آموزش رانندگی با گیربکس اتوماتیک

رانندگی با گیربکس اتوماتیک

اگر برای اولین بار میخواهید با اتومبیل دنده اتوماتیک رانندگی کنید  قبل از هر چیزی بخاطر داشته باشید که باید استفاده از پای چپ برای رانندگی را فراموش کنید زیرا پای چپ در رانندگی برای فشردن پدال کلاچ است که در اتومبیل دنده اتوماتیک وجود ندارد . استفاده از پای چپ در اتومبیل گیربکس اتوماتیک به معنی فشردن پدال ترمز با آن است و در صورتی که همزمان در حال فشردن پدال گاز باشید قطعا گیربکس اتومبیل شما دچار آسیب جدی می شود .

روشن کردن موتور و حرکت

هنگام روشن کردن اتومبیل حتما پای خود را روی پدال ترمز بگذارید البته مکانیزم اکثر اتومبیل های امروزی به ترتیبی است که معمولا بدون فشردن پدال ترمز روشن نمیشود اما بهتر است بعد از روشن شدن موتور نیز تا قبل از حرکت پا را از روی پدال ترمز بر ندارید . علت این توصیه صرفا بخاطر نکات ایمنی است زیرا در اتومبیل دنده اتوماتیک بعد از خاموش شدن موتور عملا دنده درگیری وجود ندارد و بجز حالت پارک شیفتر دنده بقیه دنده ها خلاص میباشند ، حال اگر آخرین باری که شما اتومبیل را پارک کرده اید سیم یا مکانیزم الکترونیکی شیفتر دنده دچار اشکال شده و اتومبیل در در حالت پارک قرار نگرفته باشد بلافاصله بعد از روشن شدن موتور ، اتومبیل حرکت میکند و ممکن است باعث مشکلات جبران ناپذیری بشود . هر چند این احتمال ضعیف است اما قابل چشم پوشی نیست .

بعد از روشن شدن موتور حتی در هوای گرم بهتر است قبل از حرکت دقایقی را برای گرم شدن موتور منتظر بمانید، حرکت بلافاصله مخصوصا در هوای سرد باعث تعویض خشنک و خشن دنده ها میشود که در اغلب اتومبیلها کاملا محسوس است، رعایت این نکته در طول عمر شیرهای برقی و مجموعه کنترل هیدرولیکی گیربکس موثر است. دنده پارک P برای گرم شدن موتور اتومبیل بهترین انتخاب است اما در صورت حضور در اتومبیل میتوان از حالت خلاص N نیز برای گرم کردن موتور استفاده کرد. هنگام تغییر  وضعیت شیفتر دنده از حالت پارک P یا خلاص N به حالت حرکت D یا دنده عقب R  باید پدال ترمز را نگه دارید ، گاز دادن به موتور و تعویض دنده در حالتی که دور موتور بالاست باعث آسیب فوری و جدی به قسمتهایی از گیربکس میشود و ممکن است گیربکس به تعمیر اساسی نیاز پیدا کند .

خصوصیات گیربکس اتوماتیک

بعد از انتخاب دنده با برداشتن پا از روی پدال ترمز اتومبیل به آرامی حرکت میکند و با فشار بر روی پدال گاز سرعت اتومبیل افزایش پیدا کرده و دنده ها به ترتیب عوض میشود . بسیاری از افراد تصور می کنند در اتومبیل دنده اتوماتیک راننده اختیار عمل نداشته و دنده ها کاملا بدون دخالت راننده تعویض می شوند در صورتی که گیربکس اتوماتیک به دلیل نداشتن پدال کلاچ و لزوم رها کردن پدال گاز عمل تعویض دنده مستقیم یا معکوس را با دخالت راننده در کسری از ثانیه انجام میدهد که بسیار سریعتر از ماهرترین راننده در گیربکس دستی است . در گیربکس اتوماتیک زمان (دور موتور) تعویض دنده رابطه مستقیم با مقدار فشردن پدال گاز دارد به طوری که اگر راننده با گاز کم (دور موتور پایین) حرکت کند دنده ها در دور پایین عوض شده و اتومبیل به آرامی سرعت میگیرد اما اگر راننده پدال گاز را تا انتها فشار دهد و باصطلاح تخته گاز برود اتومبیل با حداکثر شتاب حرکت کرده و همه دنده ها بعد از رسیدن دور موتور به انتها یا ردلاین red line تعویض میشوند. زمان تعویض دنده در گیربکس اتوماتیک با توجه به شرایط اتومبیل و جاده نیز تغییر میکند، بعنوان مثال در سربالایی ها دنده مستقیم دیرتر و دنده معکوس زودتر تعویض میشود اما در سر پایینی ممکن است با رها کردن پدال گاز در سرعت شصت کیلومتر گیربکس در دنده چهار یا پنج قرار بگیرد.

