نشانههای خرابی در گیربکس دنده ای چیست ؟
گیربکس چطور کار میکند؟
گیربکس یا سیستم انتقال قدرت به موتور در واقع مکانیسمی دارد که در جریان آن میزان معینی از دور موتور، با استفاده از چرخدندههای مختلف و با سرعتها و قدرتهای متفاوت، به دو یا چهار چرخ خودرو منتقل میشود. در نتیجه این عمل، نیرو و سرعت خودرو قابل کنترل خواهد بود. وجود گیربکس در خودرو این امکان را برای راننده فراهم میکند که بدون نیاز به بالا بردن بیش از حد دور موتور بتواند موتور را در بهترین حالت عملکرد نگه دارد.
تفاوت دنده سنگین و سبک از نظر قطر و اندازه است. به این صورت که قطر دنده سنگین بزرگتر از دنده سبک است. همچنین دنده سنگین دارای قدرت زیاد و سرعت کم و دنده سبک دارای قدرت کم و سرعت زیاد است.
در یک گیربکس عادی پنج دنده، یکی از پنج چرخدنده به میله خروجی از گیربکس قفل شده و سپس نیروی حاصل از موتور با سرعت موردنظر به چرخها منتقل میشود.
همان طور که در تصویر میبینید، میله زرد رنگ به طور مستقیم به دیفرانسیل متصل است و چرخها را به حرکت در میآورد. بنابراین هرگاه چرخها در حال حرکت باشند، این میله نیز در حال حرکت خواهد بود. ولی باید دقت داشت چرخ دندههای آبی رنگ به میله زرد رنگ قفل نیستند و آزادانه حول آن میچرخند. گفتنی است، وقتی موتور خاموش است و خودرو نیز در حال حرکت ، میله زردرنگ، درون چرخدندههای آبی رنگ، هرز میچرخد. قطعه بنفش رنگ نیز به میله زردرنگ قفل است. نقش این قطعه این است که یکی از چرخدندههای آبیرنگ را به میله زرد رنگ قفل کند. به این ترتیب که با حرکت میله به سمت چپ یا راست، دندانههای آن وارد سوراخهای موجود در چرخدندههای آبی شده و به آنها قفل میشود.
وقتی خودرو وارد دنده یک میشود، قطعه بنفش رنگ به چرخدنده آبی رنگ سمت راست قفل میشود. وقتی موتور، میله سبز رنگ را میچرخاند، چرخدندههای قرمز رنگ و در نتیجه چرخدندههای آبی رنگ شروع به چرخیدن میکنند. میله زرد رنگ نیز که الان در دنده یک، به چرخ دنده سمت راست قفل شده است، شروع به گردش میکند.
چرخ دنده آبی رنگ سمت چپ نیز در حال حرکت است، اما حرکت آن اثری بر چرخش میله زرد رنگ ندارد. وقتی خودرو وارد دنده ۲ می شود، میله زرد رنگ به سمت چپ حرکت میکند و به چرخ دنده آبی رنگ سمت چپ قفل میشود. از آنجا که این چرخ دنده کوچکتر است، سرعت چرخش میله زرد رنگ و در نتیجه سرعت خودرو نسبت به دنده یک بیشتر میشود. همینطور هرچه دنده بالاتر میرود، چرخ دنده کوچکتری از چرخ دندههای آبیرنگ درگیر میشود و سرعت افزایش مییابد. از طرفی وقتی دنده روی خلاص است، میله زرد رنگ به هیچ کدام از چرخ دنده های آبی رنگ قفل نیست؛ بنابراین خودرو نیز حرکت نخواهد کرد.
نشانههای خرابی در گیربکس دستی
در خودروهایی که از گیربکس دستی بهره میبرند چون راننده وظیفه تنظیم دنده در دورهای مختلف را به عهده دارد، تجربه و نوع رانندگی از عوامل اصلی کارکرد بهینه این سیستم به شمار میرود. معمولا در این نمونه از گیربکس، ایرادهایی به وجود میآید که در ادامه با آنها و علت شان آشنا میشویم.
