بررسی انواع شمع خودرو از نظر ساختار
برای روشن شدن موتور و به حرکت درآمدن اتومبیل‌ها باید جرقه‌ای میان بنزین و محفظه هوا درون سیلندرهای ماشین رخ دهد که مسئول ایجاد چنین جرقه یا بهتر است بگوییم حرارتی، شمع خودرو می‌باشد. در انتخاب و خرید انواع شمع خودرو باید به نکات ریز و درشت بسیاری توجه کرد؛ تا بتوان شمعی مناسب و مرغوب برای ماشین خود تهیه نمود.
اگر شمع منتخب شما رانندگان عزیز از کیفیت و مرغوبیت لازم و مناسب برخوردار نباشد، نه تنها عملکرد موتور خودروی شما دستخوش تاثیر منفی می‌شود بلکه به صورت پیوسته هزینه‌های تعمیراتی را متوجه شما و اتومبیلتان خواهد نمود.
انواع شمع خودرو در بازار
فهرست مطالب
شمع‌ها بر اساس فاکتورهای مختلفی تقسیم بندی می‌شوند که همین مساله تنوع آن‌ها را بالاتر برده است. این فاکتورها عبارتند از؛
- بر اساس کد حرارتی
- بر اساس جنس الکترود
- بر اساس تعداد الکترود
اکنون انواع شمع‌ها را بر اساس این فاکتورها بررسی می‌کنیم.
انواع شمع از نظر کد حرارتی
کد حرارتی شمع در واقع میزان حرارت موجود در آن در آخرین مرحله کارش و مقاومت آن در برابر این حرارت است. این دما باید به حدی باشد که ایجاد احتراق پیش از موعد نکند. یعنی شمع بتواند تا زمان یونیزه شدن کامل گازها در گپ، دما را کنترل کند.
البته این توان باید در حدی بالا هم باشد که مانع از رسوب شدن مخلوط گاز و سوخت روی الکترود شود. کد حرارتی که به بیان دیگر توانایی انتقال حرارت آن جهت تنظیم حرارت مورد نیازش است بسته به ساختمان و رزوه آن تغییر می‌کند.
این شاخص که بازه حرارتی شمع نیز نامیده می‌شود همزمان بیان کننده میزان حرارتی که شمع از داخل سیلندر به بدنه موتور منتقل می‌کند است. عواملی متعددی در تعیین کد حرارتی شمع تاثیر دارند. مهم‌ترین آن‌ها طول و مساحت پایه شمع است. ساختار الکترود مثبت و قدرت هدایت حرارتی آن نیز از دیگر عوامل موثر این فاکتور است. شمع‌ها براساس این فاکتور به ۳ دسته تقسیم می‌شوند؛
- شمع سرد
این شمع‌ها که از نوع پایه کوتاه هستند، حرارت را با سرعت بیشتری منتقل کرده و از دست می‌دهند و به دلیل پایه کوتاه‌تر، کمتر در معرض دمای حاصل از احتراق هستند. این شمع‌ها برای موتورهای با دمای بالا مناسبند و گرمای حاصل از جرقه‌زنی و احتراق را با سرعت بیشتری کاهش می‌دهند.
- شمع نیمه‌گرم
این دسته از پایه‌های بلندتری نسبت به شمع سرد برخوردارند و توان انتقال حرارت کمتری دارند و پایه بلندتر آن‌ها، درگیری حرارتی‌شان را با محفظه احتراق و دمای حاصل از جرقه‌زنی بالاتر می‌برد. این شمع‌ها برای خودروهایی که موتورهایی با درجه حرارت حد وسط دارند استفاده می‌شوند.
- شمع گرم
این شمع‌ها پایه بلندتری نسبت به دو نوع قبلی دارند و حرارت را کمتر منتقل کرده و بیشتر در معرض گرمای احتراق هستند و در نتیجه گرمتر می‌شوند. این شمع‌ها برای موتورهای با دمای پایین مناسبند تا با حفظ گرما، مانع از تشکیل رسوبات ناشی از احتراق روی الکترودهای خود شوند.
