تشریح عملکرد سیستم خنک‌کننده موتور ماشین
تشریح عملکرد سیستم خنک‌کننده موتور ماشین.
چون در موتور عمل احتراق صورت مي‌گيرد بنابراين در قطعات داخل موتور اتومبيل حرارت توليد مي‌شود و اگر اين حرارت به وسيله دستگاه خنك‌كننده گرفته نشود، باعث خسارات زيادي مي‌گردد و از طرفي كمبود حرارت نيز باعث خرابي موتور خواهد شد، پس موتور بايد هميشه داراي حرارت متعادل باشد. بهترين حرارت براي موتور ۸/۷۳ الي ۸۲ درجه سانتي گراد (۶۵ الي۱۸۲ درجه فارنهايت) است.
مشکلات افزایش بیش از حد دمای موتور:
- جوش آوردن آب رادياتور و بيرون ریختن آن و كم شدن آب موتور
- تغييرشكل قطعات موتور و نهايتاً تاب برداشتن و متوقف شدن قطعات متحرك در هنگام كار موتور (اصطلاح گيرپاژكردن را دراين حالت به كار مي‌برند)
- ذوب شدن قطعات حساس موتور مانند شمع، سوپاپ‌ها و …
- ايجاد خودسوزي درون موتور (قبل از تشكيل جرقه، سوخت و هوا محترق شود. اين مسئله به دليل ايجاد نقاط سرخ درون فضاي احتراق مي‌باشد)
- كاهش قدرت و كشش موتور
- سوختن و تغیير شكل و خاصيت روغن موتور
مشکلات کاهش بیش از حد دمای موتور:
- افزايش اصطكاك قطعات به دليل بالا بودن ويسكوزيته روغن در دماي كم
- نرسيدن روغن به قطعات متحرك انتهاي مسير روغن كاري
- تقطير شدن گاز بنزين درون مجاري مربوطه
- كاهش قدرت و كشش موتور
انواع دستگاه‌هاي خنك كننده:
- دستگاه خنك‌كننده مستقيم، كه كليه دستگاه با هوا خنك مي‌شود.
- دستگاه خنك‌كننده غير مستقيم، كه كليه دستگاه با آب خنك مي‌شود و داراي رادياتور مي‌باشند.
اجزای دستگاه خنك‌كننده:
- شيلنگ تحتاني
- پمپ آب (واترپمپ)
- تسمه
- بدنه سيلندر
- رادياتور
- سرسيلندر
- ترموستات
- شيلنگ فوقاني
- پروانه
رادياتور:
مخزني از جنس مس مي‌باشد كه با توجه به كانال‌هاي تعبيه شده در آن، وظيفه انتقال حرارت موجود در آب را به عهده دارد بنابراين بايستي همواره كنترل نمود كه سطح آب در مخزن رادياتور بيش از دو سانتيمتر پائين‌تر از دهانه مخزن نباشد.
پروانه:
وسيله‌ای است كه از موتور به وسيله تسمه و در بعضي خودروها توسط الكتروموتور انرژي لازم را دريافت مي‌نمايد و كار آن، مكش هوا از شبكه‌هاي رادياتور و خنك نمودن آب رادياتور مي‌باشد.
پمپ آب (واترپمپ):
وسيله‌اي است كه به منظور گردش سريع و راحت آب موجود در رادياتور و در اطراف موتور بكار رفته و حركت آن از طريق موتور و تسمه پروانه تامين مي‌گردد، بدين صورت كه چون هميشه در قسمت پائين رادياتور آب خنك و در بالاي آن آب گرم (برگشت داده شده از موتور) وجود دارد، لذا براي رساندن آب جهت خنك كردن قطعات موتور از شيلنگ پائين رادياتور، آب بوسيله مكش حاصل از واترپمپ وارد كانال‌هاي بدنه سيلندرهاي موتور شده و پس از گردش در اطراف سيلندرها و خنك كردن آنها، در حاليكه خود آب مقداري گرم شده از طريق كانال‌هاي سيلندر به گرم‌ترين نقطه موتور كه سرسيلندر ها مي‌باشد هدايت و پس از عبور از اطراف سوپاپ‌ها و شمع‌ها و خنك نمودن آنها از طريق ترموستات و لوله‌هاي بالا جهت خنك شدن مجدد وارد رادياتور مي‌گردد.
ترموستات:
سوپاپي است كه درمسير راه آب برگشتي از موتور به رادياتور قرار دارد و كار آن ثابت نگهداشتن دماي آب موتور مي‌باشد.
با توجه به اينکه بيشترين سائيدگي قطعات موتور زماني است که موتور در حال سرد کار مي‌کند، در نتيجه براي جلوگيري از اين نوع سائيدگي در موتور روش‌هاي مختلفي وجود دارد از جمله نصب ترموستات، استفاده از مواد خنک کننده و پروانه اتوماتيک را ميتوان نام برد.
منبع انبساط:
منبع انبساط ظرفي است با گنجايش حدود ۲ ليتر از جنس پلاستيک که در کنار رادياتور نصب مي‌شود. هنگام جوش آوردن و گرم شدن بيش از حد موتور، آب اضافي رادياتور با باز شدن سوپاپ فشار در رادياتور از طريق شيلنگ سرريز وارد منبع انبساط مي‌شود و از هدر رفتن آب جلوگيري مي‌شود.
تذکر: اتومبيل‌هايي که منبع انبساط دارند براي اضافه کردن آب نياز به باز کردن در رادياتور ندارند بلکه آب را داخل منبع انبساط ميريزند اين کار به کمتر زنگ زدن رادياتور کمک مي‌کند.
