علت خرابی و تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ چیست؟

مهم‌ترین و اصلی‌ترین قطعه سیستم کلاچ، صفحه کلاچ به شمار میره که امکان حرکت بقیه بخش‌ها رو فراهم می‌کنه و لنت‌هایی هر دو طرفش داره که باعث میشه تا سطح این صفحه ضریب اصطکاک بالایی داشته باشه. این قطعه مهم هم گاهی به مشکل می‌خوره و آسیب می‌بینه. ما در این مقاله تصمیم داریم تا علت خرابی و تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ رو که دوست و برادر هم هستند رو بررسی کنیم. با ما همراه باشید تا خیلی سریع به جواب سوال هاتون برسید.

 

صفحه کلاچ یکی از قطعات مصرفی پرکاربرد در خودروعه و در گذر زمان دچار فرسودگی میشه و لازمه تا هر از چند گاهی تعویض بشه. با این وجود گاهی اوقات بعضی از عوامل دست‎ به دست هم میدن و باعث میشن تا فرسودگی و تمام شدن صفحه کلاچ خیلی سریع تر اتفاق بیافته. این عوامل رو در ادامه باهم بررسی می‌کنیم.

عوامل تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ

دلایل و علت‌های مختلفی می‌تونند باعث تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ اون هم زودتر از موعد بشوند که در این بین سردسته اون‌ها، عادت های غلط رانندگیه. سایر علت‌های تمام شدن دیسک و صفحه که بهتره تا حد ممکن ازشون دوری کنید رو هم در ادامه می‌بینیم:

• فشار در پستی بلندی‌ها

یکی از مواردی که در زمان رانندگی نمیشه ازش دوری کرد، سربالایی ها و پستی بلندی ها هستند. خوبه بدونید که در زمان رانندگی در سربالایی یا پستی بلندی، وارد کردن فشار به موتور خودرو می‌تونه آسیب های زیادی به صفحه کلاچ وارد کنه. به همین دلیل بهترین راه اینه که در این پستی و بلندی‌ ها با دنده مناسب حرکت کنید و از فشار آوردن بر روی موتور وسیله نقلیه خودتون تا حد ممکن جلوگیری کنید. با این کار عمر صفحه کلاچ رو هم افزایش می‌دید.

• رانندگی با شتاب زیاد

هر چه قدر که با سرعت و شتاب زیادی حرکت کنید، به همون اندازه هم از طول عمر صفحه کلاچ کم می‌کنید. چون که شتاب زیاد می‌تونه باعث استهلاک صفحه کلاچ بشه و در زمان کوتاه‌تری نیاز به تعویض پیداکنه. پس رانندگی با سرعت و شتاب زیاد تا اطلاع ثانوی تعطیل!

• استفاده بیش از حد از کلاچ در رانندگی

اگه نگران صفحه کلاچ خودروتون هستید، سعی کنید تا همیشه بعد از تعویض دنده، خیلی سریع و بدون تلف کردن وقت، پای خودتون رو از روی کلاچ بردارید؛ چون که در صورت تماس پای شما با کلاچ خودرو، خیلی سریع صفحه کلاچ درگیر می‌شه و درگیری بیشتر درنهایت تمام شدن صفحه کلاچ و دیسک رو به همراه میاره. پس پای خودتون رو از گلیم‌تون درازتر نکنید و از روی کلاچ هم بردارید!

• میزان بالای سرنشینان یا بار حمل شده

هر خودرویی به یک اندازه مشخص می‌تونه بار حمل کنه و باید همیشه در اون محدوده استاندارد باشه. حالا اگه در طی زمان خودرو مجبور باشه تا بیشتر از حد توان خودش به هر نحوی بار حمل کنه، به قطعات مختلف اون از جمله صفحه کلاچ فشار خیلی زیادی وارد میشه و در زمان کوتاه‌تری مستهلک می‌شوند. شنا کافیه تا همیشه استاندارد ظرفیت خودرو رو رعایت کنید و به این طریق از کاهش طول عمر صفحه کلاچ خودرو جلوگیری کنید .

از علت‌های دیگه کاهش طول عمر صفحه کلاچ میشه به مواردی مثل نگهداشتن خودرو در سر بالایی بدون ترمز کردن، تعویض دنده نادرست و تقویت بیش از اندازه موتور خودرو اشاره کرد که تأثیر خیلی زیادی در تمام شدن صفحه کلاچ و به دنبال اون دیسک دارند.

چه زمانی با تمام شدن دیسک روبرو می‌شویم؟!

