حالت اسپرت (S) در جعبه دنده خودروهای چینی چیست؟

بسیاری از مالکان خودروهای چینی بر این باورند که حالت اسپرت در پنل تنظیم جعبه دنده اتوماتیک خودروی شان باعث می شود شتاب و قدرت بیش تری را از خودرو دریافت کنند. این یک باور اشتباه است، زیرا بیش تر خودروهای چینی بازار ایران در رده محصولات ارزان بازار جهانی به حساب می آیند و هیچ گاه به صرفه نیست که خودروسازان بخواهند برای این خودروهای ارزان قیمت یا به اصطلاح اقتصادی، هزینه های سرسام آور برنامه نویسی جعبه دنده را ارتقا دهند.

البته باید به این نکته اشاره کرد که تنها خودروهای چینی این ویژگی را ندارند، بلکه بسیاری از محصولات کره ای، ژاپنی و حتا اروپایی که به مرحله تجاری سازی با تیراژ بالا می رسند و قیمت کمی دارند، هیچ گاه در حالت اسپرت، جعبه دنده عملکردی متفاوت را در اختیار راننده نمی گذارند. اما با توجه به تعصب بیش از حد بسیاری از مالکان خودروهای چینی، امروز می بینیم که گاهی از حالت S نوشته روی پنل جعبه دنده، خیال بافی های عجیب و غریبی انجام می دهند. البته مقصر اصلی این باورهای اشتباه، برخی عرضه کنندگان خودروهای چینی هستند که هیچ گاه مشتری را به درستی توجیه نمی کنند و از سویی مالک خودرو هم به دنبال دلایل علمی صحبت های فروشنده خودرو نیست. اصلی ترین باور اشتباه که در میان مالکان خودروهای اتوماتیک، به خصوص چینی سواران دیده می شود، این است که حالت S را به تمامی متفاوت از حالت D می دانند و می گویند خودروی شان تا ۳ ثانیه شتاب صفر تا ۱۰۰ کیلومتر را بهتر ثبت می کند! هرگاه این جمله را شنیدید، بدانید که راوی این ماجرا، زیاد به داستان های علمی و تخیلی علاقه دارد! زیرا امروز خودروهای اسپرت و سوپر اسپرت طراحی شده که شتاب کم تر از ۵ ثانیه را دارند، با قرار دادن شان در حالت های مختلف رانندگی، می توانند حداکثر ۰٫۲ ثانیه اختلاف با حالت های دیگر داشته باشند. خودروهایی که بهایی فراتر از ۵۰ هزار دلار دارند و با توجه به قرار دادن شان در حالت های مختلف رانندگی می توان دستورهای جدیدی به جعبه دنده شان داد و از سویی نحوه انتقال گشتاور و تقسیم آن، تغییر پسا، میزان بوست توربو و پاشش سوخت را تغییر داد.
اکنون با دانستن این نکته، متوجه می شوید که حتا بسیاری از خودروهای فراتر از یک میلیارد تومان هم در بازار ایران، نمی توانند در حالت اسپرت، دستورهای جدیدی را برای عمل گر موتور و جعبه دنده در نظر بگیرند. پس منطقی نیست که یک خودروی چینی، بتواند با قرار گرفتن در حالت اسپرت، حتا به صدمی از تغییرهای خودروهای سوپر اسپرت برسد. حال شاید این سوال پیش آید که چرا با این توضیح ها، بسیاری از خودروها به خصوص محصولات چینی در پنل جعبه دنده شان به حالت اسپرت مجهز هستند؟