انواع شمع سرد و گرم خودرو
اهمیت انتخاب شمع با کد حرارتی مناسب
اگر شمع با کد حرارتی مناسب برای خودرو انتخاب نشود می‌تواند مشکلات و معضلات زیادی را برای خودرو ایجاد کند. چرا که عملکرد صحیح موتور به میزان زیادی بسته به تناسب این کد دارد. این مشکلات عبارتند از:
– خود احتراقی، پیش احتراق یا احتراق خود به خود
این مشکل می‌تواند منجر به عملکرد عکس موتور شود. به این معنی که پیش از بالا آمدن پیستون، احتراق رخ داده و در نتیجه پیستون به جای تلاش برای بالا بردن تراکم سوخت و هوا، با گازهای ناشی از احتراق پیش از موعد درگیر می‌شود که مشکلات زیادی برای موتور ایجاد می‌کند.
– احتراق ناقص
این مشکل باعث پایین آمدن کارایی موتور شده و آلودگی صوتی فراوانی به همراه دارد.
جدول انتخاب کد حرارتی انواع شمع خودرو
عوامل خارجی که در تعیین رنج حرارتی شمع موتور خودرو تاثیر دارند عبارتند از:
- دور موتور و سرعت رانندگی : هنگامی که موتورخودرو عملکردی در شرایط سخت و با دور و سرعت زیاد دارد، باید از شمع موتور خودرو از نوع سرد استفاده کنید.
- ترکیب هوا و سوخت: هنگامی که میزان ترکیب هوا و سوخت کاهش یافته باشد سبب بالارفتن دمای سیلندر می گردد که سرانجام سبب ضربه زدن موتور می گردد. این کار سبب صدمه به شمع موتور خودرو و در نهایت صدمه جدی به موتور می شود. اگر میزان ترکیب هوا و سوخت افزایش یابد، سبب کم شدن دمای بیش از حد سیلندر گردیده که این امر سبب بالا رفتن میزان رسوب کربن و در نهایت احتراق ناقص را در پی خواهد داشت.
- نوع و کیفیت سوخت: کاهش کیفیت سوخت و پایین بودن عدد اکتان در سوخت سبب احتراق زودهنگام سوخت و در نهایت ضربه به موتور می شود. این امر سبب بالا رفتن دمای سیلندر می شود و به بخش های گوناگون محفظه احتراق ( شمع موتور خودرو، شیرها، پیستون و…) صدمه وارد می شود. اگر از سوخت اتانول با کارکرد بالا استفاده کنید استفاده از شمع موتور خودرو سرد حیاتی است.
- نرخ کمپرس : افزایش نرخ کمپرس به شکل واضحی سبب بالارفتن دمای سیلندر شده و سرانجام وقوع ضربه زدن را افزایش می دهد. استفاده از شمع موتور نوع سرد می تواند سبب بهتر شدن کارکرد موتور در این شرایط شود.
- تربوشارژ-سوپرشارژ : استفاده ازشمع نوع سرد در موتور خودرو در این حالت به دلیل بالا رفتن دمای سیلندر برای افزایش فشار ( فشار منیفولد ) حیاتی است.
- دمای محیط و رطوبت: با کم شدن دمای هوا و رطوبت، غلظت هوا بالا می رود که سرانجام سبب کم شدن میزان ترکیب سوخت و هوا می شود. اگر این ترکیب به میزان استاندارد نباشد سبب بالا رفتن دما و فشار سیلندر، ضربه زدن به موتور و سبب افزایش دمای بیشتر از نیاز در سر الکترود شمع موتور خودرو می گردد. با بالا رفتن دما و رطوبت، غلظت کم می شود، بالارفتن ترکیب هوا و سوخت شده، این افزایش در ترکیب سوخت و هوا سبب پایین آمدن عملکرد و خام سوزی می گردد.
- فشار بارومتریک و ارتفاع: فشار اتمسفر و فشار سیلندر با افزایش ارتفاع کم می شود. در نهایت دمای نوک شمع موتور خودرو کم خواهد شد. در این مواقع امکان دارد خام سوزی رخ دهد اگر ترکیب سوخت و هوا نتواند این بالارفتن ارتفاع را پوشش دهد. به طور خلاصه باید گفت : ارتفاع بالا = کاهش هوا = کاهش سوخت.
انواع شمع از نظر تعداد الکترود منفی
تعداد الکترودهای منفی که متصل به پایه هستند و اطراف الکترود منفی قرار می‌گیرند می‌تواند متفاوت باشد و از یک تا ۴ متغیر است. شمعهایی با تعداد الکترود منفی بیشتر از یک را چند الکترودی می‌نامند که بر اساس تعداد الکترودها دو، سه و چهار زمانه خطاب می‌شوند.
