راهنمایی های ساده و کاربردی درباره روغن ترمز خودرو

یک راهنمای ساده (ولی کامل) از روغن ترمز خودرو

امیدواریم هیچ‌وقت این صحنه را تجربه نکرده باشید که وقتی در یک بزرگراه با سرعت در حال رانندگی هستید، به ناگهان متوجه شوید پدال ترمز شما عمل نمی‌کند! خیلی باید خوش‌شانس باشید که با وجود این حادثه بتوانید خودرو را کنترل کنید و اتفاق تلخی رخ ندهد. اصلاً بیایید به این موضوع فکر نکنیم و بجای تصور این اتفاقات به فکر پیشگیری باشیم. پیشگیری از وقوع حوادثی که ممکن است به قیمت جان ما تمام شود. مثل همین ترمز بریدن! بی معطلی باید بگوییم موضوع مقاله امروز روغن ترمز و نکات مربوط به آن است. اینجا به تمام سوالات شما پاسخ داده‌ایم و توصیه می‌کنیم مطلب امروز را تا انتها مطالعه کنید.

روغن ترمز چیست و چه وظیفه ای دارد؟

اگر بخواهیم با زبانی ساده بگوییم روغن ترمز چیست و چه نقشی ایفا می‌کند باید گفت این روغن یک ماده غیرقابل تراکم است که در بین لوله های ترمز در جریان است و مسئول حرکت دادن اجزای مختلف سیستم ترمز خودرو شماست. سیال هیدرولیکی یا همان روغن ترمز در دما و فشار بالا کار می‌کند و بدون آن خودرو شما در هنگام فشار دادن ترمز، متوقف نخواهد شد. در حقیقت روغن ترمز نیروی ایجاد شده توسط فشردن پدال ترمز را به لنت‌های ترمز در لاستیک‌ها منتقل می‌کند. حالا اصطکاک ایجاد شده بین لنت و دیسک باعث کاهش سرعت خودرو و یا توقف آن خواهد شد.

بگذارید مرحله به مرحله با هم پیش برویم و ببینیم با فشار پدال ترمز چه اتفاقی می‌افتد:

راننده پدال ترمز را فشار می‌‎دهد.
به واسطه این فشار یک پیستون در کالیپر ترمز فشرده می‌شود.
این فشردگی منجر به افزایش فشار در لوله های ترمز شده و روغن را به جریان می‌اندازد.
فشاری که روغن ترمز ایجاد می‌کند، باعث می‌شود روتورهای ترمز به لنت ها فشار بیاورند. این حرکت باعث کاهش چرخش لاستیک ها شده و در نهایت خودرو متوقف می‌گردد.

روغن ترمز چیست؟
برخی از ویژگی های روغن ترمز

حساس نسبت به حباب هوا
سمی و سوزان
قابل حل در آب (در صورت مخلوط شدن یا تماس با آب خاصیت خود را از دست می‌دهد.)
تبخیر بسیار ناچیز
تشکیل شده از ترکیبات پلی گلیکول اتری
حساس نسبت به رطوبت
دارای نقطه جوش بالا (بیش از ۱۸۵ درجه سانتیگراد)
از بین برنده رنگ
نباید در دمای پایین یخ بزند، به همین دلیل است که روغن ترمز نباید پایه آب داشته باشد.
باید دارای طیف دمای وسیع باشد تا بتواند در دماهای مختلفی که خودرو کار می‌کند، به خوبی عمل نماید.
باید دارای ویسکوزیته مناسب در دمای پایین باشد تا به راحتی در لوله ها حرکت کند.
با تجهیزات و قطعاتی که وظایف آب بندی را به عهده دارند سازگار باشد.

انواع روغن ترمز

شاید بسیاری از افراد بدانند که باید نسبت به تعویض روغن ترمز ماشین خود حساس باشند اما در بین انبوه گزینه برای انتخاب روغن ترمز گیج شوند و ندانند بهترین گزینه کدام است.

روغن های ترمز دو نوع هستند:

مبتنی بر سیلیکون: در خودروهایی به کار می‌روند که فاقد تکنولوژی ABS هستند.
مبتنی بر گلیکول: در خودورهایی با سیستم ترمز ABS استفاده می‌شود.

دقت داشته باشید که اگر یک خودرو بدون سیستم ترمز ABS تا به حال از روغن‌های مبتنی بر گلیکول استفاده کرده است، نباید روغن آن را به سیلیکونی تغییر داد. چرا؟ چون حتماً در سیستم ترمز مقداری از روغن قبلی باقی خواهد ماند و از لحاظ شیمیایی با روغن جدید سیلیکونی سازگاری ندارد.