رانندگی در ترافیک و سربالایی

برای استفاده صحیح از گیربکس اتوماتیک و طول عمر قطعات گیربکس باید دنده مناسبی را در شرایط متفاوت انتخاب نمود . در ترافیک های سنگین که با ایست کامل و حرکت آرام اتومبیل همراه است بهتر است حالت دنده یک را انتخاب کنید ( در بعضی از اتومبیل ها دنده ۱ با حرف L نشان داده میشود) زیرا در صورتی که شیفتر روی وضعیت درایو D باشد ، گیربکس در هنگام راه افتادن دنده یک را انتخاب میکند اما به محض اینکه شما به اتومبیل جلویی نزدیک شده و پدال گاز را رها میکنید گیربکس به دنده دو یا سه میرود و به محض توقف کامل مجددا در دنده یک قرار میگیرد . با هر بار حرکت و توقف شما هر چند کوتاه باشد این مساله تکرار میشود و با توجه به اینکه تعویض هر دنده در گیربکس اتوماتیک مستلزم عملکرد مجموعه ای از کلاچ ها و سوپاپ هاست یقینا این امر باعث کوتاه شدن عمر مفید گیربکس میشود. در مورد ترافیک و بطور کلی فشردن و رها کردن اجباری پدال گاز در هر سرعتی زیر نود کیلومتر بویژه در سربالایی ها نیز باید دنده مناسب را انتخاب کرد به طوری که هر بار رها کردن و فشردن پدال گاز باعث تعوض دنده نشود . آگاهی از تعویض دنده با توجه به تغییر دور موتور و انتخاب وضعیت مناسب شیفتر دنده بعد از مدتی حاصل میشود اما بطور مثال با خودروی اتوماتیک چهار دنده در سرعت هشتاد کیلومتر میتوان دنده سه دستی را انتخاب کرد .

به طور کلی می توان گفت همیشه در شرایط ترافیک ، سر بالایی یا محدودیت سرعت باید دنده ای را در حالت دستی انتخاب کنید که گیربکس در حالتی که پای شما روی پدال گاز است انتخاب میکند . در گیربکس هایی که حالت تعویض دستی و نشانگر دنده دارند (تیپ ترونیک) در سرعت معین هنگامی که پا روی پدال گاز است با قرار دادن شیفتر در حالت دستی وضعیت دنده مشخص شده و میتوانید در همان حالت به رانندگی ادامه دهید . برای تعویض حالت شیفتر دنده از وضعیت اتوماتیک به دستی یا بلعکس نیازی به رها کردن پدال گاز یا فشردن پدال ترمز نیست.

تعویض موقعیت شیفتر دنده و حالت دستی (تیپ ترونیک)

تعویض شیفتر دنده در رانندگی با گیربکس اتوماتیک تا حد زیادی شبیه به گیربکس دستی میباشد. برای بسیاری از رانندگان اتومبیل های دنده اتوماتیک صحیح یا غلط بودن تعویض موقعیت شیفتر دنده در حال حرکت به درستی مشخص نیست . در گیربکس اتوماتیک همانند گیربکس دنده ای نمیتوان در حال حرکت دنده عقب را انتخاب نمود، البته اغلب گیربکس ها سیستم بازدارنده ای برای عدم فعال شدن دنده عقب در حال حرکت دارند و اگر شیفتر دنده در حین حرکت اشتباها در دنده عقب قرار بگیرد به حرکت رو به جلو ادامه داده یا خلاص میشوند. انتخاب حالت خلاص در هنگام حرکت نیز همانند گیربکس دنده ای است. به طور کلی خلاص کردن دنده در هنگام حرکت و سرعت به دلیل از بین رفتن ترمز موتوری، کم شدن نیروی ترمز و فرمان و احتمال خاموش شدن موتور هم در اتومبیل های دنده ای و هم اتوماتیک عملی خطرناک است اما از نظر فنی خلاص کردن و قرار دادن مجدد در دنده در گیربکس های اتوماتیک اشکالی ایجاد نمیکند البته باید توجه داشت که هنگام برگشتن از حالت خلاص به حالت D پدال گاز باید کاملا رها و دور موتور پایین باشد . انتخاب وضعیت های Lیا ۱ , ۲ , ۳ و ۴ دقیقا همانند گیربکس های دنده ای میباشدو هنگام انتخاب این وضعیت ها باید با توجه به سرعت اتومبیل عمل کرد، مثلا در سرعت ۱۰۰ کیلومتر نمیتوان دنده ۲ , ۱ یا L را انتخاب کرد و باید دنده با توجه به سرعت اتومبیل انتخاب شود اما هنگام تغییر وضعیت از حالت D به ۱,۲,۳,۴ رها کردن پدال گاز الزامی نیست . در اتومبیل های که دارای وضعیت دستی هستند +M – در هر سرعتی و بدون هیچ محدودیتی میتوان از حالت دستی M به حالت اتوماتیک D رفت.

