شمع موتور سرد بهتر است یا گرم ؟

انتخاب شمع موتور یک امر کاملا تخصصی است و بر اساس آگاهی از اطلاعات فنی خودرو و شمع موتور میتوان تصمیم گرفت که چه شمعی مناسب است.

در این پست میخواهم یکی از مهمترین آیتم های انتخاب شمع موتور را بررسی کنیم؛ آیتم کد حرارتی شمع موتور!

هر شمع موتوری بسته به ویژگی های فنی و ساختار فیزیکی، مناسبِ یک نوع موتور و یک سبک رانندگی طراحی شده است. برای مثال شمع موتور یک خودروی شهری که مدام در ترافیک شهری و با دور پایین کار میکند با شمع موتور همان خودرو در جاده و رانندگی دور بالا متفاوت است. ازین رو سعی میکنیم شما را با مفاهیم اصلی یک شمع سرد و گرم آشنا نماییم.

یکی از مهمترین وظایف شمع خودرو به غیر از جرقه زنی انتقال حرارت مناسب گرما از درون اتاق انفجار به بیرون است. همانطور که از عکس پیداست این حرارت بیشتر از طریق رزوه ها که با ناحیه سر سیلندر در تماس است به بیرون هدایت می شود. مقدار باقیمانده از طریق هسته مرکزی به بیرون اتاقک انفجار انتقال می یابد. به شمعی که حرارت را سریعا انتقال می دهد شمع سرد و به شمعی که حرارت را کندتر انتقال داده و مقداری از حرارت را در خود نگه می دارد، شمع گرم اطلاق می گردد.

معمولا کارخانجات یک بازه عددی برای نمایش این خاصیت تعریف می کنند. در موتور خودرو یک استاندارد بنام دمای بهینه تعریف میشود. دمای مابین ۴۵۰ تا ۸۰۰ درجه سانتیگراد،در واقع دمای زمان اولیه احتراق و دمای زمان نهایی احتراق. بنابراین شمع باید بعد از پایان احتراق به دمای ۴۵۰ درجه برگردد و هم چنین در انتهای احتراق به بالای ۸۵۰ درجه نرسد. خب اگر شمع در این بازه کار نکند چه میشود؟

این سوال و پاسخ آن میتواند به ما نشان دهد که شمع نامناسب چه خسارتی به موتور وارد میکند!

ما در مشکلات مربوط به شمع موتور ۲ تا مبحث داریم :

۱- کله شمع یا همان الکترود ها که در داخل سیلندر هستند کربن زده میشوند(تصویر شماره ۱)

۲- کله شمع یا همان الکترود ها که در داخل سیلندر هستند، ذوب میشوند.(تصویر شماره ۲)

هردو مشکل به دلیل عدم انتخاب صحیح شمع موتور پیش خواهد آمد.

در حالت اول، شمع موتور بسیار سردتر از حد استاندارد انتخاب شده است و دمای شمع به پایین تر از دمای بهینه یعنی ۴۵۰ درجه رسیده و در زمان بازگشت به احتراق نمیتواند به دمای بالا برسد و احتراق ناقص میشود و مقداری کربن نسوخته بر روی شمع رسوب میکند. تداوم این عمل باعث انباشت کربن بر روی الکترود ها میشود و به مرور الکترود ها فاسد و قطع میگردد، البته اگر راننده در دور های بالا رانندگی کند این ضعف جبران میشود و به دلیل بالا رفتن دما کربن های نسوخته، خواهند سوخت. به این دلیل سبک رانندگی میتواند نوع شمع موتور را مشخص کند.

در حالت دوم، شمع موتور بسیار گرم تر از حد استاندارد انتخاب شده است و دمای شمع به محدوده پایین بر نمیگردد و اصطلاحا باعث پیش احتراق میشود؛ یعنی در زمان خارج از سیکل خود، دلیل گرم بودن باعث احتراق زودرس میشود و در زمان نامناسب پیستون را به عقب میراند و صدای نا هنجاری شبیه انفجار در موتور شنیده میشود، این نوع پدیده خوداشتعالی را اصطلاحا ناک(knock) میگویند. ناک صدمات شدیدی به قطعات موتور میزند و به مرور زمان شمع موتور به دلیل قرارگیری در دمای بالا ذوب میشود.

شمع های سرد اصولا در موتور های با ضریب تراکم بالا مثل موتور های توربو و موتور های به شدت تقویت شده کاربرد دارند چراکه همواره در دور های بالا کار کرده و احتمال دوده گرفتن شمع در آنها پایین است . شمع های گرم معمولا برای خودرو های استاندارد که هم در دور های پایین مثل ترافیک های روزمره و هم در دور های بالا مثل جاده کار می کنند مورد استفاده قرار می گیرند. یکی از مشخصات شمع خوب و مناسب برای یک موتور این است که سر شمع که در اتاق انفجار قرار می گیرد در دمای بهینه بماند.

با این تعاریف تا اینجا فهمیدیم دمای بهینه دمایی است که شمع موجب شعله ور شدن پیش از موقع بنزین( PRE IGNITION ) نگردد. همچنین با داشتن دمای کافی امکان سوزاندن کربنهای نسوخته و ناخالصی های موجود در سوخت که بر روی خود شمع می نشیند را داشته و عمل خود تمیز کردن “SELF CLEANING” را به خوبی انجام دهد. این دما بین ۴۵۰ تا ۸۵۰ درجه سانتیگراد برای خودرو های بنزینی قرار دارد. در صورت انجام نشدن این عمل به طور مناسب پس از مدتی شمع دوده زده و امکان جرقه زنی از آن سلب می شود.

اکنون با این دانش چه شمعی انتخاب کنیم ؟ یا اینکه اگر بخواهیم عملکرد بهتری از شمع موتور جدید دریافت کنیم چه باید کرد ؟

اول اینکه به دفترچه راهنمای خودرو مراجعه نمایید، شمع استاندارد خودروی شما در آن قید شده است. شما اگر میخواهید عملکرد بهتری نسبت به شمع موتور قبلی داشته باشید باید نوع رانندگی خود را انتخاب نمایید:

رانندگی (شهری) دور پایین یا رانندگی (پیست) دور بالا

اگر رانندگی شهری دارید میتوانید یک شماره الی دو شماره به سمت شمع گرم بروید.

اگر رانندگی پیستی دارید یک شماره الی دو شماره به سمت شمع سرد بروید.

معمولا اکثریت خودرو های تنفس طبیعی یا فاقد توربو در دامنه میانی هستند یعنی بین سرد و گرم.

برای مثال شمع موتور بوش با کد حرارتی ۲ (سرد) شروع و با کد ۱۰ (گرم) تمام میشود.

مطابق جدول زیر ۴ برند مختلف بصورت تقریبی با هم مقایسه شده اند:

BOSCH	CHAMPION	NGK	DENSO
۱۰	۱۸	۲	۹
۹	۱۶-۱۴	۴	۱۴
۸	۱۲-۱۱	۵	۱۶
۷-۶	۱۰-۹	۶	۲۰
۵	۸-۷	۷	۲۲
۴	۶-۶۳-۶۱	۸	۲۴
۳	۴-۵۹	۹	۲۷
–	۵۷	۹.۵	۲۹
۲	۵۵	۱۰	۳۱

این رقم ها بصورت شماره فنی هر مدل ذکر میشوند برای مثال:

NGK BKR5ES

BOSCH FR7DC

CHAMPION RC12YC

DENSO K20PRU