هر آن چه درباره موتورهای احتراقی باید بدانید

دمای کارکرد موتور در پارامترهایی مانند اختلاط سوخت و هوا، مصرف سوخت، قدرت تولیدی موتور و عکس العمل دریچه گاز به شدت تأثیر دارد. به همین دلیل قرارگیری دمای موتور در بازه ای مشخص می تواند باعث شود این بخش ها در بهترین وضعیت خود قرار گیرند و بهترین عملکرد را نیز داشته باشند.
مهم ترین وظیفه سیستم خنک کاری موتور، نگه داشتن دمای موتور در محدوده خاصی است که موتور در آن محدوده دمایی، بیش ترین بازده را دارد. با هر بار احتراق سوخت و هوا دمای محفظه احتراق تا ۲۵۰۰ درجه سلسیوس می رسد، در این وضعیت، وظیفه سیستم خنک کننده موتور کاهش دمای موتور است. دمای کارکرد موتور در پارامترهایی مانند اختلاط سوخت و هوا، مصرف سوخت، قدرت تولیدی موتور و عکس العمل دریچه گاز به شدت تأثیر دارد، به همین دلیل، قرارگیری دمای موتور در بازه ای مشخص می تواند باعث شود این بخش ها در بهترین وضعیت خود قرار گیرند و بهترین عملکرد را نیز داشته باشند.

دمای نرمال عملکرد موتور بین ۸۵ تا ۱۰۵ درجه سلسیوس است و برای هر موتور این دما با توجه به نوع موتور و کاربرد آن، در بازه گفته شده (۸۵ تا ۱۰۵ درجه سلسیوس) تعیین می شود. باید گفته شود که در موتورهای مدرن تر این عدد بین ۱۰۰ تا ۱۰۵ درجه سلسیوس انتخاب می شود.

دلایل افزایش بیش از اندازه دمای موتور (Engine Overheating)

افزایش دمای موتور می تواند به خاطر علل مختلفی باشد که همه آن ها در دو قسمت خلاصه می شوند: درست کار نکردن بخش های مختلف سیستم خنک کننده و کیفیت مایع خنک کننده (Coolant) به کاررفته. در زیر تعدادی از مهم ترین علل افزایش غیرطبیعی دمای موتور آورده شده است.

کم بودن میزان مایع خنک کننده (Coolant) در چرخه خنک کاری

یکی از مهم ترین دلیل های افزایش دمای موتور کاهش میزان ضد جوش (Coolant) است. این مایع با آب مخلوط می شود و درون سیستم خنک کاری به جریان می افتد. با عبور محلول به دست آمده از بخش های مختلف موتور، از دمای آن بخش کاسته می شود و به دمای محلول اضافه می شود. نقطه جوش محلول در جریان بسیار بیش تر از نقطه جوش آب است، به همین دلیل، با افزایش دما، محلول به بخار تبدیل نمی شود و فقط به دمای آن افزوده می شود. حال به هر میزان که نسبت ضد جوش در محلول کم شود، محلول در جریان ضعیف تر عمل می کند و کم تر از دمای موتور می کاهد. در مناطق سردسیر بهتر است نصف ظرفیت سیستم خنک کاری را آب و نصف دیگر را Coolant تشکیل دهد.

در صورت کم بودن میزان مایع خنک کننده و افزایش دمای موتور بهتر است بخاری خودرو را روشن کنید تا با این کار بخشی از گرمای موتور کاسته شود و وارد کابین شود، یا با اضافه کردن آب به سیستم خنک کننده تا حد مطلوبی از دمای موتور بکاهید. البته باید گفته شود که پس از اضافه کردن آب لازم است دوباره سیستم را با ضد جوش پر کنید. اگر شرایط حادتر بود بهتر است موتور خودرو را خاموش کنید تا از دمای آن کاسته شود.

از کار افتادن فن برقی رادیاتور

فن یا پنکه به کاررفته در جلوی رادیاتور، هوای خنک بیرون را با فشار به سمت رادیاتور پرتاب می کند تا با عبور این جریان هوا، محلول موجود در رادیاتور خنک شود و دوباره برای گرماگیری از موتور وارد چرخه شود.