اما داستان انواع روغن ترمزها به همین‌جا ختم نمی‌شود. در این بحث مفهومی وجود دارد به اسم DOT که راجع به آن بیشتر توضیح خواهیم داد.
انواع روغن ترمز
انواع روغن ترمز بر اساس DOT

DOT یک استاندارد برای روغن ترمزها است که بر اساس نقطه جوش تعریف می‌شود.

DOT2 : نقطه جوش ۱۹۰ سانتی‌گراد. روغنی معدنی که به طور گسترده در صنعت خودرو استفاده نمی‌شود.

DOT3 : نقطه جوش ۲۰۵ سانتی‌گراد. این نوع روغن که رنگ کهربایی دارد، بر پایه گلیکول می‌باشد. بهتر است برای کارکرد مناسب، هر ساله تعویض گردد.

DOT4: نقطه جوش ۲۳۰ سانتی‌گراد. این روغن هم مثل نوع قبلی کهربایی و مبتنی بر گلیکول است. به دلیل نقطه جوش بالا رطوبت کمتری جذب می‌کند و به همین دلیل روغن ترمز مورد علاقه‌ی اروپاییان در آن آب و هوای رطوبتی، به حساب می‌آید. وجود افزودنی‌هایی مثل بورات و استر باعث شده عملکرد بهتری داشته باشد و قابلیت ترکیب شدن با DOT3 را دارد.

DOT5 : نقطه جوش ۲۶۰ سانتی‌گراد. این روغن بنفش رنگ، مبتنی بر سیلیکون است و قیمت بالاتری نسبت به بقیه دارد. با هر سیستم ترمزی سازگاری ندارد و چون هر مایعی که وارد آن شود را از بین می‌برد، می‌توان گفت در شرایط دمایی نامساعد خیلی سریع منجمد شده یا به جوش می‌آید. قابلیت ترکیب شدن با سایر روغن‌ها را ندارد و بیشتر برای خودروهایی به کار می‌رود که خیلی از آن‌ها استفاده نمی‌کنیم.

DOT5.1 : ساخته شده از متابورات و دارای ترکیبات متفاوت. این روغن بر پایه گلیکول است و به رنگ کهربایی شفاف می‌باشد. روغنی بسیار گران قیمت که قابلیت ترکیب با DOT3 و DOT4 را دارد.

هرچه مقدار عدد DOT بالاتر باشد، می‌توان به این نتیجه رسید که روغن ترمز به دلیل سطح تحمل دمای بیشتر، کیفیت بالاتری دارد. البته نمی‌توان گفت این ادعا همیشه قطعی و صد در صد درست است. به دلیل اینکه عوامل مختلفی در نوع روغن مناسب برای خودرو، نقش دارند. پارامترهایی مثل: وزن خودرو، نوع موتور و سیستم انتقال قدرت. توصیه می‌کنیم برای اطلاع از روغن مناسب برای خودرویتان، به دفترچه راهنما مراجعه کنید و یا از افراد متخصص کمک بگیرید.

پاسخ به سوالی پرتکرار: روغن ترمز زرد و آبی چه فرقی دارند؟

این سوال یکی از پرسش هاییست که ذهن افراد زیادی را مشغول می‌کند. در پاسخ به آن باید گفت به علت تشخیص راحتتر از روی قوطی هر روغن، یک رنگ بارز برای آن در نظر گرفته شده است. رنگ قوطی هر روغن بر اساس DOT متفاوت است که بتوان سریع روغن مد نظر را پیدا کرد. بر همین اساس سه نوع رنگ برای روغن‌ها در بازار موجود است:

DOT3 : رنگ زرد

DOT4 : رنگ آبی

DOT5.1 : رنگ سبز
تفاوت روغن ترمز زرد وآبی
چگونه می‌توانم نوع روغن ترمز را تشخیص دهم؟

برای تشخیص نوع و مدلی روغن ترمزی که برای خودرو شما به کار رفته است دو راه وجود دارد:

مطمئن‌ترین روش مراجعه کردن به دفترچه راهنمای خودرو است. به کمک دفترچه می‌‎توانید از استانداردترین و سازگارترین نوع روغنی که برای خودرو شماست مطلع شوید.

۲. با فرو کردن یک دستمال کاغذی درون مخزن روغن ترمز، به راحتی با تشخیص رنگ آن می‌توانید به نوع روغن ترمز به کار رفته پی ببرید.
ویژگی‌های یک روغن ترمز خوب کدام است؟

به طور کلی ۴ معیار برای استاندارد بودن روغن‌های ترمز وجود دارد که توصیه می‌شود حتماً در نظر داشته باشید.

