یاتاقان خودرو چیست و چه کاربردی دارد +عکس

یاتاقان ماشین از دو حلقه و ساچمه‌هایی در اندازه‌های مختلف تشکیل شده و بر اساس شکل ظاهری کاربردهای مختلفی دارد. به طور مثال اگر ساچمه‌های یاتاقان ماشین گرد و توپی باشند، یاتاقان از نوع بلبرینگ است. ولی اگر ساچمه‌ها سوزنی یا مخروطی باشند یاتاقان از نوع رولبرینگ می‌باشد. زمانی که این ساچمه‌ها در داخل حلقه قرار بگیرند بین دو قطعه می‌غلتند و حرکت قطعات روان خواهد شد.

وظایف یاتاقان

• کاهش دادن اصطکاک بین میل لنگ و سیلندر و پیشگیری از خوردگی آن‌ها
• کاهش دادن اصطکاک میل لنگ و شاتون و پیشگیری از خوردگی آن‌ها
• جلوگیری از لرزش قطعات مکانیکی و سروصدای ناشی از آن

آشنایی با انواع یاتاقان خودرو

یاتاقان‌ها در خودرو از نظر محل قرارگیری به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم می‌شوند که بر اساس کارکرد و محل استفاده با یکدیگرتفاوت دارند. این دو یاتاقان هر یک با یکی از محورهای ثابت و متحرک میل‌لنگ در ارتباط هستند. محور اصلی یا ثابت میل‌لنگ به بلوک سیلندر متصل است و تنها حول محور خود می‌‌چرخد. محور متحرک آن به شاتون وصل است و حول محور اصلی ثابت می‌‌گردد. یاتاقان‌ها چه ثابت و چه متحرک، دو تکه هستند و از دو نیم‌دایره که به هم پیچ و مهره می‌‌شوند، تشکیل می‌‌گردند. اما داستان به همین دو نوع ختم نمی‌شود و از نظر کاربرد، یاتاقان‌های لغزشی و غلتشی را نیز باید نام برد.

یاتاقان ثابت

میل لنگ‌ها علاوه بر حرکت دورانی، گاهی حرکت رفت و برگشتی دارند که در اصطلاح لقی میل لنگ نامیده می‌شود. یاتاقان ثابت این لقی را کنترل می‌کند و از ضربه‌هایی که ممکن است به آن وارد شود، پیشگیری می‌نماید. در واقع یک تکیه‌گاه محکم برای میل لنگ که با وصل شدن حول محور ثابت میل لنگ لقی آن را نسبت به پیستون و بلوک سیلندر تنظیم می‌کند. در این نوع از یاتاقان که گاهی با اسم یاتاقان میل لنگ هم شناخته می‌شود یکی از دو نیم دایره به بلوک سیلندر متصل شده و نیم دایره دیگر  پس از پیچیدن حول محور میل‌لنگ به آن پیچ و مهره می‌‌شود.

موتورهای خودرو معمولا ۴ سیلندر دارند و ۵ یاتاقان ثابت میل لنگ‌ها را نگه می‌دارند. این یاتاقان‌ها به دلیل رد شدن روغن و روان کننده برای میل لنگ به حالت سوراخ دار در نظر گرفته می‌شوند و از بروز هر گونه اختلالی جلوگیری می‌کنند.

اگر یاتاقان ثابت دچار مشکل و نقص شود، صدایی منظم و شبیه به غرش به گوشتان خواهد رسید. این صدا معمولا پس از ساییده شدن یاتاقان های ثابت ایجاد می‌شود.

