علایم و عوامل خرابی دلکو ماشین و نحوه تنظیم
علائم خرابی، نحوه تعویض و تنظیم دلکو در خودروهای کاربراتوری
دلکو یا توزیع‌کننده یکی از اجزای سیستم احتراق است که جرقه را در هر یک از شمع‌های موتور توزیع می‌کند. این قطعه بسیار مهم در خودروهای کاربراتوری وجود داشت و موتورهای مدرن دیگر این قطعه را ندارند. این خودروها به‌جای دلکو از بسته‌های کویل جداگانه استفاده می‌کنند که پیچیدگی‌شان بسیار کمتر است. بااین‌حال هنوز هم خودروهای زیادی هستند که با دلکو کار می‌کنند، به همین دلیل در این مطلب درباره دلایل و علائم خرابی دلکو صحبت می‌کنیم و در انتها، نحوه تعویض و تنظیم دلکو را آموزش خواهیم داد.
دلکو چطور کار می‌کند؟
فهرست مطالب
ولتاژ از سیم‌پیچ یا کویل احتراق، از طریق وایر شمع به درپوش دلکو فرستاده می‌شود. سپس این ولتاژ از ترمینال مرکزی درپوش به روتوری که در دلکو قرار گرفته است منتقل می‌شود. با چرخش دلکو، روتور هم می‌چرخد و ولتاژ را به پایانه‌های بیرونی درپوش توزیع می‌کند، این ولتاژ در نهایت از طریق وایر هر شمع به همان شمع می‌رسد. اگر این قطعه خراب شود، خودرو با مشکل احتراق و جرقه‌زنی مواجه خواهد شد.
علائم خرابی دلکو را چطور بشناسیم؟
برخی از مهم‌ترین علائم خرابی دلکو عبارت‌اند از:
۱. مشکلات عملکردی در موتور مشاهده می‌شود
اگر دلکو آسیب ببیند ممکن است طیف گسترده‌ای از مشکلات عملکردی را برای موتور ایجاد کند. از آن جمله می‌توان به متوقف‌شدن بی‌دلیل موتور، احتراق ناقص و شتاب ضعیف اشاره کرد. هر کدام از این نشانه‌ها را دیدید، دلکو را هم بررسی کنید (ممکن است دلایل دیگری هم داشته باشد).
۲. چراغ چک موتور روشن می‌شود
در خودروهای چند دهه گذشته، این قابلیت را قرار داده‌اند که اگر دلکو مشکل داشته باشد چراغ چک موتور روشن شود.
۳. موتور می‌چرخد اما روشن نمی‌شود
اگر مشکلی در دلکو ایجاد شود، موتور احتمالا جرقه موردنیازش را دریافت نمی‌کند. در نتیجه، وقتی استارت می‌زنید موتور می‌چرخد ولی کار نمی‌کند یا روشن نمی‌شود.
۴. خودرو گازهای گلخانه‌ای بیشتری منتشر می‌کند
دلکوِ معیوب باعث احتراق ناقص در خودرو می‌شود. به این ترتیب خودروتان گازهای گلخانه‌ای بیشتری منتشر می‌کند و مشاهده خواهید کرد که دود خارج‌شده از اگزوز تیره‌تر است.
۵. سروصدای غیرطبیعی از خودرو می‌شنوید
گاهی بوش‌ها یا یاتاقان‌های دلکوی فرسوده باعث تکان‌های شدید در آن می‌شوند، این امر به ایجاد سروصدای غیرعادی می‌انجامد.
۶. ماشین درجا می‌لرزد
یکی از نشانه‌های مشخص خرابی دلکو، تکان‌ها و لرزش‌های غیرعادی ماشین در حال کار کردن است. چون دلکو به‌درستی نمی‌چرخد، این مشکل بر زمان‌بندی فرایند جرقه‌زنی تأثیر می‌گذارد. این لرزش را معمولا زمانی حس می‌کنید که خودرو در حال توقف کامل است، یا زمانی که در جا کار می‌کند، مثل زمانی که پشت چراغ قرمز هستید.