دیسک کلاچ یکی از بخش‌های مهم سیستم گیربکس خودروعه که وظیفه انتقال نیرو رو در سیستم کلاچ گیری داره. این دیسک به شکل حلقویه و توسط فنر کلاچ و زبانه و چندین خار در داخل پوسته کلاچ ثابت شده. این قطعه علاوه بر این قابلیت حرکت طولی داره و با فشرده سازی فنر کلاچ می‌تونه از صفحه کلاچ جدا بشه.

جنس دیسک کلاچ اما شباهت زیادی به لنت ترمز داره و به محض اینکه تموم میشه، بر روی صفحه اصطکاک ایجاد می‌کنه. با این حال به علت جایگاه و محل قرارگیری دیسک، چک کردن این قطعه اونقدرا هم راحت نیست. پیشنهاد ما به شما اینه که اگر دیسک رو باز کردید، در کنارش صفحه رو هم تعویض کنید؛ چون که از وارد شدن آسیب جدی به دیسک و صفحه جلوگیری می‌کنید و هم هزینه‌هاتون رو تا حد زیادی کاهش می‌دید.

علایم و نشانه‌های مختلفی هستند که به ما نشون میدن با تمام شدن صفحه کلاچ و دیسک روبرو هستیم. این علایم رو با هم در ادامه بررسی می‌کنیم.

نشانه‌هایی که خبر می‌دهند از سِر درون!

اما ما از کجا می‌تونیم متوجه بشیم که صفحه کلاچ خودرو ما تمام شده و نیاز به تعویض داره؟ صفحه کلاچ در خودروهای دنده ای باید همیشه بعد از طی کردن چند هزار کیلومتر به طور منظم تعویض بشه، اما چطور میشه تشخیص داد که زمان مناسب برای تعویض آن رسیده؟! به طور معمول اغلب خودروسازها پیشنهاد می‌کنند که دیگه بعد از ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر با خودرو،صفحه و دیسک کلاچ تعویض بشوند. اما این عدد معیار کاملا دقیقی نیست و بیشتر از همه به نوع رانندگی شما وابستگی داره.

به طور مثال اگه شما در شهر رانندگی می کنید و مخصوصا در ترافیک هم حضور پررنگی دارید، ممکنه این عدد برای شما به بین ۳۰ تا ۴۰ هزار کیلومتر هم تغییر پیدا کنه. از طرفی اگه کسی در مسیرهای جاده ای یا اتوبانی بیشتر تردد کنند و از کلاچ هم زیاد استفاده نکنند، این عدد به ۷۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر افزایش پیدا می‌کنه و مسلما طول عمر دیسک و صفحه بیشتر میشه. حالا با دیدن چه علایم می‌تونیم بگیم که با تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ روبرو هستیم؟!

یکی از واضح‌ترین علائم تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ، بد جا رفتن دنده‌ست که البته با صدای قیژ قیژ کلاچ هم همراهه. درصورتی که این علامت رو در ماشین‌تون دیدید اما با تعویض دیسک و صفحه حل نشد،به احتمال زیاد، مشکل از برنجی‌های جعبه دنده‌ست که دچار خوردگی یا به اصطلاح کچلی شده‌اند.

یکی دیگه از نشانه‌های تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ اینه که خودرو شما وقتی که در سر بالایی هستید، قدرت کافی و نرمال برای طی کردن مسیر رو نداره و ضعیف عمل می‌کنه. در این موقعیت حتما صفحه کلاچ رو چک کنید.

همچنین اگه در زمان تعویض دنده، دیدید که دنده یک و یا دنده عقب خودرو شما خیلی سخت جا می‌ره و مشکل داره، به احتمال بالا با تمام شدن دیسک و صفحه روبرو هستید. اما اگه در عوض کردن همه‌ی دنده‌ها به مشکل خوردید، بهتره به نگاهی هم به روغن گیربکس خودروتون بیندازید و چک کنید که تموم نشده باشه.

در صورتی که خودرو خودتون رو در حالت ساکن و در دنده یک قرار دادید اما لرزش شدیدی ایجاد شد، بهتره بدونید که به احتمال زیاد با تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ مواجه اید. در واقع دیسک و صفحه وظیفه دارند تا قدرت خودرو رو به طور مساوی به چرخ‌ها وارد کنند تا خودرپ لرزش عادی داشته باشه و مسلما وقتی که به مشکل خوردن این اتفاق نمی‌افته.

