
همچنین نازک شدن لنت باعث پایین آمدن جزئی سطح روغن میشود که این مشکل با تعویض لنت برطرف خواهد شد. کم شدن مقدار روغن ترمز غیر عادی است و میتواند نشاندهنده نقص در مدار ترمز باشد در این صورت باید به تعمیرگاه مجاز مراجعه نمایید.
تخلیه سنگین باتری در مواقعی که تجهیزات الکتریکی هنگام خاموش بودن خودرو مورد استفاده قرار میگیرند، باعث فرسودگی تدریجی و خالی شدن شارژ باتری میشود. شارژ کم یا بیش از حد مجاز با دینام نیز به باتری آسیب میزند. همچنین گرما و سرمای زیاد، صفحات مثبت و شبکههای باتری را خراب میکنند. این امر ضمن کاهش کارآیی باتری، فرسودگی زودرس آن را نیز به همراه دارد. اکثر باتریهای امروزی، اتمی هستند و نیازی به کنترل مداوم سطح الکترولیت ندارند. زمان تعویض آنها را نیز میتوان از عدم کارایی و تغییر رنگ نشانگر آن تشخیص داد. این باتریها معمولاً تا دوسال بدون مشکل کار میکنند. هنگام تعویض آنها دقت کنید توان (آمپراژ) باتری جدید مطابق میزان توصیه شده از سوی سازنده باشد.
اگر دیدید یکی از راهنماهای خودرویتان از دیگری تندتر روشن و خاموش میشود، بدانید یکی از لامپها از کار افتاده است. راه دسترسی به لامپ در خودروهای مختلف متفاوت است. هنگام تنظیم نور چراغ ها باید توجه داشت که اگر این کار به طور نادرست انجام شود، خیره کنندگی بیش از حد، اتلاف در میزان نوردهی و خستگی راننده را به همراه خواهد داشت. چراغهای خودرو را حداقل یک مرتبه در سال وارسی کنید و برای ایمنی بیشتر، همیشه چند لامپ یدک در جعبه داشبورد داشته باشید.
هنگام تعویض لامپ به شیشه لامپ نو دست نزنید، چرا که چربی دست شما روی آن می نشیند و زمانی که داغ شود باعث ترک خوردگی اش خواهد شد .
بهطورکلی میتوان گفت سیستم تعلیق خودرو رابطه مستقیمی با کارایی سیستم ترمز، سایش تایرها، فرمانپذیری و لذت رانندگی دارد. تشخیص کمک فنرهای معیوب برای بسیاری از مکانیکها نیز مشکل است.
عدم امکان کنترل مناسب در پیچها، تمایل به انحراف از مسیر، لرزش، صدای غیرعادی جلوبندی و لرزش غربیلک فرمان میتواند نشاندهنده خرابی کمک فنرها باشد و با وضعیت آشفته خیابانهای موجود، سیستم تعلیق و جلوبندی نیازمند دوبار بازدید در سال میباشند. اگر سیستم تعلیق آسیب دیده و تعمیر نشود، آسیبهای جدی به شاسی خودروی شما وارد خواهد شد.
برای حفظ سلامتی سیستم تعلیق خودرویتان، قبل از رسیدن به دستانداز سرعت را کم کنید ولی به هیچ وجه روی دست انداز ترمز نکنید تا به خودروی شما ضربه زیادی وارد نشود.
میزان فشار باد داخل تایر تأثیر مستقیمی در میزان سایش آن دارد. برای مثال در اثر کاهش فشار و کم باد شدن تایر، شاهد سایش بیشتر قسمتهای بیرونی تایر که با زمین در تماسند، در مقایسه با قسمتهای داخلی خواهیم بود. افزایش مصرف سوخت و افزایش گرمای تولید شده در تایرها از دیگر عواقب کم بودن فشار تایرهاست. در صورت افزایش بیش از حد فشار نیز سطح مرکزی تایر در مقایسه با دیگر نقاط فرسودگی بیشتری پیدا خواهد کرد. به همین دلیل است که سازندگان تایر همواره فشار مناسب را تا حدی کمتر از فشار ماکزیمم درج شده روی دیوار تایر اعلام میکنند. در این فشار، قدرت تایر در برابر نیروی وزن، شرایط مختلف ترمزگیری و شتابگیری بهینه میباشد.