البته که این شمع‌ها قابل استفاده در هر خودرویی نیستند و باید از سوی سازنده استفاده از آن‌ها تاکید یا توصیه شود. طول عمر شمع‌های چند الکترودی نسبت به تک الکترودی‌ها بیشتر است، زیرا تعدد قطب‌های منفی باعث تاخیر در خوردگی آن‌ها می‌شود. اما این شمع‌ها معایب و مزایای دیگری نیز دارند.
_ معایب
گران قیمت‌تر از شمع‌های تک الکترودی هستند. گپ در آن‌ها قابل تنظیم نیست و در صورت خرابی باید تعویض شوند. مناسب برای هر موتور و خودرویی نیستند.
_ مزایا
احتراق کامل توسط آن‌ها صورت می‌گیرد و انتشار شعله نیز به خوبی انجام می‌شود. بازده یا کد حرارتی بالایی دارند. قادر به روشن کردن خودرو در هوای سرد به راحتی و سریع هستند. خوردگی الکترودها در این شمع‌ها یکنواخت و همزمان است و با سرعت کمتر از نوع تک الکترودی پیش می‌رود.
انواع شمع از نظر ساختار و جنس الکترود مثبت
شمع‌ها از نظر ساختار الکترود مثبت به دو دسته سوزنی و معمولی تقسیم می‌شوند. در شمع‌های سوزنی نوک الکترود مثبت به شکل سوزن است و شمع‌های معمولی الکترود مثبت با سر گرد دارند.
- شمع‌های معمولی
الکترود مثبت در این شمع‌ها از جنس نیکل است. سر گرد و تخت الکترود مثبت آن‌ها دقت جرقه‌زنی را پایین آورده در نتیجه کیفیت احتراق را کاهش می‌دهد که منجر به خام‌سوزی و بالا رفتن مصرف سوخت می‌شود. این شمع‌ها همچنین طول عمر کمتری نسبت به شمع‌های سوزنی دارند و مقاومت حرارتی بالایی نیز ندارند.
- شمع‌های سوزنی
این شمع‌ها به دلیل ساختار الکترود مثبت‌شان، جرقه‌زنی را دقیق و قوی انجام می‌دهند و شعله انفجار حاصل از جرقه‌زنی آن‌ها بزرگتراست در نتیجه به کمک آن‌ها احتراق به صورت کامل در سیلندر انجام می‌شود.
مزیت این خصوصیت آن‌ها کاهش مصرف سوخت، افزایش شتاب، کاهش صدا و لرزش و در نهایت عملکرد بهتر موتور و پایین آمدن استهلاک قطعات آن است. این شمع‌ها خود از نظر متریال الکترود به دو دسته تقسیم می‌شوند.
انواع شمع سوزنی خودروشمعهای پلاتینیوم:
آلیاژ الکترود مثبت این شمع‌ها از پلاتینیوم است که مقاومت حرارتی بالایی دارد. این آلیاژ کمک می‌کند تا در دما و دور موتور بالا، افت ولتاژ و در نتیجه کاهش کیفیت جرقه رخ ندهد و احتراق در دورهای بالا نیز کامل صورت گیرد. این شمع‌ها از عمر مفید بیشتری نیز برخوردارند.
شمع‌های ایریدیوم:
در این شمع‌ها که بهترین نوع شمع موجود در بازار هستند آلیاژ الکترود مثبت ایریدیوم و الکترود منفی پلاتین است. این دو در کنار هم بهترین و دقیق‌ترین جرقه‌زنی را به همراه دارند. مقاومت حرارتی ایریدیوم نیز بالاترین مقاومت در بین شمع‌ها است. نتیجه اینکه کامل‌ترین احتراق با شمع سوزنی ایریدیوم تامین می‌شود. این شمع همچنین طول عمر بیشتری نسبت به سایر شمع‌ها دارد.
تفاوت‌های عمده شمع‌های سوزنی و معمولی در عمر، کد حرارتی و عملکرد آن‌ها است اما در نهایت باید دقت داشت که نوع شمع با موتور و نیاز آن متناسب باشد و به دلیل کیفیت بیشتر شمع‌های سوزنی، شمعی انتخاب نشود که برای موتور مناسب نیست، ایجاد مشکل و اختلال در عملکرد آن می‌کند و در نتیجه استهلاک موتور و قطعاتش را بالا می‌برد.