در دمای پایین سیال باشد و دچار انجماد نشود.
در دمای بالا تبخیر نشود و مقاومت بالایی داشته باشد.
با بخش های دیگر سیستم ترمز سازگاری داشته باشد.
از خوردگی قسمت های مختلف سیستم ترمز پیشگیری کند.

بهترین روغن ترمز برای خودرو من کدام است؟

همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم، برای پیدا کردن روغن ترمزی که مناسب خودرو شما باشد بهترین روش مراجعه کردن به دفترچه راهنما خودرو می‌باشد. زیرا عوامل مختلفی مثل وزن خودرو، نوع موتور و سیستم انتقال قدرت در این موضوع دخیل هستند. اما به طور کلی روغن ترمز های DOT3 و DOT4 برای خودروهای سواری مناسب می‌باشند.

چه دلیل دارد که روغن ترمز را تعویض کنم؟

روغن های ترمز به خصوص مبتنی بر گلیکول، به مرور زمان رطوبت هوا را جذب می‌کنند و این باعث می‌شود روغن عملکرد صحیحی نداشته باشد. البته این را مد نظر داشته باشید که جذب رطوبت یکی از دلایل استفاده از روغن است، چرا که این جذب رطوبت‌، اجزای سیستم ترمز را سالم نگه می‌دارد و از پوسیدگی پیشگیری می‌کند. اما هر چیزی به اندازه ی خود! شاید بتوان گفت جدی‌ترین موضوعی که در یک خودرو می‌توان در نظر داشت همین روغن ترمزی خواهد بود که در صورت رسیدگی نکردن به آن می‌تواند منجر به حوادث ناگوار شود.
تعویض روغن ترمز
چه زمانی برای تعویض روغن ترمز مناسب است؟

اگر مقالات قبلی ما را مطالعه کرده باشید در مقاله روغن موتور و گیربکس که قبلاً به آن پرداختیم، تاکید کردیم هر روغنی در خودرو احتیاج به تعویض دارد. خرید یک روغن گران قیمت و با کیفیت شما را از تعویض آن مبرا نمی‌کند. روغن ترمز هم یک عمر مفیدی دارد که باید به آن توجه داشته باشید. با جذب رطوبت توسط روغن، حباب‌هایی در آن به وجود می‌آید که اگر زیاد شود مانع از عملکرد صحیح روغن خواهد شد. افراد اهل فن معتقدند روغن ترمز بهتر است هر یک یا دو سال تعویض گردد، چون در این مدت رطوبت و حباب‌ها زیاد و خطرآفرین شده‌اند. معیار دوم برای تشخیص زمان مناسب تعویض روغن ترمز کارکرد خودرو است. توصیه می‌شود هر ۶۰ هزار کیلومتر نسبت به تعویض روغن اقدام کنید.

این را هم در نظر داشته باشید روغن ترمز تازه شفاف است. اما روغن ترمزی که رطوبت را جذب کرده باشد کدر به نظر می‌آید. بعنوان بهترین راهکار برای تشخیص زمان تعویض، استفاده از دستگاه BFT است که نقطه جوش روغن ترمز را تعیین می‌کند.

یک راهکار جالب دیگر که شاید تا به حال نشنیده باشید، استفاده از ردیاب رادار است! می‌پرسید ردیاب چه ربطی به روغن ترمز دارد؟ باید خدمت شما عرض کنیم ردیاب رادار علاوه بر امکاناتی که در حوزه امنیتی و موقعیت یابی در اختیار کاربران قرار می‌دهد، مجهز به سیستم اعلام هشدارهای کاربردی است که هشدار سرویس دوره ای یکی از آن هاست. در واقع زمانی که روغن ترمز ماشین شما نیاز به تعویض یا بررسی داشته باشد، مثل یک تقویم هوشمند آن را به شما یادآوری خواهد کرد.

علائم خرابی یا کم شدن روغن ترمز

خب، برویم سراغ اینکه با دیدن چه نشانه هایی می‌توانیم به روغن ترمز خودرو خود مشکوک شویم و به داد آن برسیم!

روشن شدن چراغ هشدار ترمز
چراغ چک روغن ترمز

قطعاً واضح ترین و اولین نشانه همین است. این چراغ معمولاً زمانی روشن خواهد شد که خودرو شما نیاز به تعویض یا اضافه کردن روغن ترمز داشته باشد.