بد جا رفتن دنده:
بد جا رفتن دنده یعنی صرف نیروی زیاد برای حرکت دسته دنده به منظور درگیر کردن دنده مورد نظر که عموما با صدا نیز همراه است. بد جا رفتن دنده میتواند از خشکشدن میلهبندی اهرم دسته دنده یا تابیدگی و زنگزدگی آن ناشی شود. تنظیم نبودن کلاچ نیز میتواند موجب بروز این مشکل شود. اگر جا زدن دنده با صدای اضافی چرخ دنده همراه است، ممکن است ماهک آسیب دیده یا غلاف کشویی و دنده برنجیهای داخل آن دچار ساییدگی یا به اصطلاح کچلشدگی شده باشند. اگر بلبرینگ یا بوش ته میللنگ آسیب دیده یا خشکشده باشد نیز میتواند باعث شود هنگام تعویض دنده، دندهها به هم برخورد کنند.
خلاص شدن:
گاهی ممکن است بعد از درگیر کردن دنده، موقع حرکت در حالتهای مختلف، گیربکس خود به خود از دنده خارج و خلاص شود. ساییدگی خارهای غلاف کشویی، ساییدگی زیاد خود دنده یا بیش از حد سفت بودن اهرمهای دسته دنده میتوانند گیربکس را به وضعیت خلاص بکشانند. اگر خودروی شما بتازگی از تعمیرگاه خارج و به این مشکل دچار شده است به احتمال زیاد تعمیرکار موتور، گیربکس را به صورت اصولی نصب نکرده و همراستا نیستند.
زوزه کشیدن گیربکس:
وجود ساییدگی یا هرگونه آسیب، ناهمواری، شکستگی یا پریدگی در چرخدندهها باعث ایجاد صدای زوزه میشود. اگر صدا در حالت خلاص بودن گیربکس شنیده میشود، احتمالا ناشی از همراستا نبودن موتور و گیربکس یا وجود خلاصی اضافی دندهها باشد. باید در نظر داشت در خودروهای دیفرانسیل جلو، به علت یکپارچه بودن گیربکس و دیفرانسیل، صدای زوزه دیفرانسیل نیز از گیربکس شنیده میشود.
سوت کشیدن و جیرینگ جیرینگ کردن:
خشک شدن یا خرابی هر یک از بلبرینگها باعث میشود گیربکس به طور پیوسته سوت بکشد. لقی محورها یا هزارخاری دندهها نیز باعث شنیده شدن صدای جیرینگ جیرینگ میشود.
صدای درگیری دنده:
این صدا که اصطلاحا به آن آبهویج گرفتن گیربکس هم گفته میشود، هنگامی به گوش میرسد که سرعت دندهها هنگام درگیری یکسان نباشد. تنظیمنبودن کلاچ، تنظیم نبودن اهرم دسته دنده، خرابی ماهک، غلاف کشویی و برنجیها، تعویض بیموقع دنده یا انتخاب دنده نامناسب با شرایط و سرعت لحظه رانندگی باعث بروز این مشکل میشود. توصیه میشود هنگام بررسی صداهای گیربکس، دقت کنید صدای تولیدی چه نوع صدایی است و در کدام دنده بیشتر است. به این ترتیب امکان یافتن بخش معیوب سادهتر خواهد شد.
در پایان باید گفت یکی از شایعترین مسائلی که زمینهساز خرابی گیربکس در خودروهای دنده دستی میشود آن است که رانندگان عادت کردهاند همواره پای خود را روی پدال کلاچ قرار دهند. این عمل سبب میشود به طور دائم بلبرینگهای دو طرف شفت داخلی گیربکس با صفحهکلاچ درگیر بوده و طول عمر آنها بسیار کوتاه شود. این اتفاق به علت آن که تعویض قطعات مستهلک شده مستلزم باز کردن گیربکس است، علاوه بر هزینه تعویض قطعات، هزینههای بالای دستمزد مکانیک را نیز برای مالکان خودرو به همراه خواهد داشت.
کارستان