پشت چراغ قرمز

اکثر رانندگان اتومبیل های دنده اتوماتیک در ترافیک های سنگین و پشت چراغ قرمز دنده را در حالت خلاص N و یا پارک P قرار میدهند ، این عادت ریشه در رانندگی با گیربکس دستی و لزوم خلاص کردن دنده و رها کردن پدال کلاچ دارد که در گیربکس اتوماتیک روشی اشتباه است و از عمر مفید قطعات گیربکس می کاهد . در گیربکس های اتوماتیک هنگام توقف کامل گیربکس در دنده یک میماند و تنها درگیری بین موتور و گیربکس نیروی جریانهای دورانی و گردابی روغن هیدرولیک درون مبدل گشتاور هیدرودینامیکی (توربین) است که بدلیل دور پایین موتور در کمترین حالت میباشد در صورتیکه خلاص کردن و قرار دادن مجدد شیفتر در حالت حرکت اعمال چند گانه ای مانند حرکت سوپاپها ، باز و بسته شدن شیرهای برقی ، آزاد و درگیر شدن مجموعه کلاچ ها و … را به گیربکس تحمیل میکند . بنابر این بهتر است در توقف های چند دقیقه ای گیربگس در حالت حرکت باقی بماند.

هنگام توقف

هنگام توقف با اتومبیل گیربکس اتوماتیک باید ابتدا ترمز دستی کشیده سپس شیفتر دنده را روی وضعیت پارک P قرار دهید . حالت یا وضعیت پارک در گیربکس اتوماتیک بین رانندگان به دنده پارک شهرت یافته است در صورتی که در این حالت شیفتر دنده ، عملا دنده یا مجموعه ای از دنده ها همانند سایر دنده های گیربکس وجود ندارد . از آنجایی که در گیربکس اتوماتیک بعد از خاموش شدن موتور و از کار افتادن پمپ هیدرولیکی گیربکس دنده درگیری همانند گیربکسهای دنده دستی وجود ندارد حالت پارک P برای اطمینان از حرکت نکردن اتومبیل بعد از توقف طراحی شده است . در حالت پارک P معمولا یک ضامن یا اهرم فولادی قسمتی از مجموعه خروجی گیربکس را به پوسته متصل و در حقیقت قفل میکند ، اگر هنگام توقف قبل از کشیدن ترمز دستی (یا فشار دادن در انواع پدال پایی) شیفتر دنده را در حالت پارک P قرار دهید ضامن دنده در جای خود تحت فشار قرار میگرد و برای بیرون آمدن مجدد از حالت پارک P شیفتر دنده سفت تر میشود . این عمل علاوه بر کم کردن عمر سیم یا متعلقات شیفتر دنده باعث فرسودگی تدریجی پوسته گیربکس می شود . هر چقدر شیب محل پارک اتومبیل بیشتز باشد فشار بر روی سیستم پارک P و سفت شدن شیفتر دنده بیشتر خواهد بود بنابر این همیشه قبل از قرار دادن شیفتر دنده در وضعیت پارک P ترمز دستی را بکشید

اگر با خواندن این مقاله سوالاتی در ذهنتان بوجود آمد و یا باقی ماند، لطفا بوسیله ایمیل یا در بخش نظرات به ما اطلاع دهید تا در اسرع وقت نسبت به تکمیل و اصلاح مقاله اقدام نماییم.