یاتاقان متحرک

یاتاقان متحرک یا همان یاتاقان شاتون، در بین شاتون و میل لنگ قرار دارد و جلوی لق بودن شاتون نسبت به میل لنگ را می‌گیرد. دقیقاً همان کاری که یاتاقان ثابت انجام می‌دهد. اما تفاوت بزرگی که بین این دو نوع یاتاقان وجود دارد، این است که میل لنگ در یاتاقان متحرک آزاد است و حرکت رفت و برگشتی به دورانی تبدیل می‌شود. البته که در نوع متحرک سوراخی بر روی یاتاقان وجود نداشته و فقط شیاردار هستند. اگر بخواهیم کمی‌ از نحوه اتصال این نوع یاتاقان بگوییم یکی از نیم دایره‌های آن به شاتون وصل شده و دیگری بعد از پیچیده شدن حول محور میل لنگ، به آن متصل می‌گردد.

خرابی و ساییده شدن یاتاقان های متحرک در اغب مواقع با صدای تق تق و مشخص‌تری نسبت به یاتاقان ثابت مواجه خواهید شد. صدای یاتاقان خراب فارق از ثابت و متحرک در دورهای بالای موتور، به ویژه در زمان شتاب گیری با ماشین سرد، بلند و سنگین به گوش می‌رسد.

یاتاقان لغزشی

این نوع از یاتاقان به عنوان محافظ برای حرکات به کار برده می‌شود. یاتاقان لغزشی به علت مزایای زیاد، شکل ظاهری و دقت ابعادی بالا، در صنایع بزرگ مثل شرکت‌های نفتی، پالایشگاه‌ها و … کاربرد دارد.

یاتاقان غلتشی

یاتاقان غلتشی بیشتر برای یاتاقان‌های متحرک به کار رفته و از دو رینگ و تعدادی ساچمه تشکیل می‌شود. از یک توری برنجی برای جداسازی ساچمه‌هایی که مماس بر هم هستند، استفاده می‌شود. در حقیقت به دسته‌ای از یاتاقان‌ها گفته می‌شود که در آن، انتقال بار اصلی از طریق تماس غلتشی انجام می‌شود. سرعت، بار و ویسکوزیته روغن از عواملی هستند که روی مشخصه‌های اصطکاکی در یاتاقان غلتشی اثر می‌گذارند.

تشخیص صدای یاتاقان

دانلود صدای یاتاقان

تفاوت یاتاقان و بلبرینگ چیست؟

همان‌طور که گفتیم یاتاقان ها دارای انواع مختلفی اعم از لغزشی، غلتشی و … هستند. بلبرینگ در واقع نوعی یاتاقان است که از سیستم غلتش برای بهبود حرکت و چرخش سایر قطعات موتور استفاده می‌کند. اجزای اصلی تشکیل دهنده بلبرینگ شامل قفسه، کاسه نمد فلزی، رینگ خارجی و داخلی و ساچمه می‌باشد. ساختار این قطعه به گونه‌ای است که در آن ساچمه‌های گرد به کمک سطوح صیقلی موجود در این قطعه، اصطکاک را به طور چشم گیری کاهش می‌دهد. در نتیجه قطعات حرکت راحت‌تری را تجربه می‌کنند.

نگاهی بر کپه یاتاقان و بغل یاتاقانی

اگر برای مشکلاتی که تا به حال ممکن است به واسطه یاتاقان خودرو برای شما پیش آمده به تعمیرگاه مراجعه کرده باشید، حتماً اسم کپه  و بغل یاتاقانی را شنیده‌اید. بیایید در این بخش از مقاله‌ی امروز، بیشتر راجع به این دو بخوانیم و یاد بگیریم این دو قطعه چه نقشی در یاتاقان خودرو دارند.

کپه یاتاقان

کپه یاتاقان پوسته ایست که یاتاقان متحرک را به شاتون متصل می‌کند. یک پوسته که یاتاقان درون آن قرار می‌گیرد و به یک سر شاتون که با میل لنگ در تماس است سوار می‌گردد.

بغل یاتاقانی

با دقت کردن به یاتاقان می‌توان فهمید که قطر یاتاقان کمی بیشتر از قطر میل لنگ ماشین است. این فاصله را باید روغنی پر کند که از اصطکاک پیشگیری کند و حرکت این قطعات روان شود. اما نکته‌ای که وجود دارد این است که این فاصله نمی‌تواند مقدار دلخواهی باشد و برای بر هم نزدن عملکرد صحیح یاتاقان، باید فاصله از نسبت خاصی پیروی کند.