علاوه بر تنظیم باد، عمق آج لاستیکهای خودرو را نیز باید همیشه بررسی و کنترل کرد. در داخل شکاف گلهای لاستیک زائدههایی وجود دارد که نشان دهنده مقدار مجاز استفاده از آج لاستیک هستند. برای پیدا کردن آنها، روی کنارههای لاستیک علامتهایی معمولاً به شکل مثلث حک شده است. تعویض تایر ممکن است ابتدا کمی گران به نظر برسد ولی هزینه آن از یک تصادف بسیار کمتر میباشد.
برای اطمینان از مناسب بودن فشار تایرها، توصیه میشود هر دو هفته یکبار، زمانی که لاستیکها سرد هستند، فشار آنها تنظیم شود. تنظیم نکردن باد تایر بر مصرف سوخت، فرمان پذیری و راحتی خودرو تأثیر منفی میگذارد و عمر آن را نیز کم میکند.
هدف از تنظیم موتور یا تون آپ، افزایش بازدهی و عمر موتور و کاهش آلودگی هواست. ترکیبات موجود در گازهای خروجی موتور برای محیط زیست مضر است و با تنظیم صحیح و به موقع موتور میتوان از مقدار آلودگی هوا کاست.
• بالا رفتن مصرف سوخت: تقریباً هر چیزی از چگونگی رانندگی فرد تا کم باد بودن چرخها میتواند سبب افزایش مصرف سوخت شود. با استفاده از سوختسنج و بعضی ابزارها و تجهیزات الکترونیکی جلو داشبورد میتوان مصرف سوخت را به دقت اندازه گیری کرد. آزمون نشت سیلندر و آزمون های خلاء سنجی به مشخص شدن علت بالا رفتن مصرف سوخت کمک می کنند .
صدای انفجار: هنگام بالا رفتن از سربالایی، بعضی از صداهای انفجار را میتوان عادی تلقی کرد اما اگر انفجار بیش از اندازه رخ دهد به موتور صدمه میزند.
صدای شاتون: معمولاً صدای کوبش یا تق تق سبک است، این صدا بیشتر هنگامی احساس میشود که موتور نه در حال شتاب گرفتن است و نه در حال کاهش سرعت. فرسودگی یاتاقان متحرک، نامیزانی شاتون یا کمبود روغن ممکن است عامل صدا کردن شاتون باشد. برای یافتن شاتونی که صدا میکند، باید آزمون بالانس سیلندر را انجام و وایرها را یکی یکی قطع کنید. وقتی وایر مربوط به سیلندری که شاتون آن صدا میکند، قطع شود، صدا کاهش خواهد یافت.
صدای رینگ پیستون: صدای رینگ پیستون شبیه صدای سوپاپ و تاپیپ است اما صدای رینگ در هنگام شتابگیری موتور بلندرتر میباشد. کم بودن کشیدگی رینگ، شکستگی یا ساییدگی رینگها و ساییدگی جدار سیلندر میتواند سبب ایجاد این نوع صدا شود.
زدن پیستون: در نتیجه زدن پیستون صدایی خفه، پرطنین و زنگدار به گوش میرسد. این صدا در نتیجه نوسان پیستون در سیلندر ایجاد میشود. اگر پیستون فقط وقتی که موتور سرد است بزند، زیاد مهم نیست. زدن پیستون نشانه نیاز موتور به تعمیر است.
