سیستم راهنمای تعویض دنده GSI شاهین ،دنا و تارا چیست؟

سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI (Gear Shift Indicator) به راننده کمک می کند تا در زمان مناسب تعویض دنده را انجام دهد و با کمک تعویض به موقع دنده میزان مصرف سوخت کاهش یابد.

هنگام رانندگی با خودروهای دنده ای برخلاف اتوماتیک ها، نیاز است تعویض دنده توسط راننده انجام شود و همین قضیه می تواند موجب شود خطای انسانی در انجام تعویض دنده وارد شود و این کار به خوبی انجام نشود.

در خودروهایی که جعبه دنده آنها دستی بوده و تعویض دنده‌ها توسط راننده صورت می‌پذیرد زمان تعویض دنده‌ها بسیار مهم بوده و ممکن است راننده بنا به هر علتی در زمان درست اقدام به تعویض دنده نکند. سیستم راهنمای تعویض دنده یا همان GSI در این موقعیت به کمک راننده آمده و به وی زمان تعویض دنده را اطلاع می‌دهد.

بسیاری از رانندگان هنگامی که سوار بر یک خودرو با گیربکس دنده‌ای هستند از زمان مناسب تعویض دنده چندان آگاه نیستند و به همین خاطر مصرف سوخت خودرو افزایش قابل توجهی پیدا می‌کند. در این حالت وجود یک سیستم که بتواند زمان مناسب تعویض دنده را به راننده اطلاع بدهد بسیار راهگشا خواهد بود.

 

سیستم راهنمای تعویض دنده یا همان سیستم Gear Shift Indicator که به اختصار GSI نامیده می‌شود همین سیستم مورد نیاز هنگام تعویض دنده‌هاست. همانطور که از نام این سیستم مشخص است، راهنمای تعویض دنده در حین رانندگی به کمک راننده آمده و زمان تعویض دنده به دنده‌های بالاتر یا پایین‌تر را به راننده اطلاع می‌دهد. همین مورد سبب می‌شود تا مصرف سوخت خودرو به طور چشمگیری کاهش پیدا کرده و در نتیجه هزینه‌های جاری خودرو نیز بالا نرود. امروزه این سیستم تبدیل به یک استاندارد در بسیاری از خودروها در سراسر دنیا شده و در ایران نیز اخیرا وزارت صمت اعلام کرده تا از سال ۱۴۰۲ تمامی خودروهای تولیدی در بازار کشور باید برخی استانداردهای جدید را اجرا کنند. یکی از همین استانداردها به کار رفتن سیستم راهنمای تعویض دنده یا همان GSI در خودروهاست.

نحوه عملکرد سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI چیست؟

به منظور پاسخ به سؤال نحوه عملکرد سیستم راهنمای تعویض دنده چیست؟ می توان به این موضوع اشاره کرد که سیستم راهنمای دنده یا همان GSI تعویض دنده را از طریق میزان مصرف سوخت، دور موتور و سنسورهایی که در گیربکس و چرخ به کار رفته اند، تشخیص می دهد. نحوه عملکرد این سیستم به گونه ای است که به کمک جهت های بالا و پایین و مثبت و منفی در پشت آمپر خودرو یا به شکل رنگی در کلاستر، زمان تعویض دنده را به راننده یادآور می شود. لازم به ذکر است که برخی از سیستم های راهنمای تعویض دنده، علاوه بر کلاستر، از طریق هشدار صوتی زمان تعویض دنده را به راننده یادآوری می نمایند.

تعویض دنده در خودروهایی که مجهز به گیربکس دستی هستند برخلاف گیربکس‌های اتوماتیک امری حساس بوده و اگر به خوبی و در موقع مناسب صورت نپذیرد در بلند مدت هزینه‌های مختلفی را بر دوش مالک خواهد گذاشت. همانطور که مطلع هستید تعویض دنده در خودروهای اتوماتیک توسط کامپیوتر یا همان ECU خودرو صورت می‌گیرد و این یعنی در شرایط رانندگی استاندارد در خودروهای اتوماتیک دنده‌ها در بهترین حالت و دور موتور ممکن تعویض می‌شوند، اما در خودروهای دستی این امر باید توسط راننده انجام شود. در بسیاری مواقع راننده دنده‌ها را یا در دورهای بالا تعویض می‌کند و یا برعکس در دورهای پایین و زمانی که نیازی به تعویض دنده نیست این کار را انجام می‌دهند.

اگر دنده در دور موتورهای بالا و بیش از حالت استاندارد تعویض شوند فشاری بیش از حد استاندارد به موتور و گیربکس خودرو وارد شده و سوای استهلاک بالا برای موتور و گیربکس در بلند مدت سبب می‌شود تا مصرف سوخت به طور چشمگیری افزایش پیدا کند. همچنین اگر تعویض دنده در دورهای پایین نیز تعویض شود قدرت موتور به خوبی و به موقع به چرخ‌ها ارسال نمی‌شود و به اصطلاح خودرو در دنده مرده قرار می‌گیرد. اینجاست که سیستم راهنمای تعویض دنده یا همان GSI به یاری راننده می‌آید.

 

سیستم راهنمای تعویض دنده از تعدادی سنسور به کار رفته در چرخ‌ها و جعبه دنده تشکیل شده که در کنار اطلاعات دریافت شده از ECU خودرو مانند مصرف سوخت و دور موتور لحظه‌ای، زمان مناسب تعویض دنده به دنده‌های بالاتر و یا پایین‌تر را به راننده اعلام می‌کند.

