سرگذشت اولین شرکت خودرویی ایران /ایران ناسیونال
سرگذشت اولین شرکت خودرویی ایران /ایران ناسیونال
تاریخچه شرکت ایران خودرو
این شرکت علاوه بر سایت اصلی که در کیلومتر ۱۲ جاده مخصوص تهران – کرج واقع است در شهرهای مشهد- تبریز – شیراز و کرمانشاه نیز دارای پایگاه های تولید خودرو است . این گروه در زمینه صنایع ریلی هم فعالیت دارد.
تولد پیکان
تولید اتوبوس آن هم به تیراژ محدود خواسته‌های برادران خیامی، مدیران آن روز ایران خودرو، را برآورده نمی‌کرد، و به همین دلیل در آن زمان آنها سعی کردند با کارخانجات خودروسازی دنیا ارتباط برقرار کنند تا بتوانند خودرویی را برای اقشار متوسط در ایران تولید کنند.
فورد، پژو، فولکس و تالبوت برخی گزینه‌هایی بودند که با آنها تماس برقرار شد. هنوز هم بسیاری بر این باورند که استعمار پیر انگلستان که صنعت خودروی خود را در آن روزگار مظهر اراده ملی خود می‌دید، به وسیله راه‌هایی که همه به آن روش‌های انگلیسی نام می‌دهند سبب شد تا شرکت تالبوت بتواند جای شرکت‌های آلمانی و فرانسوی را بگیرد؛ اما عده‌ای دیگر نیز می‌گفتند در آن زمان تنها کارخانجات انگلیسی روی خوش به مدیران ایران خودرو نشان دادند. به هرحال پیکان وارد ایران شد.
درسال ۱۳۴۵ قراردادی بین شرکت ایران خودرو و تالبوت در مورد مونتاژ و ساخت خودروی پیکان که نام انگلیسی آن هیلمن بود منعقد شد و به طور رسمی با وارد شدن قطعات از تالبوت انگلستان که در آن روزگار زیرمجموعه شرکت کرایسلر آمریکا بود، تولید پیکان در اردیبهشت سال ۱۳۴۶ با ظرفیت ۶۰ هزار دستگاه آغاز شد، این تیراژ به تدریج به ۱۲۰ هزار دستگاه رسید.
اما ورود اولین پیکان به خیابان‌های تهران بسیار جالب بود، خودرو بعد از طی مسافت کمی جوش می‌آورد، علت هم مشخص بود، رادیاتور برای انگلستان طراحی شده بود نه ایران؛ بعدها با اصلاح این ایراد، مشکل پیکان تا حدودی حل شد.
تولید داخل این خودرو به آرامی و با شکل‌گیری قطعه‌سازان کوچک و بزرگ و با به وجود آمدن نظام‌های مهندسی در حال افزایش بود.
شاید دانستن این مطلب جالب است که تولید این خودرو پس از یک دهه تولید در انگلستان، در ایران شروع شد. پیکان را شاید هنوز هم بتوان در استرالیا دید، محبوب‌ترین مکان‌هایی که بعد از ایران این خودرو در آن تولید یا فروخته شده است را می‌توان انگلستان و استرالیا دانست.
چهره خودرو که طراحی آن در سال ۱۹۶۵ به پایان رسیده و در سال ۱۹۶۶ نیز در شهر کاونتری انگلستان تولیدش آغاز شده بود آکنده از فرم‌های هندسه و قرینه‌ای است که چهره یک اتومبیل کلاسیک را تداعی می‌کند.
مدلهای اولیه پیکان در انگلستان دارای حجم موتور ۱۷۲۵ سی‌سی بود، در سال‌های بعد یعنی سال ۱۹۶۹ مدل دولوکس پیکان که در ایران نیز بسیار مشهور است ساخته شد.
بهترین مدل پیکان که در ایران معروف به پیکان اونجر است نیز در سال ۱۹۷۵ ساخته شد؛ تالبوت در آن زمان موتور پرتحرک فورد را بر روی پیکان گذاشته بود.