برای تنظیم دقیق فاصله، از قطعه‌ای حلالی شکل و فلزی به نام بغل یاتاقان استفاده می‌شود که بر اساس سایز دسته بندی می‌گردد. این قطعه از یک سو به بلوک سیلندر و از سوی دیگر با کپه میل لنگ در ارتباط است. بهتر است بدانید که هر خودرو در این زمینه استاندارد خاصی دارد و قطر یاتاقان به صورت کد بر روی دیواره آن ثبت شده است. حالا اگر میل لنگ تعمیر شود می‌توان با تراش دادن آن یاتاقانی با قطر جدید بسازیم و استفاده نماییم.

برخی از رانندگان از شنیدن صدای نامنظم و تیزی هنگام تعویض دنده (گرفتن کلاچ) گلایه دارند. این صدا اغلب به دلیل ساییده شدن بغل یاتاقانی میل لنگ به وجود می‌آید.

اصطلاح معروفی به اسم یاتاقان زدن ماشین

همانطور که گفتیم یاتاقان یک بخش بسیار اساسی و مهم در کارکرد صحیح موتور خودرو می‌باشد. بنابراین هر آسیبی که به دلیل اختلال در عملکرد یاتاقان خودرو رخ دهد، می‌توان یاتاقان زدن ماشین نامید. در واقع یاتاقان در موتور ماشین، میل لنگ را در لایه‌ای پر از روغن به صورت غلطان نگه می‌دارد و به این روش حرکت را آسان می‌کند. حالا اگر به هر دلیلی این روغن در این بین وجود نداشته باشد بین فلزات سابیدگی رخ خواهد داد و به علت دمای بالای موتور خودرو لایه‌های یاتاقان ذوب می‌شوند. در چنین موقعیتی توصیه می‌کنیم پس از شنیدن صدای تلق و تلوق از موتور، به سرعت خودرو را خاموش کرده و به تعمیرگاه مراجعه نمایید.

دلایل یاتاقان زدن خودرو کدام است؟

توجه داشته باشید یاتاقان خودرو مثل سایر قطعات نیاز به تعویض دارد و در معرض استهلاک است. اما جدا از بحث توجه به زمان مناسب برای تعویض یاتاقان، عوامل دیگری نیز در این مورد دخیل هستند که می‌توانند در طول عمر قطعه کمک کننده باشند. به طور کلی عوامل موثر عبارتند از:

• عدم تعویض به موقع روغن:

  فهرست مطالب

با توجه به مطالب گفته شده، کاملاً واضح است که چرا می‌گوییم باید روغن موتور خودرو در زمان‌های مقرر تعویض شود. زیرا روغن موتور بخش اصلی برای عملکرد درست یاتاقان بوده و به مرور از قابلیت‌های آن کاسته می‌شود. در چنین حالتی روغن کافی به یاتاقان‌ها نرسیده و در کار آن اختلال ایجاد می‌شود.

• استفاده از روغن بی کیفیت:

به کار بردن روغن‌هایی با سطح کیفیت کم در اولین مرحله به عملکرد موتور خودرو و بعد از آن به یاتاقان خودرو آسیب وارد می‌کنند.

• رسوب زیاد روغن:

از رسوب زیاد در فیلتر و به عملکرد ناصحیح فیلتر می‌رسیم و اینکه رسوبات وارد روغن موتور شده و ته نشین می‌شوند. حالا این مشکل می‌تواند گریبان گیر پمپ روغن شود و روغن به خوبی و به طور مساوی به یاتاقان‌ها پمپ نگردد.

• فرسودگی قطعات:

شکستن و معیوب بودن قطعات یاتاقان می‌تواند یکی دیگر از عواملی باشد که باعث یاتاقان زدن خودرو شود.