۷. صدای جیغ‌مانند بلندی از ماشین به گوش می‌رسد
وقتی استارت می‌زنید و تازه ماشین راه افتاده است، اگر صدای جیغ‌مانند بلندی از آن می‌شنوید احتمالا مشکل از دلکو است. اغلب درپوش دلکو در معرض آلودگی‌ها و تجمع کربن یا گریس است. این تجمع آلودگی باعث می‌شود درپوش دلکو حین گردش هوا در موتور صدای جیرجیر ایجاد کند. اگر بعد از تمیزکردن درپوش باز هم این صدا وجود داشت، احتمالا به دلکو جدید نیاز دارید.
۸. چرخش موتور به‌سختی صورت می‌گیرد
به‌طور معمول وقتی موتور سرد است، به‌سختی شروع به کار می‌کند، نه زمانی که گرم است. بنابراین وقتی متوجه می‌شوید که وقتی موتور خاموش می‌شود نمی‌توانید دوباره آن را روشن کنید، مشکلی وجود دارد. هنگامی که سوییچ را می‌چرخانید، باتری انرژی الکتریکی را به شمع‌ها می‌رساند. جرقه حاصل از آن احتراق لازم را ایجاد می‌کند.
انرژی حاصل از این احتراق به‌نوبه خود باعث چرخش میل لنگ می‌شود و خودرو حرکت می‌کند. بنابراین اگر میل لنگ نچرخد، موتور کار نمی‌کند و این به‌دلیل خراب‌بودن دلکو است. بیشتر اوقات این مشکل به درپوش دلکو مربوط است. اگر درپوش سالم باشد، مشکل احتمال دارد ایراد از تسمه تایم یا خود میل‌لنگ باشد.
۹. دور موتور نامنظم است
اگر دور موتور نامنظم باشد، یکی از دلایل آن احتمالا معیوب‌بودن دلکو است. روتور دلکو را بررسی کنید. سیم‌ها را هم بررسی کنید. اگر آسیب دیده باشند جریان غیریکنواختی را به سیلندرها ارسال می‌کنند. بررسی کنید آیا روتور درست می‌چرخد یا نه؟ آیا درپوش سوخته، ترک خورده یا زنگ‌زده است؟ سیم‌ها سالم‌اند یا نه؟
دلایل خرابی دلکو کدامند؟
خرابی دلکو عمدتا به خرابی درپوش یا روتور آن برمی‌گردد. مخصوصا تجمع کربن و کثیفی روی درپوش یا جمع‌شدن دوده در انتهای هر ترمینال وایر شمع ممکن است باعث خرابی دلکو شود.
آیا خودمان می‌توانیم تعویض دلکو را انجام بدهیم؟
تقریبا کار آسانی است. البته بسته به نوع خودرو ممکن است ابزار متفاوتی نیاز داشته باشید. به‌طورکلی این ابزارها را حتما نیاز دارید:
- آچار جغجغه، سوکت‌های با اندازه مناسب و آچار در اندازه‌های مختلف
- عینک ایمنی
- پیچ‌گوشتی
- آچار گشتاور
چطور دلکو را خارج کنیم؟
مراحل زیر را دنبال کنید:
۱. عینک بزنید.
۲. کابل منفی باتری را جدا کنید.
۳. اگر درپوش دلکو را هم تعویض می‌کنید وایرهای شمع را بردارید. اما اگر می‌خواهید دوباره از آن استفاده کنید، کل درپوش را با سیم‌های متصل به آن بردارید و کنار بگذارید.
۴. اگر سیم‌ها را جدا می‌کنید آنها را علامت‌گذاری کنید که قاطی نشوند.
۵. کانکتورهای الکتریکی را از دلکو جدا کنید.