موتور صدای ” تک تک ” میدهد (موتور میزند): این صدا شبیه به صدای برخورد اشیاء فلزی به یکدیگر است و از بالای موتور شنیده میشود و با گاز دادن و زیاد شدن دور موتور، صدا کمتر میشود و ناشی از یک یا چند عامل زیر میباشد: پیش اشتغال یا احتراق زودرس یعنی سوختن پیش از موعد مخلوط هوا و بنزین در سیلندر – آوانس زیاد که آ نرا زدن دلکو نیز میگویند – استفاده از سوخت خیلی ضعیف (مصرف بنزین معمولی به جای سوپر) – شمع نامناسب (از نظر معیوب بودن و یا شمع سرد و شمع گرم) – گرم کردن زیاده از حد موتور در اثر چرک گرفتگی و کثیف شدن رادیاتور .
یاتاقان میزند: در صورتیکه موتور یاتاقان زده باشد معمولاً در دور آرام صدایی نداشته ولی با گاز دادن (کم یا زیادکردن گاز) صدا مشخص میشود. برای آزمایش به موتور گاز داده و به صدای یاتاقان گوش دهید . اگر صدای تق تق تق … دهد نشانه یاتاقان زدن است و از قسمت پایین موتور شنیده می شود و صدای خفه فلز به فلز است و بیشتر در حالات زیر اتفاق می افتد : وقتی موتور سرد است ، در سرعت زیاد ، موقع گاز دادن و یا در سربالایی وقتی به موتور فشار می آید .
سوپاپ میزند
(صدای چکشک سوپاپ): زدن سوپاپ بر اثر خوردگی تپت بوده و صدای چیک چیک، یعنی شبیه صدای جغجغه آچار بوکس از زیر کاپوت شنیده میشود. این صدا در دور آرام موتور و یا وقتی موتور را در حالت خلاص گاز میدهیم، شنیده میشود.صدا در لوله اگزوز: گاهی اوقات صدای شبیه انفجار، تیر و ترقه از اتومبیل یا موتورسیکلتهای عبوری شنیده میشود اگر این صدا در موقع کم کردن گاز نیز شنیده شود ممکن است به علت وجود سوراخ در سیستم اگزوز باشد. علت دیگر تنظیم ناقص دور آرام موتور است یعنی هوا کمتر از حد لازم به کاربراتور میرسد. چنانچه این صدا هنگام گاز دادن و زیاد کردن دور موتور ایجاد شود، احتمال دارد در اثر نامیزانی آوانس دلکو، جرم گرفتن و یا از کار افتادن یکی از شمعها باشد که این پدیده بعد از استفاده طولانی از خودرو در داخل شهر پیش میآید.
جعبه دنده و یا دیفرانسیل زوزه میکشد: در موتور جعبه دنده این صدا در دور آرام موتور شنیده می شود اما وقتی کلاچ بگیرید قطع میگردد. این صدا در اثر کمبود روغن جعبه دنده، سائیدگی و یا خراب شدن بلبرینگ ها میباشد. در خصوص زوزه دیفرانسیل که بیشتر در خودروهای قدیمی شنیده میشود، وقتی در سرعت بالا و دنده آخر پا را از روی پدال گاز برمیدارد زوزه شنیده میشود که مثل جعبه دنده نشانه کمبود روغن در دیفرانسیل و یا سائیدگی قطعات داخل آن در اثر کارکرد چندین ساله است.
گاردان صدا میدهد: این صدا در اتومبیلهای دیفرانسل جلو که قوه محرکه روی چرخهای جلو است، شنیده میشود و معمولاً سرپیچها صدای ” کلیک – کلیک” به گوش میرسد. فرکانس این صدا معادل سرعت دورانی چرخها بوده و از میل گاردان کوچک از سوی چرخی به گوش میرسد که زیاد گشاد کرده باشد و بایستی هر چه زودتر تعویض گردد . چنانچه صدا از سوی جعبه دنده باشد که فرسودگی پیدا کرده است، نوع صدا فرق میکند و در این صورت لرزشهایی در دسته دنده احساس میشود.
چرخها صدای ” خِر خِر ” میدهد: این صدا فقط هنگام حرکت و در محل آرام و سکوت به گوش میرسد. تشخیص صدا مشکل است و برای پیبردن به آن باید اتومبیل را در یک جاده خلوت در دنده خلاص و موتور خاموش به حرکت در آورد و به صدا گوش داد.
کارستان