واحد نظارت الکترونیک (ECU) چیست؟
با قرار گرفتن انژکتور در اتومبیلهای امروزی قطعات الکترونیکی دیگری نیز با آن در سیستم کنترلی اتومبیل بهوجود آمدند. ECU یکی از مهمترین قطعات الکترونیکی است که نقش هدایت و نظارت یک خودروی انژکتوری را بر عهده دارد. بهدلیل وظیفه مهم این قطعه قصد داریم که زیاد تر با آن آشنا شده و با وظایف و چگونگی عملکرد آن و همچنین موسسههای معروف سازنده ECU آشنا شویم. ECU مخفف Electronic Control Unit یا واحد نظارت الکترونیک می باشد و همانطور که میدانید خودروهای انژکتوری بدلیل عملکرد بهتر و توانایی پاس کردن استانداردهای آلودگی، بطور کامل در تمام دنیا جایگزین خودروهای کاربراتوری شدهاند و مغز این سیستم ECU میباشد.
ECU با توجه به سنسورهایی که به موتور متصل است وضعیت و شرایط ماشین را تحلیل کرده و پاسخهای لازم را به خروجیها که عبارتند از: انژکتورها، جرقه زنها و … اعمال میکند. سنسورهای کیتهای انژکتوری متفاوت هستند که هر چه تعداد آنها بیشتر باشد ECU بهتر میتواند شرایط موتور را درک کند. از جمله سنسورهای مهم خودروهای انژکتوری عبارتند از:
– سنسور دور یا RPM
– سنسور فشار داخل مانیفولد یا MAP
– سنسور دریچه گاز یا TPS
– سنسور دمای آب یا CTS
– سنسور دمای هوا ATS
– سنسور اکسیژن یا لاندا
– سنسور ضربه
این قطعه یک میکرو کامپیوتر است که به کمک سنسورها و با تعیین شرایط لحظهای موتور به یک سری عمل کننده یا فرمانبرهای نصب شده بر روی موتور فرمان دهد تا از این طریق، زمان و مدت پاشش سوخت، زمان جرقه و فراهمسازی شرایط مناسب برای ایجاد احتراق را در داخل سیلندرها تامین کند. این میکروکامپیوتر نیز مانند دیگر همنوعان خود شامل CPU، حافظه و برنامهریز است. در داخل ECU دو نوع حافظه موجود است:
حافظه موقت:
– این نوع حافظه با قطع برق باطری از بین میرود اما مجددآ قابل استحصال است. به نحوه برگرداندن حافظه، نحوه تجدید حافظه و یا Initialize میگویند.
– حافظه موقت شناسایی استپ موتور، دندهها و حالات عملی موتور و محاسبات لحظهای برای تنظیمات لحظهای را به عهده دارد و محلی برای نگهداشت معایب موقت و دائم سیستم انژکتور است.
– تذکر: اگر هر یک از سه کار زیر را انجام دهید حافظه موقت موجود در ECU پاک شده و ماشین تا مدتی به دلیل از دست دادن برخی از پارامترهای لحظهای موتور بد کار میکند:
+ جدا کردن کابل باطری بیش از ۱۵ دقیقه
+ جدا کردن سوکت های ECU بیش از ۱۵ دقیقه
+ جدا کردن سوکت رله دوبل در خودروهای غیر مولتیپلکس و سوکتهای BSM در خوردوهای مولتیپلکس بیش از ۱۵ دقیقه
+ در چنین حالتی باید خودرودوباره تجدید حافظه شود. در این حالت ماشین سکتههای بیدلیل و نابههنگام نموده و در هنگام تعویض دنده و به خصوص در هنگام معکوس کشیدن راننده احساس میکند که ماشین لحضهای دچار مکث میشود. البته این در ماشین های نو زیاد محسوس نیست ولی در هر صورت تجدید حافظه ECU کاملآ مفید خواهد بود.
– نحوه تجدید حافظه ECU:
+ اصولآ با توجه به اینکه در کارخانههای متفاوت نحوهها و متدهای مختلفی برای تولید وجود دارد و نیز نظر به استفاده ماشین در کشورها و مناطق متفاوت با شرایط متفاوت، در ECU نوعی قابلیت سازگاری و یکسانسازی وجود دارد که این توانایی بر مبنای چهار عنصر ذیل پایهگذاری میشود:
+ سنسور اکسیژن
+ سنسور موقعیت دریچه گاز
+ سنسور ضربه
+ استپ موتور
– برای انجام عملیات تجدید از نحوه پیشنهادی موسسه پژو به شرح زیر استفاده میکنیم:
+ سوئیچ را به مدت حداقل ۱۰ ثانیه ببندید
+ سوئیچ را به مدت حداقل ۱۰ ثانیه باز کنید
+ ماشین را روشن کنید و به مدت حداقل ۱۰ ثانیه گاز ندهید
+ دنده ها را یک به یک معرفی کنید.