۶. موقعیت پایه دلکو را نسبت به موتور با یک نشانگر مشخص کنید، زیرا بعدا باید دلکو جدید را به‌درستی تراز کنید.
۷. پیچ و گیره نگهدارنده دلکو را بردارید.
۸. دلکو را بالا بکشید و از موتور خارج کنید. روتور در این حالت کمی می‌چرخد. به موقعیت نوک روتور زمانی که از چرخش باز ایستاد دقت کنید و نشانه آن را روی محفظه دلکو مشخص کنید.
۹. حلقه اُ شکل قبلی دلکو را باید از موتور جدا کنید.
نکته احتیاطی: پس از جداکردن دلکو، میل لنگ را نچرخانید.
چطور دلکو جدید نصب کنیم؟
۱۰. دلکو جدید را با قدیمی مقایسه کنید، هر دو باید کاملا مشابه باشند.
۱۱. روی دلکو جدید در محلی که علامت‌گذاری کرده بودید به همان شیوه علامت‌گذاری کنید. برای این کار ابتدا درپوش دلکو جدید را بردارید.
۱۲. دلکو را با دست بچرخانید تا روتور درست در نقطه علامت‌زده شده قرار گیرد.
۱۳. آن قدر با آن بازی کنید تا دندانه‌های دنده آن روی دنده‌های میل بادامک منطبق شود.
۱۴. دلکو را همراه با حلقه اُ شکل به‌دقت در موتور نصب کنید. اگر درست کار کرده باشید، روتور باید بچرخد و علامت‌هایی که زده‌اید در جای خودشان قرار بگیرند
۱۵. درپوش دلکو را دوباره نصب کنید.
۱۶. گیره نگهدارنده را با آچار گشتاور سفت کنید.
۱۷. کانکتورهای الکتریکی را سر جای خودشان وصل کنید.
۱۸. مطابق دستور وایرهای شمع را به‌ترتیبِ شماره‌گذاری شده در جای خودشان نصب کنید.
۱۹. کابل منفی باتری را وصل کنید.
۲۰. موتور را روشن کنید. اگر بد کار می‌کند یا چراغ چک روشن شده است، اشتباه نصب کرده‌اید. دوباره و این بار با دقت کار کنید.
تنظیم دلکو چطور انجام می‌شود؟
آخرین کاری که باید بعد از نصب دلکو جدید انجام دهید، تنظیم دلکو است. برای این کار، باید زمان احتراق را تنظیم کنید. ابزاری که نیاز دارید شامل یک چراغ دلکو و در صورت لزوم یک آچار تنظیم زمان‌بندی دلکو است.
۱. اول علائم زمان‌بندی را پیدا کنید. در بیشتر خودروها این علائم روی پولی میل لنگ یا فلایویل قرار دارند.
۲. در اینجا یک بریدگی، اشاره‌گر یا خط را خواهید یافت که زمان پایه فعلی را هنگام کارکردن موتور نشان می‌دهد. در مراحل بعدی با استفاده از چراغ دلکو زمان‌بندی را خواهید دید. اساسا این موقعیت پیستون را نسبت به نقطه مرگ بالا (TDC) نشان می‌دهد.
۳. به یاد داشته باشید شکاف شمع و سرعت دور موتور در حالت درجا باید درست باشد تا زمان جرقه‌زنی پایه به‌درستی تنظیم شود. اگر فاصله شمع و سرعت دور موتور درجا را نمی‌دانید به کتابچه راهنمای خودرو مراجعه کنید.
۴. موتور را روشن کنید، ترمز دستی را بکشید و اجازه دهید موتور ۱۵ دقیقه درجا کار کند تا به دمای عملیاتی برسد.
۵. موتور را خاموش کنید و آوانس کنترل‌شونده با رایانه را غیرفعال کنید. بسته به مدل ماشین شما این قسمت ممکن است متفاوت باشد. در برخی خودروها باید یک کانکتور سیم را از سیم‌های رایانه جدا کنید یا کانکتور روی دلکو را از روی آن بردارید. به کتابچه راهنمای خودروتان مراجعه کنید.