پیکان تا قبل از انقلاب در بیش از شش مدل تولید شد که پیکان استیشن، دولوکس، کار، جوانان برخی از مدلهای قبل از انقلاب پیکان است.
روند مونتاژ خودرو در ایران خودرو به همین ترتیب تا سال ۱۳۶۴ ادامه یافت و تا این سال کماکان قطعات اصلی از خارج وارد و شرکت ایران خودرو آن را مونتاژ می‌کرد، و در کنار آن قسمت‌هایی چون بدنه، رادیاتور، شیشه و کمک فنر عقب و جلو در ایران ساخته می‌شد.
در سال ۱۳۶۴ خط تولید پیکان تالبوت انگلستان متوقف و در شرکت پژو فرانسه ادغام شد. با توجه به این وضعیت، تولید پیکان از سقف بیش از ۷۰ هزار دستگاه در سال ۱۳۶۳ به سه هزار دستگاه در سال ۱۳۶۸ رسید و عملا خط تولید پیکان می‌رفت تا با توقف روبه‌رو شود.
اما در سال ۱۳۶۸ مدیران آن زمان ایران خودرو تصمیم گرفتند تا خطوط دست دوم شرکت تالبوت را خریداری کرده و با تقسیم آن در تولید کنندگان قطعات خودرو و بازسازی بخشی از خطوط تولید ایران خودرو سعی کردند پیکان را از ورطه نیستی نجات دهند، اما بعد از نصب خطوط، ایران خودرو با خطوط ناقص ، دست دوم و مستهلک شده‌ای روبه‌رو بود که کاستی‌های فراوانی داشت.
در سال ۱۳۷۰ صنعت خودروی ایران به جانداری نیمه‌مرده شبیه بود؛ رکود اقتصادی و صنعتی بعد از جنگ و حدود هفت سال خواب زمستانی، ایران خودرو را در آستانه نابودی قرار داده بود.
در آن زمان بسیاری معتقد بودند دیگر احتیاجی به صنعت خودرو نیست و عده‌ای نیز خواستار ادامه تولید کارخانجات خودروسازی و نجات آن بودند، اما پیکان در آن سال‌ها، صنعت خودروی ایران را نجات داد و جریان حیاتی سرمایه را به شرکت ایران خودرو بازگرداند.
حتی در اوایل دهه ۷۰ و واردات انبوه خودرو، این خودرو از محبوبیت نیفتاد و هم‌چنان پول رایج بازار خودروی ایران بود.
تعمیر راحت، ارزان بودن تعمیر، تعمیر در همه جا، هزینه کم و انس مردم ایران با این خودرو، هم‌چنان این خودرو را تا سال ۱۳۸۰ به عنوان پرمشتری‌ترین خودرو مطرح می‌کرد.
خودروی پیکان از طی دهه ۷۰ به بعد سبب شد مراکز قطعه سازی نیز بعد از انقلاب دوباره با داخلی سازی قطعات پیکان شکل بگیرد، بسیاری از قطعه سازان از کپی کاری قطعات پیکان به روش مهندسی معکوس به دانش ساخت دست یافتند وتا جایی پیش رفتند که هم اکنون به اروپا و آمریکا نیز صادرات قطعه انجام می‌دهند.
آخرین مدل پیکان طراحی معروف کرایسلر است که تولیدش در ایران از سال ۱۳۵۹ آغاز شد. شاید اولین زمزمه‌های رفتن پیکان سال ۱۳۵۶ به گوش می‌رسید. در آن زمان قرار بود پژو ۳۰۴ هووی پیکان شود و طی مدتی کوتاه این نوعروس، قصد گرفتن جای پیکان را داشت.
و بالاخره در سال ۱۳۸۴ و تولید دو میلیون و ۲۹۵ هزار دستگاه پیکان تولید آن متوقف شد.
همکاری با پژو
از سال ۱۳۷۴ شرکت ایران خودرو همکاری خود با شرکت پژو فرانسه را آغاز کرد.در سال ۱۳۸۴ درآمد شرکت پژو از بازار خود رو ایران یک میلیارد یورو بود.