راهنمای انتخاب و خرید بهترین شمع خودرو
هنگام انتخاب شمع خودرو لازم است که به چند فاکتور توجه کنید:
- جنس الکترود
- پایه رزوه شمع موتور
- کد حرارتی
- تعداد الکترود ها
- نوع سر الکترود مرکزی ( مثبت )
- گپ یا فاصله دو سر الکترود منفی و مثبت
در واقع این آیتم ها ارتباط عمیقی با اجزا و مشخصات فنی شمع خودرو دارند. در ادامه به شرح هر یک از المان های یاد شده می پردازیم:
در مرحله اول خرید شمع خودرو به نوع آن توجه کنید
نخستین نکته در خصوص خرید شمع خودرو توجه به نوع آن می‌باشد که برای این منظور توصیه می‌کنیم بخش قبلی از همین مطلب را که در مورد انواع شمع ماشین نگارش شده به دقت مطالعه کنید تا با نکاتی مهم در خصوص تک تک شمع‌های موجود در قطعه فروشی‌های ایران بیش از پیش آشنایی پیدا نمایید.
نقش جنس الکترود در انتخاب شمع خودرو
وقتی می خواهید شمع خودرو انتخاب کنید باید به جنس الکترود ها که در ابتدای این مقاله به آن ها اشاره شد توجه کنید. اگر به دنبال شمع خودرو با طول عمر بالا هستید یکی از گزینه های زیر را انتخاب کنید:
- پلاتینیوم
- اریدیوم
اگر خودروی شما به طور مرسوم و پیش فرض از این دو نوع شمع استفاده می کند، هرگز نباید از نوع دیگری برای آن استفاده کنید. استفاده از شمع های دیگر برای خودروهایی که به طور پیش فرض از این نوع شمع ها استفاده می کنند، موجب خسارت به اجزای خودرو و موتور می شود که در طولانی مدت خود را نشان می دهند.
تعداد الکترود و اندازه پایه شمع منتخب خود را بررسی نمایید
اینکه شمع خودروی شما باید از چه تعداد الکترود برخوردار باشد، موضوعی است که توصیه می‌کنیم حتما با در نظر داشتن شمع فابریک نصب شده بر روی ماشینتان در خصوص خرید آن اقدام فرمایید.
اما در زمینه اندازه یا همان کوتاهی و بلندی پایه شمع باید بدانید که پایه‌های بیش از اندازه کوتاه ممکن است به طور کلی سبب ایجاد جرقه زنی برای آغاز به کار موتور نشوند، به همین خاطر توصیه می‌کنیم در این خصوص نیز باز به ارتفاع پایه شمع فابریک منصوب بر روی خودرویتان توجه لازم را داشته باشید.
معمولا شمع خودرو ها، از تعداد متفاوتی الکترود ساخته می شوند. نمونه هایی که چند الکترودی هستند ۲ تا ۴ الکترود دارند. این گونه شمع ها برای خودرو های گازسوز یا دوگانه سوز بهتر است.
در انتخاب کد حرارتی شمع ماشین خود دقت کنید
هر شمع خودرو از یک کد حرارتی انحصاری برخوردار است که اصولا میزان آن در بازه ۴۵۰ تا ۸۰۰ سانتیگراد در نظر گرفته شده است. یادتان باشد نوع موتور و همین‌طور سوخت خودروی شما در تشخیص درست میزان این حرارت بسیار حائز اهمیت می‌باشند.
از طرفی فراموش نکنید که شمعهایی با کد حرارتی کمتر از ۴۵۰ اصطلاحاً باعث خام سوزی سوخت و بیشتر از ۸۰۰ درجه سانتیگراد نیز باعث ایجاد صدماتی جدی به موتور و دیگر قطعات نزدیک به شمع می‌شود.
سر الکترود مرکزی مثبت در شمع خودرو
سر الکترود مرکزی در شمع خودرو یکی از سه ویژگی زیر را خواهد داشت:
- سوزنی
- استاندارد
- V شکل
مدل سوزنی موجب می شود که دقت و قدرت جرقه زدنی بیش از مدل های دیگر باشد. از طرفی قیمت مدل شمع سوزنی نیز گران تر از مدل های دیگر است.
اندازه گپ در شمع خودرو
اندازه گپ نیز باید در شمع خودرو استاندارد باشد. اگر این اندازه بیش از حد بلند یا کوتاه باشد اختلالات زیر را موجب می شود:
- احتراق ناقص
- ایجاد سر و صدا در موتور
- افزایش گازهای خروجی از اگزوز
این اندازه، به تناسب نوع موتور به صورت پیش فرض تنظیم شده است.