سفت شدن پدال ترمز

این حالت از پدال، دلایل مختلفی دارد. اما یکی از اصلی‌ترین دلایل برای سفت شدن پدال، کم بودن روغن ترمز است. اگر بنظرتان این کم شدن غیر طبیعی است باید احتمال بدهید که محفظه روغن نشتی دارد. به طور کلی سفت شدن پدال ترمز ممکن است به دلایلی مختلفی مثل لنت ترمز فرسوده و فرسوده شدن محفظه روغن باشد.
عملکرد ضعیف ترمز

هنگامی که سطح روغن ترمز خودرو شما کاهش پیدا کند، نمی‌توان انتظار داشت که ترمز کارکرد صحیحی داشته باشد و لنت ها درست کار نخواهند کرد.
سروصدای ترمز

یکی دیگر از نشانه هایی که باید نسبت به روغن ترمز حساس شوید، سر و صداییست ک سیستم ترمز خودرو شما ایجاد می‌کند. این حالت زمانی اتفاق می افتد که سطح روغن ماشین کم شده باشد.
چه راهی برای چک کردن سطح روغن ترمز وجود دارد؟

یکی دیگر از نشانه هایی که باید نسبت به روغن ترمز حساس شوید سر و صداییست ک سیستم ترمز شما ایجاد می‌کند. این حالت زمانی اتفاق می افتد که سطح روغن ماشین کم شده باشد.

محفظه روغن ترمز را پیدا کنید:
این محفظه پلاستیکی معمولا نزدیک سیستم ترمز قرار دارد. البته این نکته را دقت داشته باشید که در خودروهای قدیمی محفظه فلزی می‌باشد.

محفظه روغن ترمز

توصیه می‌کنیم نسبت به چک کردن سطح روغن ترمز بی توجه نباشید و آن را جدی بگیرید. برای این کار چند مرحله را باید طی کنید

2. اگر خودرو شما دارای سیستم ترمز ABS است چند بار پدال ترمز را فشار دهید:
تعداد دفعاتی که باید پدال را فشار دهید بسته به نوع خودرو شما متغیر است. اگرچه تعداد دقیق آن در دفترچه قید شده اما به حالت کلی ۲۵ تا ۳۰ دفعه باید به پدال ترمز فشار وارد کنید.

۳. دور محافظه را تمیز کنید:
قبل از باز کردن سر محفظه بهتر است که دور آن را تمیز نمایید تا آلودگی و ذرات کوچک وارد روغن نشود.

۴. در محفظه را باز کنید:
در این مرحله دقت داشته باشید که بیهوده در محفظه را باز نگه ندارید. زیرا رطوبت وارد شده به روغن به مرور سبب اکسد شدن آن می‌شود.

۵. به رنگ روغن توجه کنید:
اگر رنگ روغ تیره و کدر باشد و یا سطح روغن بیش از ۴ سانتی متر از در محفظه پایین تر باشد وقت آن رسیده که روغن ترمز را تعویض کنید.
روغن ترمز مناسب برای خودروهای پرطرفدار

روغن ترمز ۲۰۶: برای خودرو 206 بهتر است از روغن DOT4 استفاده کرد. اما بهترین مرجع برای انتخاب بهترین روغن دفترچه راهنمای خودرو شما می‌باشد.

روغن ترمز ال نود: در این نوع از خودروها هم مثل 206، DOT4 روغن ترمز مناسبی محسوب می‌شود. اما مجدداً تکرار می‌کنیم نباید نکات دفترچه راهنما را نادیده گرفت.

روغن ترمز پراید: همانطور که مشخص است مقوله روغن ترمز و نحوه کارکرد آن در پراید و هر خودروی دیگری همسان است و تفاوت زیادی ندارد. با این وجود روغن ترمز آبی رنگ انتخاب مناسب‌تری برای خودروهایی مثل پراید می‌باشد.

کلام آخر

خب، این مقاله هم تمام شد. مقاله‌ی نسبتاً طولانی بود که امیدواریم از خواندن آن خسته نشده باشید. در مطلب امروز سعی کردیم هر نکته ی مربوط به روغن ترمز را بیان کنیم و چیزی را از قلم نیندازیم. از انواع روغن ترمز گرفته تا نحوه تعویض آن و علائم نشان دهنده خرابی روغن ترمز. اگر شما هم نکته‌ای به نظرتان می‌رسد که کامل‌کننده مقاله ما است، با ما در بخش دیدگاه در میان بگذارید. حتماً از آن استفاده خواهیم کرد.

کارستان