آشنایی با لقی مجاز شعاعی و طولی میل لنگ و کاربرد بغل یاتاقانی خودرو

اگر میل لنگ موتور تراش داده شود، یاتاقان اندرسایز استفاده می شود. برای هر سه حالت زیر کنترل لقی یاتاقان صورت می گیرد:

• میل لنگ بدون تراش و استفاده از یاتاقان قبلی
• میل لنگ بدون تراش و استفاده از یاتاقان جدید
• میل لنگ تراش خورده و استفاده از یاتاقان اندرسایز

نکته
در تعمیر اساسی موتور، اگر میل لنگ سالم باشد، مقرون به صرفه است که یاتاقان ها تعویض گردند، یعنی حالت اول حذف و حالت دوم جایگزین شود.

کنترل اندازه یاتاقان

یکی از راه های محاسبه ی سایش یاتاقان فرسوده یا صحت سایز یاتاقان جدید، اندازه گیری ضخامت پوسته ی یاتاقان است. به این منظور باید ضخامت قسمت میانی پوسته یاتاقان را به وسیله میکرومتری که فک متحرک آن دارای ساچمه است، اندازه گیری نمود. اندازه ی ضخامت را با عدد کاتالوگ مقایسه می کنند.

کنترل لقی یاتاقان

اگر محور را به یک طرف فشار دهیم به فاصله ی بین طرف دیگر محور و یاتاقان، که حداکثر میزان آن است، لقی یاتاقان می گویند. برای اندازه گیری لقی یاتاقان سه روش وجود دارد:

استفاده از میکرومتر و ساعت اندازه گیر

در این روش هر کدام از کپه ها را به همراه یاتاقان، ولی بدون میل لنگ و مطابق شماره و جهت، در جای خود می بندند و پیچ های آن را تا گشتاور لازم محکم می کنند.

سپس قطر یاتاقان را به وسیله ی ساعت در جهت های عمودی و افقی اندازه گیری می نمایند. اندازه های به دست آمده ی قطر محور میل لنگ را با قطر یاتاقان مقایسه کنید. اختلاف اعداد، میزان لقی را نشان می دهد.

ممکن است لقی یاتاقان به صورت دو عدد حداقل و حداکثر به دست آید. در این شرایط هر دو عدد را با اندازه ی مجاز مقایسه می کنند.

روش لایه گذاری

این روش برای مواقعی که میکرو متر و ساعت اندازه گیر در اختیار ندارید مورد استفاده قرار می گیرد. منظور از لایه گذاری استفاده از ورقه هایی نازک از جنس فلزاتی چون برنز است. مقداری از ورقه را به ضخامت ۰/۰۵ میلی متر، به طول ۱۵ میلی متر و پهنای کمتر از یاتاقان، جدا کنید و پس از آغشته کردن با روغن، روی محور می گذارند.

سپس کپه یاتاقان را تا گشتاور لازم محکم می نمایند. اگر میل لنگ کمی سفت باشد ولی به طور مداوم بچرخد، لقی یاتاقان ۰/۰۵ میلی متر خواهد بود. اگر میل لنگ در جای خود سفت شود، لقی آن کمتر است و با استفاده از لایه ای نازکتر، مجدداً لقی را اندازه می گیرند. در صورتی که میل لنگ در جای خود لقی زیادی داشته باشد اندازه گیری را با لای های ضخیم تر تکرار می نمایند.

استفاده از پلاستی گیج

یکی از ساده ترین روش هایی که رواج یافته، استفاده از پلاستی گیج است. سطح یاتاقان و محور های میل لنگ را کاملاً خشک می کنند. سپس، قطعه ای از پلاستیک مخصوص را به اندازه ی پهنای یاتاقان روی محور آن قرار می دهند. آن گاه کپه را تا گشتاور مورد نظر محکم می نمایند.

نکته

در این حالت میل لنگ نباید هیچ حرکتی داشته باشد. پس از باز کردن و برداشتن کپه ها، پلاستیک روی یاتاقان و یا محور، به صورت پهن شده باقی می ماند.

توسط خط کش مخصوص پلاستی گیج، پهنای آن را اندازه می گیرند. عدد نوشته شده رو به روی ضخامت مورد نظر، مقدار لقی یاتاقان است. پلاستی گیج، در چند رنگ دسته بندی می شود:

• رنگ سبز larr; لقی ۰.۰۲۵ تا ۰.۰۷۵ میلی متر larr; سواری سبک
• رنگ قرمز larr; لقی ۰.۰۵ تا ۰.۱۵ میلی متر larr; خودروی متوسط
• رنگ آبی larr; لقی ۰.۱ تا ۰.۲۲ میلی متر larr; خودروی سنگین

اگر لقی اندازه گیری شده با یکی از روش های فوق، بیش از حد لازم باشد، باید یاتاقان تعویض شود یا میل لنگ تراش داده شده و یاتاقان اندرسایز استفاده گردد.

یادآوری می شود که اگر موتور دارای رنگ بندی یاتاقان باشد، رنگ های دیگر را آزمایش نمائید. (بخش قبل).

بغل یاتاقانی میل لنگ

کنترل لقی طولی میل لنگ

برای بستن میل لنگ، لقی طولی آن را کنترل می نمایند. می دانید که در صورت داشتن لقی بیش از حد، میل لنگ با لرزش و سر و صدا کار خواهد کرد. برای کنترل مقدار آن چند روش وجود دارد :

اندازه گیری یاتاقان : در این روش دهانه ی میل لنگ را در محوری که بغل یاتاقانی قرار می گیرد توسط میکرو متر داخلی یا اندازه گیر تلسکوپی مشخص می کنند.

با اندازه گیری پهنای کپه، در حالی که بغل یاتاقانی روی آن نصب شده و به دست آوردن اختلاف این دو عدد، مقدار لقی طولی میل لنگ محاسبه می شود.

استفاده از فیلر: میل لنگ را همراه بغل یاتاقانی می بندند و سپس توسط اهرم آن را به یک طرف فشار می دهند. حال توسط فیلر فضای بین میل لنگ و بغل یاتاقانی اندازه گیری می شود که نشان دهنده ی لقی طولی میل لنگ است.

ساعت اندازه گیر: با این روش دقیق ترین اندازه ی لقی طولی میل لنگ به دست می آید. میل لنگ را همراه بغل یاتاقانی روی موتور سوار می کنند و کپه های آن را می بندند. ساعت اندازه گیر روی بلوکه نصب می گردد. شاخص ساعت را روی میل لنگ صفر می کنند و توسط اهرمی میل لنگ را به چپ یا راست هدایت می کنند.

در این حالت انحراف عقربه ساعت میزان لقی طولی میل لنگ است. در صورتی که لقی بیش از اندازه باشد، از بغل یاتاقانی جدید و یا اور سایز استفاده می شود. سپس لقی طولی را مجدداً کنترل می نمایند. مقدار لقی طولی مجاز، بسته به نوع موتور، معمولاً بین ۰/۰۸ تا ۰/۳ میلی متر است.