یکی از روش‌های بررسی سلامتی دیسک و صفحه کلاچ اینه که خودرو رو در حالت دنده دو قرار بدید و گاز بدید تا خودرو حرکت کنه؛ اگه خودرو خاموش نشد و به حرکت خودش ادامه داد، لازمه که صفحه و دیسک رو تعویض کنید اما اگه خاموش شد خیالتون از سلامتی دیسک و صفحه راحت باشه.

یک روش تست دیگه سلامتی دیسک و صفحه کلاچ اینه که در حین حرکت با سرعت ۲۰ تا ۳۰ کیلومتر، دنده خودرو رو روی ۴ قرار بدید و پدال گاز رو تا آخر فشار بدید. در صورتی که موتور خودرو شما توان شتاب گرفتن نداشت و صدای خاصی هم ایجاد کرد، به این معناست که دیسک و صفحه سالم هستند اما اگه شتاب خیلی ناگهانی گرفت و حتی پرش شدیدی هم داشت به این معناست که دیسک با صفحه درگیر نشده و لازمه تا عوض بشه.

در این بین علائم دیگه‌ای هم هستند که نشون میدن صفحه کلاچ به مشکل خورده و آسیب دیده؛ مثلاً در صورتی که دور موتور خودروی شما بالا میره ولی سرعت خودرو با دور موتور یکی نیست به احتمال زیاد دیسک و صفحه آسیب دیده اند. حتی پرت شدن خودرو به سمت عقب در زمان رها کردن سریع پدال، کلاچ لرزش خودرو بعد از رها کردن پدال کلاچ، سفت شدن بیش از حد کلاچ و از دست داد حالت فنری و طبیعی، شنیدن صدا به هنگام تعویض دنده و پله پله شدن کلاچ هم نشانه‌هایی هستند که باید جدی گرفته بشوند‌.

صفحه کلاچ چقدر عمر می‌کنه؟!

به طور معمول خودروسازان و تعمیرکاران میانگین عمر دیسک و صفحه کلاچ خودرو رو بین ۵۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر تخمین می زنند، اما میزان دقیق اون بستگی به رانندگی هر فرد داره. به طور مثال در صورتی که شما در شهر هست و به علت ترافیک یا به علت طی کردن مسیرهای کوتاه مجبور به عوض کردن دنده و استفاده از کلاچ هستید، پس باید آمادگی بیشتری برای تعویض زودتر از موعد دیسک و صفحه کلاچ خودتون داشته باشید. عکس همین قضیه برای خودروهای بین شهری هم صدق می کنه که نیاز زیادی به تعویض دنده ندارند و می‌تونند تا ۸۰ هزار کیلومتر هم از صفحه کلاچ استفاده کنند.

چطوری عمر دیسک و صفحه کلاچ رو افزایش بدیم؟

راه های مختلفی برای جلوگیری از ‌زود تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ وجود دارند که با رعایت آن‌ها می‌تونید در مدت زمان بیشتری ازشون استفاده کنید و نیاز چندانی به تعویض نداشته باشید. کلاچ وسیله‌ایه که به صورت قطع و وصل نیرو رو از موتور دریافت و به جعبه دنده گیربکس منتقل میکنه. در واقع با کلاچ کردن ما می‌تونیم ارتباط بین موتور و جعبه دنده رو برای مدت کوتاهی قطع و بعد با رها کردن اون دوباره وصل کنیم.

سیستم کلاچ به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های سیستم انتقال قدرت در خودرو شناخته میشه و عملکرد صحیح اون تاثیر مستقیمی در کارکرد خودرو داره. در واقع بخش تولیدکننده قدرت (موتور) و بخش انتقال نیروی محرکه (جعبه دنده، میله گاردان، دیفرانسیل، پلوس‌ها و…) وابستگی مستقیمی به سیستم کلاچ دارند و در صورتی که این بخش با مشکلی مواجه بشه خودرو هم نمی تونه عملکرد مناسبی را از خودش نشون بده. گاهی ممکنه حتی سلامت سرنشینان رو هم به خطر بیاندازه.

بهترین ترکیب برای استفاده از کلاچ و کنترل اینه که با پای چپ پدال رو به سمت کف خودرو فشار داده و اون رو کاملاً غیر درگیر کنید؛ سپس پا رو از روی پدال برداشته و دوباره اون رو درگیر کنید. به این ترتیب می‌تونید تا خیلی راحت و به نرمی دنده‌ها رو تعویض و از برخورد دنده ها به هم دیگه تا حد زیادی جلوگیری کنید.

