عوامل و علائم خرابی گژن پین موتور چیست ؟
گژن پین مطابق شکل زیر اتصال پيستون به شاتون توسط پينی به نام گژن پين (Gudgeon Pin) که البته Piston Pin هم نامیده میشود، انجام میشود که عامل انتقال نیرو از پیستون به شاتون و بلعکس می باشد.
گژن پین از جنس فولاد آلیاژی با استحکام و سختی بالا و عمدتا به روش آهنگری تولید میشود به نحوی که قادر باشد گشتاورهای خمشی و نیروهای برشی بزرگی را تحت شرایط سخت دمایی و روانکاری تحمل کند و از طرفی حتی المکان باید سبک باشد تا باعث افزایش جرم پیستون نشود.
هر چقدر مجموع جرم پیستون و گژن پین افزایش یابد حداکثر دور موتور را باید کاهش داد تا از افزایش بیش از حد شتاب خطی پیستون و نهایتا شکسته شدن گژن پین که اصطلاحا “شاتون زدن” نامیده می شود پیشگیری شود.
گژنپین
نحوه اتصال گژنپین به شاتون و پیستون:
اتصال گژنپین به شاتون و پیستون به سه روش زیر صورت می پذیرد:
• نيمه شناور در پيستون
شكل زیر گژن پينی را نشان میدهد كه در پيستون آزاد بوده ولی بوسيله پيچ به شاتون وصل شده است و نوع نيمه شناور در پيستون را ايجاد میكند البته عمل تثبيت گژنپين در شاتون بوسيله انطباق پرسی هم میتواند انجام شود که در این حالت قطر بیرونی گژنپین اندکی از قطر داخلی چشمی بالای شاتون بزرگتر میباشد. برای مونتاژ گژنپین داخل شاتون، ابتدا گژنپین را برای مدتی درون یخ خشک قرار میدهند تا حتیالمکان منقبض گردد و از طرفی چشمی کوچک شاتون را حرارت میدهند تا حتیالمکان قطر داخلی آن افزایش یابد و سپس گژنپین را داخل شاتون مونتاژ میکنند که بعد از هم دما شدن گژنپین و شاتون به صورت پرسی گژنپین داخل چشمی کوچک شاتون منطبق می شود.
1-پیچ تثبیت کننده گژنپین در شاتون 2-گژنپین
گژنپين نيمه شناور در پيستون
• نيمه شناور در شاتون
شكل زیر گژن پين نيمه شناور در شاتون را نمايش میدهد. در اين حالت گژنپين به وسيله پيچ به پيستون وصل شده و در شاتون آزاد میباشد.
1-شاتون 2-گژنپين 3-پیستون 4-پیچ تثبیت گژن پین در پیستون
گژنپين نيمه شناور در شاتون
• تمام شناور در پیستون و شاتون
شكل زیر گژنپين تمام شناور را نشان میدهد. همانگونه که ملاحظه میشود در این حالت گژنپين در شاتون و پيستون آزاد بوده و برای مهار کردن گژنپین در شاتون و پیستون و جلوگیری از خارج شدن آن از خارهای حلقوی در دو سمت گژنپين استفاده میشود.
1-پیستون 2-گژنپین 3-خارهای حلقوی چپ و راست گژنپین 4-شاتون
گژنپين تمام شناور
لازم به توضیح است که گژنپین نوع تمام شناور به دلیل وجود مجموع دو مقدار لقی بین گژنپین-پیستون و گژن پین-شاتون، نهایتا مقدار لقی بیشتری بین پیستون، گژن پین و شاتون ایجاد می شود که این موضوع باعث ایجاد صدای زیادتری می شود و لذا طرح های نیمه شناور از این منظر بیشتر مورد استقبال می باشند.
علل و نشانه خرابی گژن پین
عمدتا سه نوع عیب به شرح ذیل در گژن پین بروز می کند:
- سایش:
مطابق شکل زیر به مرور زمان و با افزایش کارکرد موتور خودرو و بخصوص در شرایط ضعف سیستم روانکاری موتور، افزایش بی رویه دمای موتور و غیره سایش گژنپین، چشمی کوچک شاتون و سوراخ پیستون افزایش می یابد که منجر به افزایش لقی و تولید صدا می شود که باید نسبت به باز کردن موتور و تعمیر یا تعویض قطعات موتور خودرو اقدام کرد.
سایش گژنپین
- شکستن گژن پین
در اثر بروز احتراق انفجار گونه در موتور که معمولا ناشی از بنزین با اکتان پایین می باشد و همچنین کیفیت پایین جنس گژن پین به انضمام نقص در پروسه تولید، ضربات اعمالی از پیستون به گژنپین مطابق شکل زیر باعث شکست آن می شود.
شکستن گژنپین
- خمیدگی و لهیدگی
از آنجایی که نیروی ناشی از احتراق سوخت و هوا روی پیستون از طریق گژنپین به شاتون منتقل می شود و نیروی اعمالی نیز به صورت ضربه ای اعمال می شود و از طرفی به دلیل ضعف در آلیاژ گژن پین یا نقص فرآیند تولید و سخت کاری، بعضا شاتون مطابق شکل زیر دچار خمیدگی و لهیدگی می شود. شکل زیر خمیدگی و لهیدگی منجر به شکست گژن پین را نشان می دهد.
خمیدگی و لهیدگی منجر به شکست گژنپین