آشنایی با انواع فیلتر بنزین موتورسیکلت و نحوه تعویض آن -۱

فیلتر یا صافی بنزین یکی دیگر از قطعات مصرفی موتورسیکلت ها محسوب می شود که باید به صورت دوره ای بازبینی شود و در صورتی که نیاز باشد، تعویض گردد. فیلتر بنزین یکی از اجزای بسیار مهم در بخش پالایش سوخت در موتورسیکلت ها بشمار می آید. فیلتر بنزین هر چند در ظاهر امر قطعه کوچکی است اما این قطعه یکی از تاثیرگذارترین قطعات در کارکرد و پالایش سوخت در هر وسیله با سوخت بنزین می باشد. به دلیل کیفیت پایین بنزین مصرفی در موتورسیکلت ها، معمولا فیلتر بنزین کثیف شده و دیگر کارایی اولیه خود را ندارد. اما سوالی که ممکن است پیش بیاید، این است که چگونه می توان فهمید که صافی بنزین کثیف شده است و زمان تعویضآن فرا رسیده است؟ در ادامه با من حمید حساس همراه باشید تا در رابطه با کاربرد و انواع فیلتر بنزین در موتورسیکلت ها مباحثی را عنوان کرده و پس از آن علائم کثیفی صافی بنزین و زمان تعویض آن را نیز بازگو نماییم.

 

فیلتر بنزین چیست؟

وجود فیلتر بنزین در موتورسیکلت به منظور حذف آلودگی ها و کثیفی های احتمالی است که به همراه سوخت به سیستم سوخت رسانی موتورسیکلت وارد می شود. از آنجا که همواره به دلیل کثیفی و فرسوده شدن مخازن سوخت و شلنگ های انتقال سوخت در جایگاه های سوخت گیری ممکن است مقداری آلودگی و کثیفی به باک بنزین موتورسیکلت وارد شود. علاوه بر این، فرسودگی خود باک بنزین و لوله های انتقال سوخت در مسیر سوخت رسانی به کاربراتور یا انژکتور، ممکن است در ایجاد آلودگی در بنزین مصرفی موتورسیکلت، نقش موثر داشته باشند.

شاید وجود کمی آلودگی در سیستم سوخت رسانی در موتورسیکلت های کاربراتوری اهمیتی نداشته باشد اما در موتورسیکلت های انژکتوری، وجود حتی مقدار اندکی آلودگی می تواند موجب گرفتگی و از کار افتادگی کامل سوزن یا سایر مجموعه های موتورسیکلت شده که در ساده ترین حالت ممکن می تواند موجب اختلال در عملکرد پیشرانه شود و یا تبعات جدی تر و هزینه برداری را به همراه آورد. به همین دلیل وابسته به نوع موتورسیکلت و تعداد سیلندر آن، طراحان ممکن است از دو یا بیش از دو فیلتر در مسیر سوخت رسانی موتورسیکلت استفاده کنند که معمولا یکی از آنها درست در ابتدای پمپ سوخت یعنی در داخل باک که به عنوان فیلترهای دائمی معروف می باشد و دومی در مسیر به سمت پیشرانه قرار می گیرند. به همین دلیل در تمامی موتورسیکلت های امروزی، از فیلتر بنزین که وظیفه اش پاکسازی سوخت مصرفی موتورسیکلت از هر نوع عامل خارجی است، استفاده می شود.

عملکرد صافی درون فیلتر بنزین نیز همچون عملکرد صافی فیلتر روغن پس از عبور از بخش ورودی سوخت با برخورد به سطح صافی که از بهترین جنس مقاوم به مواد بنزینی می باشد تصفیه شده و از محل خروج خارج می شود و بسته به نوع صافی سطح پالایش بنزین در آن متفاوت است. اما در خصوص سازندگان صافی بایستی به سازندگان بزرگ کاغذ صافی (فیلتر) در جهان اشاره نمود که بعضاً شرکت های بزرگ کاغذ در جهان بوده که وظیفه ساخت کاغذ فیلتر را در انواع متفاوت برعهده دارند که شرکت های سازنده فیلتر با خرید کاغذ از این شرکتها اقدام به تولید و ساخت فیلترهای موتورسیکلت می نمایند. از سازندگان بزرگ فیلتر در جهان می توان به شرکت فیلترون ، فلیت گارد، ماهله، مان، هنکس، پرفلکس و فرام اشاره نمود که هر کدام از آنها با توجه به گستره جغرافیایی بازار خود بازارهای متفاوتی را در اختیار داشته و فعالیت می نمایند.