شعبه‌های خارجی
ایران خودرو تاکنون در کشورهای ونزوئلا، سنگال، روسیه سفید، سوریه و آذربایجان کارخانجاتی را برای تولید خودرو احداث کرده‌است.
سال شمار تولید انواع سواری
۱۳۴۶- سواری پیکان در مدلهای دو لوکس ، کار لوکس ، جوانان و تاکسی با حجم موتور ۱۶۰۰ و ۱۷۲۵ و ۱۸۰۰ سی سی .
۱۳۶۹- سواری پژو ۴۰۵ در مدلهای Gl و Glx با حجم موتور ۱۵۸۰ سی سی
۱۳۷۴- سواری پژو ۴۰۵ در دو مدل دنده ای و اتوماتیک با حجم موتور ۲۰۰۰ سی سی
۱۳۷۴- سواری پژو ۲۰۵ مدل Gr با حجم موتور ۱۳۶۰ سی سی
۱۳۷۶- سواری پژو Rd با حجم موتور ۱۶۰۰ سی سی
۱۳۷۷- سواری استیشن پژو ۴۰۵ با حجم موتور ۲۰۰۰ سی سی
۱۳۷۸- پرشیا (پارس) با حجم موتور ۱۸۰۰ سی سی و سپس پارس ۲۰۰۰ سی سی و پارس ELX و سفارشی
۱۳۷۹- تولید آزمایشی سمند (پروژهX7) با حجم موتور ۱۸۰۰ سی سی و سیستم انژکتوری
۱۳۸۰- پژو ۲۰۶ باحجم موتور ۱۴۰۰ سی سی
۱۳۸۰- افتتاح خط تولید سمند با حضور ریاست محترم جمهور وقت آقای خاتمی
و پس از آن تولید سمند Lx.
۱۳۸۳- تولید سومین مدل سمند.” سمند سریر”
۱۳۸۳- پژو GLI 1800سی سی
۱۳۸۴- پرده برداری از اولین پزو فرانسوی , ایرانی .پژو آریان و تولید آخرین پیکان !
۱۳۸۵- پژو ۲۰۶ صندوقدار ۱۶۰۰ سی سی – (SD) ، تیپ های ۳ و ۴ و ۵
۱۳۸۵- پژو ROA با حجم موتور ۱۶۰۰ سی سی
۱۳۸۵- سمند LX سال ۸۵
۱۳۸۵- تندر/تندر۹۰/لوگان/ال۹۰ (!) با موتوری به حجم ۱۵۷۰ سی سی باقدرت ۱۰۷ اسب بخار
۱۳۸۶- سمند سورن با موتور به حجم ۱۸۰۰ سی سی در نیمه دوم سال ۸۶
سال شمار تولید انواع خودروهای کار
۱۳۴۲- اتوبوس مرسدس بنز مدل ۳۰۲ ، مدلهای ( برون شهری ، درون شهری ، فرمان چپ و شاسی ) ، اتوبوس بنزLp 608 ، اتوبوس بنز مدل Op
۱۳۴۴- مینی بوس کومر (مینی بوس ،وانت و آمبولانس )
۱۳۴۶- مینی بوس مرسدس بنز مدل ۳۱۹ که بعد ها به مدل ۳۰۹ تغییر یافت در مدلهای : (استاندارد و سقف بلند )
۱۳۴۹- مینی بوس مرسدس بنز ۴۰۹ آمبولانس
۱۳۵۰- مینی بوس بنز ۳۰۹ (مینی بوس ، وانت و آمبولانس تک کابین و دو کابین )
۱۳۶۷- مینی بوس مرسدس بنز مدل ۵۰۸ ( استاندارد و سقف بلند )
۱۳۶۸- اتوبوس شهری مدل O355
۱۳۶۹- مینی بوس بنز ۵۰۸ کاروان ، مینی بوس بنز ۴۰۹ ، مینی بوس بنز M30 ، مینی بوس بنز ۵۰۸ کاروان ، مینی بوس بنز ۴۰۹ ، مینی بوس بنز M30
۱۳۷۳- اتوبوس توریستی سقف بلند مدل ۴۰۰ ، مینی بوس بنز O508 D
۱۳۷۴- اتوبوس سوپر C400 ، مینی بوس کاروان
۱۳۷۵- اتوبوس درون شهری S360