به احتمال زیاد این نکته را می دانید که تعویض دنده در خودروهای اتوماتیک یا تغییر ضریب خروجی به چرخ با فشار پدال گاز تنظیم می شود. یعنی وقتی در خودروهای AT و DCT تخت گاز می کنید، خودرو معکوس می کشد و در خودروهای CVT هم ضریب خروجی به چرخ ها سنگین تر می شود. پس می توان نتیجه گرفت تنها میزان فشار پدال گاز می تواند تغییرهای مورد نیاز راننده را در جعبه دنده خودرو اعمال کند. برای همین است که بیش تر خودروسازان تجاری، به جای برنامه نویسی های پیچیده در خودروهای شان تمرکز خود را بیش تر برای عامل تغییرات مورد نظر راننده در تغییر ضریب فشار پدال گاز می گذارند.
برخی خودروهای روز دنیا این قابلیت را دارند که رفتار راننده را تشخیص دهند و اگر متوجه شوند او چندان تمایل به پرگاز راندن خودرو ندارد، به صورت هوشمند حالت اکونومی را فعال می کنند. این حالت باعث می شود دریچه گاز خودرو کم تر از فشار اصلی بر پدال باز و بسته شود. به عبارت ساده اگر راننده ۵۰ درصد به پدال گاز فشار می آورد، در حالت اکونومی به دلیل ضریب موجود، این فشار حدود ۳۰ درصد به دریچه گاز اعلام می شود. به همین دلیل خودرو نیاز به تعویض دنده احساس نمی کند و با دور موتور پایین تر به حرکت خود ادامه می دهد. این قابلیت بیش تر در خودروهای ژاپنی و اروپایی وجود دارد، اما در خودروهای چینی شما می توانید حالت اسپرت و اکونومی ( اقتصادی ) را خودتان انتخاب کنید. با فشردن دکمه اکونومی دستوری به جعبه دنده داده نمی شود که مدام دنده ها را سبک کند. بلکه به دلیل ورود اطلاعات فشار پدال با عددی کم تر، همیشه با دنده سبک حرکت می کند.

حال وقتی یک خودروی چینی با جعبه دنده AT و یا DCT را در حالت اسپرت قرار می دهید، هیچ دستوری به سیستم انتقال قدرت داده نمی شود که مدام معکوس بکشد، بلکه در بهترین حالت، عکس العمل پدال گاز ۵۱% بیش تر محاسبه می شود. یعنی اگر شما پدال را در یک مسیر مستقیم ۵۰ درصد فشار می دهید و خودرو همچنان با دنده ۴ به راه خود ادامه می دهد، وقتی در حالت S قرار می گیرد، فشار ۵۰ درصدی شما حدود ۷۵ درصد در خودرو لحاظ می شود و خودرو مجبور به معکوس کشیدن است. اگر هم در حالت D باشید و همان ۷۵ درصد فشار را به پدال گاز وارد آورید، دوباره خودرو معکوس می کشد. بنابراین این باور که برخی از مالکان خودروهای چینی فکر می کنند، با قرار دادن خودرو در حالت اسپرت، سرعت تعویض دنده ها بیش تر می شود و دور موتور به دلیل پاشش سوخت بیش تر، به حد بالاتری می رود اشتباه است. در خودروهای CVT همچون چری آریزو ۵ و تیگو ۵ نیز همین طور است. وقتی خودرو در حالت اسپرت قرار می گیرد، تنها ضریب خروجی جعبه دنده به دلیل افزایش ضریب فشار گاز سنگین تر می شود. در اصل می توان گفت با قرار دادن حالت جعبه دنده در S، تنها خودرو را با دنده های سنگین تر حرکت می دهیم. پس در عمل هیچ تغییری در شتاب صفر تا ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت، سرعت نهایی و… ایجاد نمی شود. تنها مسأله ای که رخ می دهد، افزایش مصرف سوخت به دلیل باز بودن بیش تر دریچه گاز است. تنها تأثیری که حالت اسپرت در خودروهای چینی می گذارد، بهبود چند درصدی شتاب ثانویه است، زیرا همیشه خودرو در حالت سنگین تری نسبت به وضعیت عادی و اکونومی قرار دارد و برای همین گشتاور خروجی بالاتر از حالت های دیگر است. بسیاری این نکته را به منزله برتری خاص خودروی خود می دانند، در صورتی که می توان با دانستن ویژگی های خودروی خود، در رانندگی عادی (D) و حالت تیپ ترونیک، قدرت حرکتی همچون وضعیت S داشت.

برای خودروهایی با حجم موتور پایین، رانندگی در حالت S آن هم در جاده های کوهستانی راحت تر است، زیرا باعث می شود حساسیت پدال گاز فراتر از وضعیت D باشد و خودرو با دنده سنگین تری حرکت کند. از امروز اگر در کلوپ های خودرویی، به خصوص میان هواداران خودروهای چینی دیدید که وجود حالت اسپرت را برتری بی نظیر خودروی خود می دانند و می گویند که تنها با تغییر حالت خودرو از D به S، چند ثانیه شتاب شان بهبود پیدا می کند و خودروی شان ناگهان سریع می شود، سعی کنید با منطق علمی پاسخ قانع کننده ای به آن ها بدهید و این توهم اشتباه را به مرور از میان مالکان خودروهای مختلف بزدایید.