انواع فیلتر بنزین موتورسیکلت:

به طور کلی فیلتر بنزین موتورسیکلتها بسته به موقعیت نصب آنها تقسیم بندی می شوند:

1. فیلترهای ثابت یا دائمی (صافی های درون باک)
2. فیلترهای موقت یا یک بار مصرف (صافی های بیرون باک)

همان گونه که از نام این صافی ها مشخص است، این فیلترها بسته به موقعیت مورد استفاده آنها طبقه بندی شده اند و به فیلترهای ثابت که دائمی هستند و همیشه درون باک نصب و استفاده قرار میگیرند و فیلترهای یک بار مصرف که در بیرون باک و در مسیر انتقال سوخت که مابین شیر خروجی باک تا کاربراتور یا انژکتور نصب می شوند تقسیم شده اند. اما این فیلترها دارای سطح صافی با جنس و سطح پالایش بنزین مختلفی تولید و عرضه میگردند و بسته به نوع و حجم سیلندر هر موتورسیلکلتی از آنها استفاده میشود.

انواع صافی بنزین در فیلترها:

صافی یا همان سطح پالایش کننده بنزین در فیلترهای موتورسیکلت بر سه نوع تولید می‌شوند.

1. صافی‌های پلاستیکی و فلزی
2. صافی‌های کاغذی
3. صافی‌های ضد سرب

صافی‌های فلزی موتورسیکلت:

این فیلترها که مجهز به صافی از جنس پلاستیک یا فلز هستند و معمولاً تحت عنوان فیلترهای دائمی یا ثابت معرفی میشوند مجهز به صافی از جنس پلاستیک مشبک یا فلز بافته شده در هم که به توری هم معرف است میباشند. این فیلترها قادر هستند از ذرات با قطر ۰.۳ میلیمتر به بعد را پالایش نمایند و معمولاً هدف از استفاده این فیلترها برای جلوگیری از عبور شن و ماسه و قطعات فلزی زنگ زده درون باک به کاربراتور و انژکتور می‌باشد. این فیترها معمولاً ارزان قیمت و با طول عمر متوسط بین ۳ تا ۱۰ سال هستند. معمولاً صافی های پلاستیکی دارای عمر سه سال و صافی های فلزی با عمر ۱۰ سال هستند.

این صافی ها که درون باک قرار دارند بر دو نوع متصل به شیر بنزین در موتورهای کاربراتوری یا متصل به پمپ بنزین در موتورهای انژکتوری هستند. که معمولا پس از گذشت طول عمر متوسط آنها باعث بروز مشکلاتی در کارکرد صحیح موتور میشوند.

 

مشکلات فیلترهای پلاستیکی:

زمانی که این فیلترها خراب می شوند دیگر شیر زاپاس عملا بلا استفاده میگردد. وظیفه شیر زاپاس یا همان شیر اضطراری این است که حدود ۱.۵ لیتر از بنزین را نگه داشته تا وقتی سطح بنزین درون باک به انتها رسید با ریپ زدن موتور، راننده متوجه اتمام بنزین بگردد و با قراردادن شیر بنزین بر روی وضعیت زاپاس بتواند برای مصافتی حداکثر بین ۳۰ تا ۶۰ کیلومتر به اولین جایگاه سوخت خود را برساند و سپس سوخت گیری نماید. اما فیلترهای پلاستیکی متصل به شیر بنزین موتورسیکلتهای کاربراتوری معمولا پس از گذشت عمر آنها با خراب شدن محفظه فیلتر که به بافت مشبک متصل است روبرو میشود به صورتی که تمامی بنزین درون باک تا قطره منتقل و بنزین تا آخر سوخته شده و زمانی راننده متوجه اتمام بنزین می گردد که موتور ریپ زده و خاموش می شود.

 

مشکلات فیلترهای فلزی:

بر خلاف فیلترهای پلاستیکی، فیلترهای فلزی پس از گذشت عمر متوسط خود و به مرور زمان این فیلترها به دلیل زنگ زدگی یا جرم گرفتگی دچار مسدود شدن بافت مشبک خود شده و از حجم عبوری بنزین از آنها کاسته می شود و در نتیجه موتورسیکلت در دور موتورهای بالای ۵۰۰۰ دور در دقیقه دچار کاهش سوخت و در پی آن به حالت ریپ زدن وارد میگردد. لذا می بایستی هر از ۱۰.۰۰۰ کیلومتر این فیلترها بازدید و سلامت آنها بررسی گردد و در صورت نیاز آنها تعویض شوند.

