یاتاقان ثابت و متحرک چیست ؟

میل لنگ یکی از اجزای موتور است که حرکت خطی پیستون را به حرکت دورانی تبدیل می کند . پیستون ها به وسیله شاتون به میل لنگ متصل می شوند.

اجزای میل لنگ

میل لنگ شامل این قسمت ها می باشد .

محور اصلی یا ثابت میل لنگ

محور های متحرک میل لنگ

بازوی لنگ

وزنه های لنگ ( وزنه تعادل میل لنگ )

سوراخ های عبور روغن

محور اصلی یا ثابت میل لنگ به وسیله یاتاقان ثابت و کپه یاتاقان به سیلندر متصل است و فقط حول محور مرکزی خود می چرخد

محور های متحرک میل لنگ از طریق یاتاقان متحرک و کپه یاتاقان به شاتون متصل می شود و حول محور اصلی می چرخد

بازوی لنگ : فاصله بین محور ثابت و محور متحرک را بازوی لنگ می گویند .

وزنه های لنگ : محور های ثابت میل لنگ از طریق وزنه های لنگ به محورهای متحرک متصل می شوند . این وزنه ها به منظور تعادل در میل لنگ پیش بینی شده اند و به عنوان نوسان گیر و متعادل کننده عمل می کنند .

سوراخ های عبور روغن : به منظور روغن کاری ، خنک کاری و کاهش اصطحکاک ، محورهای اصلی و متحرکت با یاتاقان ها سوراخ هایی در داخل میل لنگ تعبیه شده است یاتاقان ثابت

آرایش میل لنگ :

میل لنگ با توجه به تعداد سیلندر دارای آرایش های متفاوتی است مثلا در موتور های ۳ سیلندر زاویه بین سه محور لنگ ۱۲۰ درجه است و در موتور های ۴ سیلندر زاویه محور لنگ ۱۸۰ درجه است . یاتاقان ثابت

در موتور های ۶ سیلندر زاویه  بازو های لنگ  ۱۲۰ درجه است اما زاویه قرار گیری پیستون ها می تواند متفاوت باشد مثلا خطی یا V شکل

جنس میل لنگ :

جنس میل لنگ از فولاد با آلیاژ های متفاوت می سازند که بستگی به قدرت و طراحی موتور دارد . ترکیبات فولاد آلیاژی معمولا شامل کربن ، مس ، کروم ، سیلیسیم ، فسفر و… است .

میل لنگ را به روش های مختلفی مثل ریخته گری و آهنگری می توان ساخت که بعد از ساخت مدل اولیه میل لنگ و انجام فرایند های سخت کاری رو آن ، توسط دستگاه های میل لنگ تراش ماشین کاری می شوند تا از سطح مناسبی برخوردار شوند .

یاتاقان ها در بین قطعاتی که نسبت به هم حرکت دورانی قرار دارند قرار می گیرند. در میل لنگ از یاتاقان های دو تیکه استفاده می کنند و از لحاظ تعمیراتی نیز وقت کمی را می گیرند و تعویض آنها اسان است . از جمله کاربرد یاتاقانها در

• کم کردن اصطکاک

• جلوگیری از فرسایش وسائیدگی

• تکیه گاه خوبی برای قطعات متحرک

در خودرو از دو نوع یاتاقان ثابت و متحرک استفاده می شود  که در هر دو آنها میزانی لقی بین یاتاقان با محوری که روی ان سوار هست در نظر گرفته می شود که این فضا با روغن پر می شود . لایه روغن به عنوان کاهنده اصطحکاک و جاذب ضربه است و باعث می شود نیروی بین دوقطعه به روغن انتقال پیدا کند .

اصطلاح یاتاقان زدن چیست :

زمانی که لایه نازک روغن بین یاتاقان ثابت و میل لنگ از بین برود دو قطعه به صورت خشک کار می کنند و سبب سایش همدیگر می شوند ، این سایش سبب کم شدن قطر میل لنگ و زیاد شدن قطر یاتاقان می شود و تغییر این فواصل باعث ایجاد سرو صدا در موتور می شود .

یاتاقان زدن زمانی رخ می دهد که فشار روغن کاهش بیابد و این زمانی رخ می دهد که :

۱- اویل پمپ دچار مشکل شود

۲- کیفیت روغن پایین بیاید (کاهش ویسکوزیته و سایر خواص آن ) و در روغن لجن و کثافت وجود داشته باشد .

۳- مسدود شدن مسیر کنار گذر فیلتر روغن که در صورت گرفتی فیلتر روغن کل مسیر روغن کاری مختل می شود.

۴ – رعایت نکردن فاصل لقی مناسب بین میل لنگ و یاتاقان ها که باعث افت فشار یا نرسیدن روغن به قطعات می شود .

یاتاقان ثابت

یاتاقان های ثابت و محور اصلی میل لنگ تحت نیرو های شعاعی و محوری کار می کنند و برای کم کردن اثرات ناشی از این نیرو های از یاتاقان های ثابت استفاده می شود .

نکته : میل لنگ در حین حرکت خود تمایل به حرکت جانبی ( حرکت به جلو وعقب ) دارد ، این حرکت جانبی باید از طریق یک یاتاقان محوری لبه دار ( یا تاقان طولی یا طوقه ای نیز نامیده می شود ) محدود شود ، که این لبه ها وظیفه محدود کردن این حرکت جانبی را بر عهده دارند .

به منظور کنترل لقی طولی میل لنگ از این یاتاقان ها با ضخامت های متفاوت استفاده می کنند.

یاتاقان های متحرک

یاتاقان های متحرکیاتاقان های متحرک برای تحمل بار های شعاعی طراحی شده اند و روی محور متحرک میل لنگ نصب می شود . در پشت یاتاق عبارت های مختلفی مثل STD ، ۰۱۰ ، ۰۲۰ و … که به معنی :

STD : به معنی استاندارد بوده و مشخص می کند که میل لنگ استاندار است و تراش نخورده است

۰۱۰ یعنی میل لنگ یکبار به ضخامت ۰.۰۱۰ اینچ معادل ۰.۲۵ میلی متر تراشیده شده است

۰۲۰ نشان دهنده این است که میل لنگ یک بار به ضخامت ۰.۰۲۰ اینچ یا دو بار به ضخامت ۰.۰۱۰اینچ تراشیده شده است .

ممکن است اعدادی بین این اعداد نیز با توجه به طراحی میل لنگ وجود داشته باشد .

تراش کاری میل لنگ تا حدی مجاز است و بیش از آن حد باید میل لنگ تعویض گردد .

جنس یاتاقان :

جنس یاتاقان ثابت معمولا از فولاد یا برنز با لایه به ضخامت ۰.۰۵ تا ۰.۱۵ میلیمتراز آلیاژ بابیت میباشد . از انجایی که بابیت آلیاژِی نرم است استفاده از آن سبب میشود که در هنگام درگیری با میل لنگ ، میل لنگ آسیب نبیند و به نوعی یاتاقان خود را با میل لنگ تطبیق دهد .

علاوه بر یاتاقان با آلیاژ بابیت یاتاقان با آلیاژ مس-سرب ، برنز- مس – قلع ، کادمیوم نیز رایج هستن .