موتورسواری بانوان مجاز است یا ممنوع؟ قانون چه میگوید؟
حکم موتور سواری بانوان ،شرایط گرفتن گواهینامه موتور برای زنان ،موتور سواری خانم ها در ایران ،گواهینامه موتور برای دختر
دستگیری دو موتورسوار زن در دزفول،بهانه ای شد تا موضوع قانونی یا غیر مجاز بودن چنین افعال و رفتارهایی در سطح شبکه های اجتماعی و فضای مجازی بر سر زبان ها بیفتد،در ذیل این گزارش تلاش می شود در گفت و گو با کارشناسان ذیربط،در خصوص این امر شفاف سازی هر چه بیشتری شود.
خبر بازداشت و دستگیری دو موتور سوار زن در اواخر هفته گذشته در شهر دزفول،با بازتاب نسبتا وسیعی در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی همراه شد.
بنا بر اظهارات سرهنگ علی الهامی(فرمانده انتظامی شهرستان دزفول)رفتارهای هنجار شکنانه باعث دستگیری این دو زن شده است.
سرهنگ الهامی در خصوص بازداشت این دو موتورسوار،عنوان کرده: “نیروهای انتظامی شهرستان، در راستای اجرای طرح ارتقای امنیت اخلاقی و مقابله با بی نظمی و ناهنجاری ها در جاده دزفول به سردشت حضور داشته اند که در این میان دو دختر هنجار شکن از نبود نیروی انتظامی در بوستان جنگلی دزفول سوء استفاده و در اقدامی ناپسند و مخالف با ارزش ها و هنجارهای جامعه و انقلاب،اقدام به موتور سواری کردند”.
وی افزود: انتشار تصاویر و فیلم این حرکت زشت و قبیح در فضای مجازی موجب نگرانی و تاسف بسیار زیاد مردم دیندار ولایتمدار شهرستان و به تبع مسئولان و متولیان فرهنگی این منطقه شد.
وی می گوید:این دو دختر با همکاری بسیج،منابع مختلف خبری و مردم شناسایی و دستگیر شده و به مراجع قضایی تحویل داده شدند.
در این میان برخی از کارشناسان حقوقی معتقدند،بازداشت دو دختر دزفولی غیر قانونی است و برخی دیگر اینچنین عنوان می کنند که بازداشت این دو،نه از حیث فعل موتور سواری بلکه به دلیل برهم زدن نظم عمومی و هنجارشکنی انجام پذیرفته است.
در ذیل این گزارش،در گفت و گو با صاحب نظران عرصه حقوقی و جامعه شناسی ،بصورت دقیق تری به موضوع پرداخته خواهد شد.
رضا فراشی،جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی در گفتگو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،با اشاره به لزوم رعایت هنجارهای اجتماعی در جامعه اظهار داشت:بدون تردید، رعایت و لحاظ نمودن هنجارهای فرهنگی و ارزش های پذیرفته در جامعه از مولفه های حائز اهمیت در حفظ نظم و انتظام اجتماعی محسوب می شود.
وی افزود:یقینا ضوابط و قوانین تعریف شده به تمامی عرصه های زندگی انسان ها نپرداخته و اساسا چنین انتظاری نیز منطقی به نظر نمی رسد.
فراشی گفت:بخش قابل توجهی از افعال و اعمال،رفتار و کردارهای روز مره افراد و گروه های اجتماعی مبتنی بر ارزش ها،فرهنگ و سنت های پذیرفته شده ای است که قانون در خصوص آن نظری نداشته و ندارد.
فراشی عنوان کرد:موتور سواری بانوان،خوب یا بد،منطقی یا غیر منطقی،امری مرسوم در جامعه نبوده و طبیعتا مبادرت ورزیدن به چنین اقدامی باعث جلب توجه و حساسیت هایی خواهد شد که بصورت بالقوه می تواند مستعد بروز اعمال و رفتارهای هنجار شکنانه ای در پی انجام چنین فعلی باشد.
وی افزود:ممکن است،برخی به این موضوع نقد وارد کنند،که آنچنان که یک زن یا دختر در پشت راکب موتورسیکلت می نشیند،می تواند خود نیز به عنوان راکب خودرو از این وسیله نقلیه استفاده کند.
فراشی گفت:واقعیت این است که عرف حاکم بر جامعه،چنین امری را حداقل تاکنون نپذیرفته و بدون تردید نمی توان چنین رفتارهایی را عادی تصور کرد و یا انتظار داشت جامعه هیچ واکنشی به چنین موضوعات و یا افعالی نشان ندهد.
جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی عنوان کرد:فارغ از این موضوع که اساسا نباید افکار عمومی و جامعه و حداقل بخشی از آن موتورسواری زنان و دختران را به عنوان فعل و رفتاری غیر منتظره نگاه کند،اما واقعیت است که هنجارهای اجتماعی ما تاکنون این موضوع را هضم نکرده و طبیعتا آحاد جامعه موظف هستند نسبت به ارزش ها و حساسیت های اجتماعی و فرهنگی،احترام لازم را لحاظ کنند و چارچوب های موجود آن را بپذیرند.
فراشی عنوان کرد:به واقع،نمی توان از چنین رفتارهایی به عنوان فعلی در حریم خصوصی یاد کرد،زیرا وقتی فرد در ملاءعام و در انظار عمومی به چنین رفتارهایی مبادرت می ورزد،طبیعتا نمی توان واکنش های عمومی را نادیده گرفت و آن را در چارچوب حریم خصوصی معنا کرد.