۱۳۷۶- اتوبوس دو طبقه ی نئوپلن ، اتوبوس فرودگاهی نئوپلن ، اتوبوس شهری لاینر نئوپلن ، اتوبوس توریستی سقف بلند مدل ۴۰۰ تولید انبوه ، مینی بوس هیوندایی مدل E ، مینی بوس هیوندایی مدلM ( مینی بوس و نوع وانت ) ، اتوبوس شهری دو کابین
شرکت ایران خودرو دیزل
شرکت ایران خودرو دیزل ، تشکیلات سازمان یافته¬ای است که ابتدا با نام گروه صنعتی خاور، فعالیت خود را با مونتاژ روزانه یک دستگاه کامیون آغاز نمود و در سال ۱۳۴۳ با توجه به افزایش روز افزون تقاضای خودرو در کشور، با احداث سالن های مناسب و تجهیز خطوط تولید ، آموزش و جذب نیروهای کارآمد و ارتقاء کیفیت محصولات ، موفق به افزایش تولید و ساخت تیپ¬های مختلف کامیون تحت لیسانس شرکت معظم مرسدس بنز گردید.
شرایط بازار رقابتی و لزوم توجه روزافزون به تغییرات تکنولوژیکی و تحولات سریع ناشی از آن در صنعت حمل و نقل از یک سو و نیاز به تولید نسل¬های پیشرفته انواع خودروهای تجاری از سوی دیگر، همچنین توجه به ضرورت ارتقاء نظام مدیریت کیفیت و تولید قابل قبول سازمان¬های استاندارد جهانی برای ورود به ناوگان حمل و نقل بین¬المللی و جذب بازارهای فروش در خارج از کشور، این ضرورت مسلم را ایجاب کرد تا تغییراتی بنیادین در سازماندهی و ماهیت شرکت به تناسب اهداف پیش¬بینی شده ، پی-ریزی شود.
در سال ۱۳۷۸ شرکت ایران خودرو با خرید سهام عمده گروه صنعتی خاور و الحاق خطوط تولید اتوبوس و مینی¬بوس خود، شرکت ایران خودرو دیزل را تاسیس نمود و با طراحی و اجرای پروژه عظیم ساخت تاسیسات و راه¬¬اندازی خطوط تولید کار خود را شروع کرد.
شرکت ایران خودرو دیزل به موازات بازسازی و بهینه¬سازی محیط درون سازمانی ، تلاش نمود تا با تقویت و گسترش شرکت های اقماری تحت پوشش خود شامل: ایدم ، گواه ، تاپ سرویس ، تاپ خودرو، چرخشگر ، تولید قطعات خاور ، تولید محور خودرو، توسعه خودروکار و اپکو ، شرایط مطلوبی را فراهم کند.
شرکت ایران خودرو دیزل در تحقق اهداف توسعه اقتصادی ، با صدور تولیدات خود به کشورهای ارمنستان ، قزاقستان ، ترکمنستان ، آذربایجان ، اوکراین ، عربستان، عراق ، اردن، کویت ، امارات متحده عربی ، سوریه ، لیبی ، سودان ، بروندی ، بورکینافاسو ، ساحل عاج، سنگال ، گینه ، گامبیا و غنا گام¬های اثربخشی را در امر صادرات برداشته است.
منابع تحقیق :
www.carnp.com
www.ikco.com
www.ikd-co.com
www.acoforum.org
آفتاب
داستان ظهور و توسعهٔ ایران ناسیونال و پیکان در ایران (زندگینامهٔ احمد و محمود خیامی)
وبگاه روزنامه آسیا