با از کار افتادن این فن در سرعت های پایین خودرو، به خصوص در ترافیک، هوای خنک با فشار بسیار کم تری به رادیاتور برخورد می کند و به همین دلیل از دمای محلول به خوبی کاسته نمی شود و دمای موتور افزایش می یابد.

سوختن موتور الکتریکی فن، اکسید شدن کانکتور یا سوکت فن، سوختن رله فن و از کار افتادن سنسور دمای موتور (فشنگی دمای آب) از عوامل عمل نکردن فن هستند.

برای تشخیص این که علت از کار افتادن فن چیست، بهتر است سوکت فن را خارج کنید و فن را مستقیم به باتری وصل کنید تا متوجه شوید کدام یک از عوامل گفته شده موجب از کار افتادن فن شده است.

عملکرد نامناسب ترموستات (Thermostat)

سیستم خنک کننده موتور دو مسیر برای عبور جریان مایع خنک کننده دارد، یک مسیر کوچک و یک مسیر کلی و بزرگ. در مسیر کوچک، جریانی از ضد جوش و آب فقط در موتور در جریان است اما در مسیر بزرگ و کلی، ضد جوش و آب موجود در رادیاتور نیز وارد مجموعه می شوند. برای وارد کردن محلول موجود در رادیاتور نیاز است از یک شیر استفاده شود تا در شرایط مشخصی باز شود و اجازه عبور بدهد.

ترموستات یکی از مهم ترین بخش های سیستم خنک کننده موتور است که پس از رسیدن دمای محلول در جریان به حد خاصی (حدود ۹۰ درجه سلسیوس) باز می شود و محلولی که در رادیاتور خنک شده است را وارد مسیر خنک کاری می کند.

در صورت بروز مشکل در ترموستات محلول خنک شده در رادیاتور وارد مدار نمی شود و به همین دلیل دمای موتور افزایش می یابد.

پاره شدن تمسه پروانه

در برخی از خودروهایی که موتور آن ها به صورت طولی نصب می شود، فن توسط یک تسمه که به پولی میل لنگ وصل می شود انرژی می گیرد. با پاره شدن این تسمه عملکرد فن متوقف می شود و دمای موتور افزایش می یابد.

کثیفی رادیاتور

حدود هر ۸۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر کارکرد موتور بهتر است تا رادیاتور کاملاً تخلیه شود و به طور کلی شسته شود تا جرم های موجود در آن از بین بروند و بازده رادیاتور بیش تر شود.

تعویض دیرهنگام ضد جوش، استفاده کردن از ضد جوش با کیفیت پایین و استفاده بیش از اندازه از آب در سیستم، از علل کثیف شدن رادیاتورند.

برای شستن رادیاتور باید از محلول شست‌وشو استفاده کنید. به این صورت که محلول را در رادیاتور بریزید و خودرو را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روشن بگذارید، سپس کل رادیاتور را خالی کنید و آن را با ضد جوش نو پر کنید. بهترین راه برای شست‌وشوی رادیاتور، خارج کردن کامل آن و شستن آن با آب پرفشار است.

خراب شدن واترپمپ

با خراب شدن و از کار افتادن واترپمپ، جریان محلول خنک کننده به شدت افت می کند و به این دلیل، محلول خنک کننده ای که گرم شده است طی جابه‌جایی با محلول خنک شده در رادیاتور تعویض نمی شود و به این ترتیب، کاهش دمای موتور صورت نمی گیرد.

در کنار عوامل بالا که باعث می شوند دمای موتور بیش از حد شود، برخی عوامل نیز موجب می شوند دمای موتور کم تر از دمای نرمال باشد. این عوامل عبارتند از:

۱٫ به کارگیری ترموستات نامناسب که در دمای پایین تر باز می شود.

۲٫ استفاده از فن های پرقدرت که کاهش دمای بیش تری را برای محلول درون رادیاتور به همراه دارد.

۳٫ ریختن بیش از اندازه ضد یخ (ضد جوش) در سیستم خنک کاری که باعث می شود گرمای بیش تری از موتور گرفته شود.