این موضوع اغلب در زمان حرکت در بلندی‌ها بیشتر به کار میره، اما اگه تصمیم دارید تا قدرت زیادی رو به یکباره و در زمان کوتاهی به جاده منتقل کنید، لازمه که این کار رو انجام بدید. البته توجه داشته باشید که این نوع از لغزش صفحات کلاچ میتونه سایش اضافی صفحات رو براتون به همراه داشته باشه و طول عمرشون رو تا حد زیادی کاهش بده. از طرف دیگه این قطعات هم مثل لاستیک ها و ترمز ها جز قطعات مصرفی به شمار می‌روند و تحت پوشش گارانتی خودرو قرار نمی‌گیرد و بهتره که با دقت بیشتری ازشون استفاده بشه.

همون طور که در علت‌های تمام شدن دیسک و صفحه صحبت کردیم، وضعیت دیگه‌ای که می‌تونه باعث وارد شدن فشار بیش از حد به قطعات کلاچ بشه، وقتیه که راننده پای خودش رو روی کلاچ قرار بده. این اتفاق وقتی پیش میاد که راننده پای خودش رو بعد از تعویض دنده به‌طور کامل از روی کلاچ برنمیداره که به این معناست که این پدال کاملاً درگیر نشده. علت‌های مختلفی می‌تونند باعث قرار گرفتن پا روی کلاچ بشوند:

مثلا موقعیت بد راننده یکی از این علت‌هاست. درصورتی که شما زیاد به پدال‌ها نزدیک باشید، امکانش هست که فضای کافی برای قرار دادن پای چپ‌تون در موقعیتی راحت و دور از پدال کلاچ رو نداشته باشید. در این زمان توصیه ما به شما اینه که موقعیت رانندگی خودتون رو تنظیم و اصلاح کنید. وقتی که این کار رو انجام دادید، پا رو از روی پدال برداشته و به این ترتیب فضای کافی برای جابجا کردن پا و جلوگیری از لمس پدال رو خواهید داشت.

خیلی از خودروها مکان‌ استراحت پا دارند که این کار رو براتون آسون‌تر می‌کنه اما اگه شما خودرویی با فضای پای کم دارید، شاید بتونید پاتون رو به نوعی پشت پدال قرار بدید. این موقعیت ایده آل نیست اما حداقل از خرابی سیستم کلاچ و هزینه‌های غیرضروری آینده جلوگیری می‌کنه.

درکنار این موارد، نکات زیر رو هم در ذهن داشته باشید و سعی کنید که تا حد ممکن رعایت شیوه کنید:

• در سر بالایی ها تا حد ممکن با بار زیاد حرکت نکنید.
• سیم کلاچ رو بصورت دوره ای تعویض کنید و حواستون باشه که پدال کلاچ همیشه نرم باشه.
• هرچقدر ریگلاژ کلاچ پایین تر درگیر بشه و زودتر ازاد کنه، صفحه کلاچ براتون بیشتر کار می‌کنه و دیرتر تموم میشه.
• اگه بوی متمایز سوختنی از صفحه کلاچ و دیسک بلند شد، به احتمال زیاد سیستم کلاچ آسیب دیده و باید سریع برای تعویض اقدام بشه.
• تا حد ممکن از وزن خودرو کم کنید تا به موتور و صفحه کلاچ فشار کمتری وارد بشه.
• نشتی های دور گیربکس رو بگیرید تا باعث چرب شدن صفحه کلاچ نشه.

آیا می‌دونید چه طور تعمیر تهویه مطبوع سرویس A/C انجام میشه؟ این مطلب رو از دست ندید!

نتیجه گیری

تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ، بیشتر از هر چیزی به نحوه رانندگی و عادت های بد رانندگی مربوطه. خودروهایی که عملکرد تعویض دنده اون‌ها به صورت دستی و کلاچ اون ها بصورت مکانیکیه، تقریبا در هر ۱۰۰ کیلومتر رانندگی در مسیرهای شهری پر ترافیک، با کلاچ گرفتن، بیش از ۷۰۰ بار دنده‌شون عوض میشه. در نتیجه مجموعه کلاچ با گرمای زیادی مواجهه میشه.

با اینکه صفحه کلاچ و دیسک از مقاومت خیلی بالایی در برابر گرما و فرسایش حاصل از اصطحکاک و تنش برخوردارند، اما بعد از گذشت زمان و تکرار این شرایط آسیب می‌بینند. بهترین راه برای جلوگیری از خرابی زود هنگام دیسک و صفحه اینه که کمتر فشرده بشه و وزن زیادی هم روی خودرو نباشه.

کارستان