حافظه دائم:
این نوع حافظه که مانند سیستمعامل و Setup کامپیوترهای PC است و با قطع برق از بین نمیرود؛ اما در صورت خراب شدن دیگر قابل برگشت نبوده و میتوان گفت ECU سوخته است. حافظه دائم شامل جدول بزرگی به نام Look up table است که در این جدول به مانند جدول ضرب ردیفها و ستونها و خانههایی وجود دارد. با این تفاوت که تعداد ردیفها و ستونهای این جدول از عدد دو زیاد تر بوده و تعداد آن برابر تعداد سنسورهای موجود در سیستم موتور میباشد.
مواردی که برای حفاظت از ECU نباید انجام دهید:
– جدا کردن کابل باطری هنگامی که ماشین روشن است:
همانطور که میدانید ولتاژ تولیدی دینام حدود ۱۴ ولت است اما باید دانست که این ولتاژ، ولتاژ متوسط تولیدی دینام است. پیک تولید ولتاژ دینام بر حسب دور موتور و بار گرفته شده از دینام، متغیر بوده و گاهی اوقات به ۱۶ ولت نیز میرسد. در حالت عادی که کابلهای باطری متصل است این نوسان به خاطر خاصیت خازنی باطری تعدیل میشود اما اگر کابل باطری در هنگام روشن بودن ماشین باز شود، این نوسانات میتواند بر روی پارتهای حساس ماشین (کلیه نظارت یونیتهای الکترونیکی) تاثیر نامطلوب داشته باشد. حداکثر قدرت تحمل نوسان ولتاژی این قطعه به طور استاندارد ۱۶ ولت است. اگر هنگامی که ماشین روشن است کابل باطری را جدا کنیم به طور حتم ریسک سوختن ECU وجود دارد! طبیعی است که با توجه به قیمت زیاد آن، این کار عاقلانه به نظر نمیرسد.
– امتحان جرقه از روی وایر شمع با اتصال آن به بدنه:
وقتی سر شمعها را میکشید و برای امتحان برق ارسالی به سر شمع ها بوسیله وایر مربوطه به بدنه جرقه ایجاد میکنید، ممکن است که مقدار جریان نابهنگام غیر قابل کنترلی را در ثانویه کویل ایجاد کنید. برق ثانویه کویل با برق سیم پیچ اولیه آن دارای تاثیر متقابل هستند. اولیه کویل نیز برق خود را مستقیمآ از ECU میگیرد. این کار ممکن است موجب ایجاد نوسانات برق در شبکه برق ماشین و اسیب رسیدن به پارتهای حساس بهخصوص ECU شود.
توجه: در صورت تمایل به چک کردن برق سر شمعها از یک شمع فیلرگیری شده یدک استفاده کنید تا میزان جریان دهی ثانویه کویل تحت نظارت باشد.
– آب زدن به ECU:
اگر پشت جعبه این قطعه را باز کنید خواهید دید که برای جلوگیری از نفوذ آب؛ پارت فیبر مدار چاپی و حتی پینهای داخلی با مادهای موم مانند پوشیده شده اما در هر صورت پینهای نری خارجی سوکت ECU بدون محافظ هستند و خیس شدن آنها موجب اتصال کوتاه خارجی شده و ممکن است به احتمال بالا به ECU آسیب برسد.
– دست زدن به پینهای ECU:
یکی از مواردی که اغلب با آن ناآشنا بوده و یا مورد غفلت قرار میگیرد دست زدن به پینهای ECU است که به دلیل ریسک الکتریسیته ساکن بدن میتواند موجب آسیب زدنهای جدی به آن شود. الکتریسیته بدن گاهی اوقات تا هزارها ولت میتواند بالا برود.
در صورتی که میخواهید قدرت برق موجود در بدن خود را درک کنید آزمایش زیر را انجام دهید:
– یک فازمتر برق شهر را برداشته و آنرا به دری آهنی که رنگ نخورده باشد بزنید؛ پای خود را به آرامی بر روی فرش بکشید؛ فازمتر به راحتی روشن شده و اگر این کار را ادامه دهید به طور دائم روشن میماند! (در این حالت باید جوراب به پا داشته باشید). حال همان فازمتر را به پریز برق منزل بزنید فازمتر دوباره روشن میشود. در کدام حالت روشنایی فازمتر زیاد تر است؟ و نیز میدانید که جرقهای که گاهی اوقات بین دست شما و اشیا فلزی مانند درب زده میشود میتواند بیش از چند هزار ولت پتانسیل داشته باشد؟
-برداشتن سرباطری هنگامی که خودرو روشن هست این کار باعث نوسان ولتاژ برق می شود که برای سیم کشی و کامپیوتر ماشین آسیب می رساند