تسمه:
واسطه حرکتي مي‌باشد که حرکت را از فولي ميل لنگ گرفته و به فولي واترپمپ و فولي دينام انتقال داده و باعث به گردش دراوردن واترپمپ و دينام مي‌گردد.
تنظيم کشش تسمه پروانه:
اگر انگشت دستمان را روي تسمه گذاشته ويک کيلو گرم نيرو وارد کنيم به اندازه ۸ تا ۱۰ ميليمتر بايستي تسمه کشش داشته باشد.
بهترین آب رادیاتور:
براي خنك‌كاري موتور اتومبيل‌ها در ابتدا از مخلوط الكل و آب استفاده مي‌شد ولي با در نظر گرفتن اين مطلب كه اين مخلوط از يخ زدگي موتور و تركيدگي آن تا دماي منفي ۱۵ درجه سانتيگراد مناسب مي‌باشد و از طرفي ناخالصي و املاح موجود در آب باعث ايجاد خوردگي در مسيرهاي گردش آب مي‌شد، پژوهشگران با تلاش فراوان به محلول‌هایي دست يافتند كه ما امروزه آنها را به عنوان ضد يخ و ضد جوش مي‌شناسيم.
آب رادیاتور باید حتماً از آب بدون املاح یا همان آب مقطر باشد و برای آنکه موتور خودرو در زمستان‌ها یخ نزند و نترکد! و در تابستان‌ها داغ نکند و جوش نیاورد! حتماً باید از ضد یخ استفاده کرد و فرقی هم نمی‌کند این خودرو در کوهرنگ و شهرکرد با ۳۰ درجه سرمای زیر صفر کار می‌کند و یا در ماهشهر ۵۰ درجه بالای صفر است و باید ضد یخ داشته باشد؛ فقط درصد ترکیب آن فرق می‌کند، یعنی هرچه سرما بیشتر باشد مقدار ضد یخ بیشتر است. ضمن اینکه استفاده از ضد یخ بخاطر داشتن خاصیت ضد زنگی که دارد به طولانی شدن عمر خودرو کمک می‌کند.
سازندگان ضد يخ‌ها درصد مخلوط شوندگي آنها با آب مقطر را روي محصولات خود درج نموده‌اند ولي به نظر ما بهترين تركيب، تركيب ۵۰/۵۰ مي‌باشد يعني اگر حجم كلي مايع خنك كننده يعني ضد يخ و ضد جوش در ماشين شما ۶ ليتر مي‌باشد سه ليتر ضد يخ و سه ليتر آب مقطر بهترين توصيه مي‌باشد. اگر به هر دليل امكان دسترسي به ضد يخ براي شما فراهم نبود مي‌توانيد از الكل به صورت موقتي همراه با آب استفاده نماييد.
موارد لازم برای بررسی سیستم خنک‌کننده:
- غلظت ضد يخ – ضد جوش را کنترل کنيد که از حداقل ضروري (متناسب با تغييرات دماي هوا) کمتر نباشد.
- اندازه و شرايط ضديخ را بررسي نمائيد. در صورت کثيف بودن يا داشتن مواد ناشي از زنگ زدن فلزات آن را عوض کنيد.
- دستگاه را براي اطمينان از عدم وجود نشتي ، تحت فشار (ترجيحاً وقتي ضد يخ سرد است) آزمايش کنيد.
- درپوش و لوله متصل به در پوش رادياتور را بازرسي کنيد.
- لوله‌ها را بازبيني نمائيد و محل اتصال لوله‌ها را محکم کنيد.
- تسمه پروانه‌ها را از لحاظ سالم بودن و کشش صحيح کنترل کنيد.
- در صورتي که دماي آب رادياتور بيش از حد گرم يا سرد مي‌شود، ترموستات را کنترل کنيد.
- در تمام فصول سال محلول ضد يخ در رادياتور باشد.
- آب رادیاتور هر دو سال يکبار تعويض گردد و زمان تعويض، ابتداي سرماي هر سال مي‌باشد.
علل جوش آمدن آب رادياتور (داغ شدن موتور):
- پاره شدن تسمه پروانه يا شل بودن آن.
- كمي آب رادياتور.
- كثيف بودن رادياتور و گرفتگي شيارهاي آن.
- كار نكردن واتر پمپ (پمپ آب)
- خراب بودن ترموستات.
- ناميزاني دلكو.
- ناميزاني باد لاستيك.
- تازه تعمير بودن موتور يا نو بودن موتور.
- بار زياد.
- استفاده زياد از دنده‌هاي سنگين.
- سربالائي زياد.
- ناميزاني سوپاپ‌ها.
- عدم تنظيم فاصله پلاتين.
- شكستن پره‌هاي پروانه.
- کثيف بودن فيلتر هواکش کاربراتور.
- خرابي درب رادياتور.
- سوراخ بودن رادياتور.
- سفت بودن يا کارنکردن سوپاپ‌ها.
- سفت بودن چرخ‌ها.
- خرابي آب پخش کن واترپمپ.
- وزش باد مخالف.
- گرفتگي اگزوز دود که عمل تخليه براحتي صورت نمي‌گيرد.
- گرفتن لوله خروج بخار آب در رادياتور
- گير کردن ترمز يکي از سيلندرهاي چرخ
- کثيفي بدنه موتور و ممانعت از تبادل حرارتي خوب
منابع:
ایران خودرو
تجارت خودرو