محل قرارگیری سیستم GSI درون صفحه کیلومتر شمار خودرو بوده و زمان تعویض دنده را با نشان دادن یک علامت مثبت یا منفی و یا عدد دنده بعدی یا قبلی به راننده نشان می‌دهد. البته در برخی از این سیستم‌ها علاوه بر نمایش زمان تعویض دنده، یک هشدار صوتی نیز این مورد را به راننده گوشزد می‌کند.

همانطور که قبل‌تر نیز اشاره کردیم، مهم‌ترین مزیت سیستم راهنمای تعویض دنده‌ها کاهش مصرف سوخت در خودروهاست. در زمان بالا رفتن دور موتور در صورتی که دنده خودرو بالاتر نرود فشار زیادی به پیشرانه خودرو وارد شده و نتیجه آن افزایش چشمگیر مصرف سوخت خواهد بود. همین مورد سبب می‌شود تا آلودگی هوا نیز افزایش پیدا کند. از طرفی یکی دیگر از مزیت‌های این سیستم جلوگیری از وارد شدن خودرو به حالت دنده مرده است که اگر ادامه پیدا کند می‌تواند استهلاک خودرو را بسیار افزایش دهد.

چرا تعویض به موقع دنده در میزان مصرف سوخت تأ‌ثیرگذار است؟

در صورت عوض نکردن به موقع دنده در زمان مناسب ممکن است دور موتور بیش از اندازه افزایش یا کاهش یابد که در صورت افزایش بیش از اندازه دور موتور، مصرف سوخت افزایش می یابد و برای جلوگیری از این افزایش نیاز است دنده سبک تر شود. از سویی دیگر، در صورت کاهش بیش از اندازه دور موتور در یک دنده مشخص، موتور دیگر نمی تواند توان مورد نیاز خودرو را تولید کند و به همین دلیل نیاز است از دنده سنگین تر استفاده شود تا خودرو بتواند در شرایط ایده آل تری کار کند. در این حالت که دور موتور در یک دنده مشخص بیش از اندازه پایین است، خودرو به اصطلاح دارای دنده مرده (Dead Gear) است. این حالت اصلاً برای خودرو مطلوب نیست، چرا که در عین کاهش مصرف سوخت در اثر کاهش دور می تواند باعث استهلاک موتور شود.

بنابراین در سرعت های مختلف و در شرایط مختلف، باید از دنده های مختلف استفاده کرد تا دور موتور در محدوده قابل قبولی قرار گیرد تا نه به مصرف سوخت اضافه شود و نه به استهلاک موتور.

آیا از سیستم راهنمای تعویض دندهGSI در خودروهای اتوماتیک هم استفاده می شود؟

به طور کلی، در خودروهای اتوماتیک تعویض دنده به گونه ای صورت می گیرد که خودرو کم ترین مصرف سوخت را داشته باشد و کامپیوتر خودرو همیشه سعی دارد تا دنده ای را درگیر کند که دور موتور در بازه ایده آل قرار گیرد، البته در حالت اسپرت برنامه گیربکس تغییر می کند و در دورهای بالاتری دنده را عوض می کند تا شتابگیری خودرو بهتر و در زمان بیش تری صورت گیرد.

اما در صورت قرارگیری دسته دنده در حالت دستی (Manual)، دیگر اختیار تعویض دنده در دست راننده است و به همین دلیل در برخی از خودروهای اتوماتیک نیز می بینیم که از سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI استفاده می شود. در کلاستر این خودروها در کنار عددی که نشان دهنده شماره دنده است یک علامت مثبت و منفی قرار می گیرد و در زمان مناسب راننده را آگاه می کند که دنده را از طریق دسته دنده یا دنده پشت فرمان زیاد و یا کم کند.

مزایای سیستم راهنمای تعویض دنده یا GSI چیست؟

۱- کاهش مصرف سوخت و آلاینده ها

با قرارگیری دور موتور در محدوده های مناسب که در اثر تعویض به موقع دنده صورت می گیرد، مصرف سوخت کاهش می یابد و به دنبال آن آلاینده هایی مانند CO_۲ کم تر وارد محیط می شوند.

۲- جلوگیری از ورود به دنده مرده

در صورت توجه به هشدار سیستم GSI که در صورت کاهش بیش از اندازه دور موتور نمایش داده می شود، می توانید با کاهش دنده از ورود به دنده مرده جلوگیری کنید. از مضرات دنده مرده افزایش استهلاک است که از آن هم جلوگیری می شود.

آیا هشدار سیستم راهنمای تعویض دنده همیشه در پشت آمپر یا کلاستر خودرو نمایش داده می شود؟

در بیش تر خودروهایی که دارای این سیستم اند، هشدار در کلاستر نمایش داده می شود، اما در برخی از خودروها که به هدآپ (HUD) مجهزند، هشدار سیستم در هدآپ نیز نمایش داده می شود تا راننده بهتر آگاه شود.

از سیستم راهنمای تعویض دندهGSI در کدام یک از خودروهای تولید داخل استفاده شده است؟

از این سیستم برای اولین بار در شاهین استفاده شد و بعداً در تارا دنده ای نیز شاهد به کارگیری این سیستم بودیم. علت به کارگیری این سیستم در خودروهای داخلی این است که GSI یا سیستم راهنمای تعویض دنده به یک استاندارد آلایندگی تبدیل شده است و باید از آن در برخی از خودروها دنده ای جدید استفاده شود.