۶. چراغ دلکو را متصل کنید. این چراغ سه لید دارد. دو تا از لیدها را به باتری وصل کنید. لید سوم ممکن است مستقیما به کانکتور فلزی وایر شمع شماره ۱ متصل شود یا اینکه بدون نیاز به جداکردن از شمع به دور همان وایر بسته شود. این هم بسته به مدل خودرو متفاوت است. در طی این فرایند، لیدهای چراغ دلکو را از اجزای گردانِ موتور مانند فن یا تسمه دور نگه دارید.
۷. اگر دلکو خودروتان آوانس خلاء دارد، مطمئن شوید که شلنگ آن جدا شده است.
۸. موتور را روشن کنید و بگذارید موتور کار کند.
۹. چراغ دلکو را روی علامت‌های زمان‌بندی قرار دهید. این چراغ مانند یک لامپ چشمک‌زن عمل می‌کند و علامت‌های زمان‌بندی ثابت هستند. خط یا بریدگی که در آنجا می‌بینید به علامت درجه فعلی اشاره خواهد کرد.
۱۰. اگر مشخصات زمان‌بندی روی ۱۰ درجه قبل از نقطه مرگ بالا (BTDC) رسید و خط مرجع به علامت درجه سوم اشاره می‌کند، همان‌جا زمان‌بندی را تنظیم کنید.
۱۱. پیچ نگهدارنده دلکو را شل کنید.
۱۲. دلکو را به‌آرامی در جهت عقربه‌های ساعت یا خلاف آن بچرخانید، تا جایی که خط مرجع به علامت ۱۰ درجه اشاره کند.
۱۳. پیچ نگهدارنده را سفت کنید. دوباره با دقت زمان را بررسی کنید.
۱۴. پس از تنظیم زمان‌بندی پایه، موتور را خاموش کنید. اتصال چراغ دلکو را قطع کنید.
۱۵. اگر شلنگ خلاء دارد آن را وصل کنید.
۱۶. حالا آوانس کنترل‌شونده رایانه‌ای را فعال کنید.
تنظیم دلکو تا حدودی دشوار است، فقط کافی است اجزا را به‌خوبی بشناسید. بااین‌حال اگر از این کارها سردرنمی‌آورید، بهتر است آن را به مکانیک بسپارید.
آیا می‌توانیم از خرابی دلکو پیشگیری کنیم؟
دلکو قطعه‌ای است که تا حد زیادی در معرض خوردگی و فرسودگی قرار دارد. به همین دلیل هر از گاهی مشکل پیدا می‌کند و باید آن را تعویض کنید. اگر به‌موقع اقدام کنید، ممکن است با تمیزکردن یا تعویض یک دو قطعه آن مشکل حل شود.
بهتر است بعد از هر ۴۰ هزار کیلومتر رانندگی، دلکو را سرویس کنید. همچنین هر دو سال یک‌بار درپوش و روتور دلکو را تعویض کنید.
جمع‌بندی
دلکو بخشی مهم از سیستم جرقه‌زنی در خودروهای کاربراتوری است که در خودروهای انژکتوری امروزی وجود ندارد. این قطعه ولتاژ را بین شمع‌ها توزیع می‌کند و احتراق لازم برای روشن‌شدن موتور را فراهم می‌کند. اگر علائم خرابی دلکو را بدانیم و به‌موقع آن را تعویض کنیم، هم کارایی موتور افزایش خواهد یافت، هم سایر قطعات خودرو تحت‌تأثیر قرار نخواهند گرفت.
آیا مدل خودروی شما از دلکو استفاده می‌کند؟ هر چند وقت یک بار آن را تعویض می‌کنید؟ لطفا در دیدگاه‌ها برایمان بنویسید.