نوع خودرو و انتخاب شمع خودرو
زمانی که می خواهید بهترین شمع خودرو را انتخاب کنید، لازم است که به نوع خودرو نیز توجه داشته باشید و زیر نظر تعمیرکار خبره این کار را انجام دهید. این موضوع مخصوصا در خودروهای جدید اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
تعداد سیلندر و نوع موتور خودرو و انتخاب شمع خودرو
هنگام انتخاب و خرید شمع خودرو تعداد سیلندر و نوع موتور بسیار اهمیت دارد. این دو فاکتور گویای این است که شما به چند شمع نیاز خواهید داشت.
مشخص بود گیربگس دستی یا اتوماتیک و انتخاب شمع خودرو
دستی یا اتوماتیک بودن دنده یا گیربکس نیز در نوع شمع خودرو بسیار اهمیت دارد. به تناسب نوع دنده خودروی خود و شمعی که به طور اولیه روی خودرو به کار گرفته شده می توانید بهترین شمع را برای خودرو انتخاب کنید.
نوع سوخت خودرو و انتخاب شمع خودرو
همانطور که گفته شد برای خودروهای گاز سوز بهترین انتخاب برای شمع خودرو شمع های چند الکترودی است. اما نوع سوخت به کد حرارتی نیز ارتباط خواهد داشت.
با فاکتورهای موثر در تعیین قیمت شمع خودرو آشنا شوید
عوامل مختلفي نظير نوع شمع، جنس شمع، شرکت سازنده، رنچ حرارتی و. . . در تعيين قيمت شمع خودرو موثرند. شرکت هاي سازنده اين محصولات، آن ها را با قيمت هاي گوناگوني به بازار عرضه کرده اند و به طور کلي قيمت اين محصولات بين ۲۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان است.
يکي از مهم ترين نکاتي که در خريد هر محصول لازم است به آن توجه داشته باشيد، تعيين ميزان بودجه است که به شما کمک مي‌کند تا از ميان محصولات متنوع بازار، سريع‌تر محصول مناسب خود را انتخاب کنيد.
شرکت سازنده
شرکت هاي مختلفي در زمينه توليد و عرضه شمع خودرو، فعال هستند. ان جی کی، بوش، بورگ جرمنی، تویوتا جنیون پارتس، چمپیون، هلا، اتولایت، دنسو، بی ام دبلیو، هیوندای جنیون پارتز، پاتیگ، اتو داینو، مرسدس بنز، ام وی ام، لیفان، جک موتورز، متریکس، موبیس، ان جی و. . . از مشهورترين برند هاي اين زمينه هستند.
محصولات اين برند ها، از کيفيت مطلوبي برخوردارند و هم اکنون در بازار به به وفور يافت مي شوند.
تاثیرات استفاده از یک شمع با کیفیت
واقعیت اینست که شمع ها نمی توانند قدرت موتور را ۲ برابر کنند. اما شمع ها می توانند عملکرد موتور را بهبود ببخشند. استفاده از یک شمع با کیفیت باعث می شود:
- افزایش توان موتور (بین ۱ تا ۳ درصد).
- پاسخ بهتر دریچه تراتل به دلیل راندمان بالاتر در احتراق سوخت که سبب بهبود عملکرد موتور می شود.
- کاهش آلایندگی و افزایش عمر کاتالیزور.
- سوختن بهتر مخلوط هوا و سوخت در سیلندر موتور و کاهش میانگین مصرف سوخت به دلیل احتراق کاملتر.
- طول عمر تا ۵ برابر شمع های عادی (۱۵۰۰۰۰ کیلومتر).
- کارکرد نرم و روان موتور و افزایش عمر قطعات آن.
- روشن شدن سریع و آسان در هنگام سرد بودن موتور.
بهترین زمان برای تعویض شمع ماشین
معمولا برای تعویض شمع موتور بهترین کار این است که هر ۲۰ هزار کیلومتر یک بار، آن را چک کنید. معمولا شمع خودرو به تناسب دو چیز انتخاب می شود:
- قدرت موتور خودروها
- نوع موتور خودروها
در حال حاضر سازندگان شمع خودرو به گونه ای شمع ها را می سازند که بتوان به تناسب قدرت و توان موتور بهترین شمع را انتخاب کرد.
به تناسب حرارت شمع نیز باید انتخاب اصولی صورت بگیرد. بدین ترتیب نمی توان به هر روشی که شده از هر شمعی که دوست بدارید استفاده کنید.
بهترین کار این است که هر ۲۰ هزار کیلومتر یک بار خودرو را تست کنید و در صورتی که متخصص مورد نظر پیشنهاد تعویض شمع دهد، آن را تعویض کنید.