 

صافی‌های کاغذی موتورسیکلت:

همان گونه که از نام این فیلترها مشخص است، این فیلترها دارای صافی از جنس کاغذ هستند که توانایی پالایش ذرات مولکولی از  ۱ تا ۵ میکرون را دارا می باشند. در چنین شرایطی فیلتر بنزین بر سر مسیر بنزین از باک تا کاربراتور یا انژکتور قرار می‌گیرد تا سوخت موجود را تصفیه کرده و سوختی پاک را روانه پیشرانه کند. بدیهی است که با استفاده از سوخت‌های با عدد اکتان بالاتر و کیفیت بهتر، علاوه بر آن‌که فیلتر بنزین موتورسیکلت شما را کمتر درگیر می‌کند، خطر کمتری برای باک موتورسیکلت دارد و موجب پوسیدگی آن نمی‌شود.

کارکرد معمول فیلتر بنزین در دفترچه راهنمای موتورسیکلت‌ها نوشته شده است به طور معمول نیاز است تا نسبت به نوع صافی درون فیلتر پس از پیمودن هر ۳ الی ۲۰ هزار کیلومتر، نسبت به تعویض فیلتر سوخت موتورسیکلت خود اقدام نمائید. با این حال رقم درج شده در دفترچه موتورسیکلت قطعی نیست. برای مثال در شهرهای شلوغ و آلوده همچون تهران یا مناطقی مانند خوزستان که هوایی پر از ذرات معلق دارند، تمامی فیلترهای موتورسیکلت زودتر از موعد نیاز به تعویض پیدا می‌کنند و فیلتر سوخت نیز همانند آن‌ها است. برخی از کارشناسان نیز توصیه می‌کنند با توجه به قیمت اندک فیلتر سوخت در مقایسه با دیگر قطعات سیستم انژکتور، در هر نوبت تعویض روغن موتور نسبت به تعویض فیلتر سوخت نیز اقدام کنید. البته نباید فراموش نمود که این توصیه باید با توجه به نوع صافی درون فیلتر انجام پذیرد. معمولا فیلترهای مجهز به صافی کاغذی دارای انواع مختلفی هستند. این فیلترها که با صافی های با رنگ زرد، نارنجی و سبز عرضه می شوند به واسطه رنگ خود بیانگر قدرت پالایش ذرات را معرفی می کنند و بر اساس قدرت پالایش ذرات توسط خود دارای قیمت های متفاوتی هستند.

صافی‌های زرد که نهایت میتواند ذارت تا ۵ میکرون را پاکسازی نماید جزو پر استفاده ترین و فراوان ترین فیلترهای سوخت می باشند. از این فیلترها در موتورسیکلت های با حجم زیر ۱۸۰cc استفاده می‌شود و به بیان دیگر برای موتورسیکلت های درون شهری طراحی و تولید شده اند. همچنین از این صافی کاغذی هم برای فیلتر هوا در موتورسیکلت یا خودروها هم استفاده می شود. این فیلترها به دلیل قیمت پایین خود بیشترین خریداران را در بین افراد موتورسوار دارند. این فیلترها دارای طول عمر نسبتاً بلند اما از کمترین میزان پالایش دقیق سوخت برخوردارند به نوعی میتوان گفت تنها برای دلخوشی موتورسوار مبنی بر داشتن فیلتر بنزین عرضه شده اند. این فیلترها که طول عمری برابر با نهایت یک سال یا ۲۰ هزار کیلومتر را دارا می باشند. قیمت این فیلترها با دلار ۲۳ هزار تومان نهایت ۱۰۰۰ تومان است. (خارج از اینکه فروشندگانی سودجو آنها را تا ۳۰۰۰ تومان میفروشند.)

نقش فیلتر بنزین در موتورسیکلت‌های کاربراتوری چندان پررنگ نیست چرا که دهانه ژیگلور کاربراتورهای مختلف حدود نیم میلیمتر است و هرگونه ذرات معلقی را به آتش می‌کشد. اما این مساله در خصوص موتورهای انژکتوری به گونه‌ای دیگر است و این گونه پیشرانه‌ها با داشتن دهانه سوزن انژکتور ۰.۲ میلیمتری، آسیب‌پذیری بالایی در مقابل سوخت بی‌کیفیت دارند.