وی افزود:نکته بعدی معطوف به نحوه انعکاس خبر دستگیری این دو دختر می شود و به نظر می رسد نوعی کم تجربگی در نحوه انعکاس خبروجود داشته است.
فراشی عنوان کرد:به واقع،به نظر می رسد،اصل برخورد انتظامی با این دو دختر یا دو زن نه از حیث موتورسواری بلکه به واسطه بد حجابی و برهم خوردن نظم و آرامش عمومی محقق شده،اما نحوه انعکاس خبر در برخی شبکه های اجتماعی و فضای مجازی به گونه ای بود که گویی صرفا موتور سواری این دو دختر باعث دستگیری یا بازداشت آنها شده است.
وی می افزاید:بنده اطلاعی در خصوص هدف و نیت این دو زن از موتور سواری ندارم و مشخص نیست انگیزه آنها از این فعل،ورزش،تفریح و یا تردد و جابجایی بوده است،اما به نظر می رسد می توان به این قضایا نگاه جدیدی داشته باشیم.
اگرچه برگزاری مسابقات موتور سواری برای زنان در پیست های تعریف شده خاص،رایج است و ممنوعیتی برای آن مطرح نشده،اما برخی نیز معتقد هستند انجام چنین فعلی در ملاء عام نه تنها نابهنجار،بلکه از حیث ضوابط،غیر قانونی نیز می باشد.
مریم افروز،کارشناس حقوق،در گفت و گو با خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،عنوان کرد:بر اساس تبصره ماده۲۰ قانون ،صدور گواهینامه در قانون رسیدگی به تخلفات (مصوبه هشتم اسفند ماه سال ۱۳۸۹)،صدور گواهینامه رانندگی موتورسیکلت برای مردان بر عهده نیروی انتظامی است.
وی افزود:اگرچه در قوانین بصورت مصرح و مستقیم اشاره ای به محدودیت رانندگی موتورسیکلت توسط زنان نشده،اما قید عنوان مردان،اینچنین به ذهن متبادر می کند که تاکید بر مردان،با ملاحظاتی خاص بوده و به نوعی می توان چنین تصور کرد که ممنوعیت برای رانندگی زنان مد نظر بوده است.
به نظر می رسد،باید قانون با شفافیت هر چه بیشتری در این خصوص اعلام نظر کند و ممنوعیت و غیر قانونی بودن این فعل با صراحت قید شود.
بدون تردید هر آنچه امکان تفاسیر از قانون و مصوبات اینچنینی سلب شود،اختلاف نظر و برداشت های متعدد و بعضا متناقض نیز با کاهش هر چه بیشتری همراه خواهد بود.
البته در مواردی از قانون،بر حسب ظرف زمانی و مکانی و شرایطی خاص،امر تشخیص مهم در نوع قضاوت و اتخاذ تصمیمات تعیین کننده است و بعضا در مواردی این موضوع اجتناب ناپذیر نیز می باشد،لذا در خصوص چنین مسائلی (موتور سواری زنان یا بانوان) می طلبد قوانین و ضوابط با شفافیت و صراحت هر چه بیشتری اعلام نظر کند که قطعا با حصول این امر،از دامنه حواشی،اختلاف نظر ها یا مناقشات نظری کاسته خواهد شد.
هیچ منع قانونی ای برای زنان درباره استفاده از هیچ وسیله نقلیهای وجود ندارد و برای استفاده از موتورسیکلت هم صحبتی از جنسیت راننده نشده است. قانون صرفا شرایط فرد را برای راننده اتوبوس، موتورسیکلت، کامیون و ماشین سواری ذکر کرده است.همین سوال از وکیل دیگیری پرسیده شده پاسخ ایشان:
جواب: سلام دوست عزیز با توجه به تبصره ماده ۲۰قانون تخلفات راهنمایی و رانندگی ،گرفتن گواهینامه موتور سیکلت اختصاص به مردان دارد و متاسفانه این قانون برای زنان ،حقی برای گرفتن گواهینامه موتور سیکلت قائل نشده است.پاسخ ویکل پایه یکم دادگستری درباره قانون گواهینامه موتور سیکلت بانوان:مسئله موتورسواری زنان متعلق به این سالها نیست و هرازگاهی دوباره تیتر خبرها میشود، اما ماجرای اصلی بلاتکلیفی است. هیچ مرجع قانونی ای نمیگوید که موتورسواری زنان ممنوع است، اما با آن برخورد میشود. تلاشها برای یافتن پاسخ این سؤال که آیا موتورسواری زنان منع قانونی دارد یا خیر طبیعتا برای این نیست که این مسئله، موضوع اصلی و اساسی زنان کشور است، بلکه به نظر میرسد ممنوعیتها در این زمینه صرفا افزودن ممنوعیتی بی دلیل و غیرلازم و هزینه زا بر ممنوعیتهای موجود درباره زنان است. این در حالی است که در عرف موجود جامعه چنین موضوعی به خودی خود قابل حل و مدیریت خواهد بود و لزومی به وضع قانون یا اعمال محدودیت دراین باره نیست. بیتردید در صورت هنجارشکنانه دانستن موتورسواری زنان باید به این سؤال پاسخ داد که چه فرقی بین راندن موتور یا مسافر آن بودن وجود دارد؟