• رانندگی با دور موتور بالا:

اولین اتفاقی که بعد از رانندگی با دور موتور بالا باید منتظر آن باشیم، احتراق و دمای بسیار بالای ناشی از آن است. این دما می‌تواند اصطکاک زیادی ایجاد کند و در نتیجه به موتور و یاتاقان ماشین آسیب وارد نماید.

• مخلوط شدن آب و روغن:

یکی از اتفاقاتی که برای رفع آن باید هر چه سریعتر به مکانیکی مراجعه کنید، آب و روغن قاطی کردن ماشین است. این مشکل که در اثر اختلال در کارکرد واشر سر سیلندر و نشت آب سیلندر به درون موتور رخ می‌دهد باعث کاهش لغزندگی روغن موتور شده و نتیجه آن چیزی به جز اختلال در عملکرد یاتاقان ماشین نیست.

به طور کلی باید گفت تمام عواملی که بر روی از دست دادن خاصیت روغن موتور تاثیر گذار هستند، می‌توانند از عوامل یاتاقان زدن خودرو به حساب بیایند. علاوه بر این دلایلی مثل خرابی رادیاتور، قفل ترموستات، کاهش آب موتور همه از عواملی هستند که منجر به بالا رفتن دمای موتور و در نتیجه عملکرد ناصحیحی یاتاقان ماشین می‌شوند.

علائم خرابی یاتاقان خودرو

مثل هر خرابی دیگری یاتاقان زدن ماشین نیز با نشانه‌هایی همراه است که باید نسبت به آن‌ها حساس بود. بهتر است با مشاهده هر یک از این موارد سریعا خودرو را خاموش کنید و به تعمیرگاه مراجه نمایید.

1. اگر هنگام گاز دادن و شتاب گرفتن خودرو متوجه صدای تق تق شوید، احتمالاً خودرو شما یاتاقان زده باشد. این اتفاق معمولا در دور موتور بالا به وجود می‌‌آید و صدای به هم خوردن قطعات فلزی به گوش می‌رسد.
2. اگر موتور ماشین قفل شده باشد و به هیچ وجه موتور روشن نشود، باید گفت ماشین یاتاقان زده است و دلیل آن هم اصطکاک شدید قطعات است.
3. یکی از نشانه‌های دیگر برای پی بردن به خرابی یاتاقان خودرو روشن شدن چراغ موتور و یا چشمک زدن آن می‌باشد.

ویژگی یک یاتاقان موتور ماشین خوب

خیلی مهم است که بدانیم یک یاتاقان خوب چه ویژگی‌هایی دارد و اینکه چه عواملی در داشتن یک خودرو با یاتاقان سالم دست به دست هم می‌دهند. پارامترهایی که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم همه در کنار یکدیگر می‌توانند بهترین کارکرد را برای یاتاقان به همراه داشته باشند و با حذف هر یک از این عوامل نمی‌توان انتظار عملکردی بدون اختلال را داشت. عوامل مهم در این رابطه عبارتند از:

۱. مقاومت بالا:

به دلیل وظیفه حساس و ضربه‌هایی که ممکن است بر آن وارد شود بهتر است یاتاقانی را انتخاب کرد که از نظر مقاومت امتحان خود را پس داده باشد.این مقاومت علاوه بر ضربه، برای سایش و خوردگی نیز ضروریست.

۲. انعطاف پذیر بودن لایه داخلی:

مشخص است که اگر لایه داخلی انعظاف پذیر و نرم باشد می‌تواند در عمل ضربه گیری عملکرد بهتری از خود نشان دهد و فشار ناشی از ضربات میل لنگ و شاتون تا حد زیادی مهار شود.

۳. جذب گرد و غبار:

همانطور که در مقاله روغن موتور خودرو گفته شد، همیشه فیلتر هوا نمی‌تواند تمام ذرات غبار را جذب کند و ورود این ذرات به روغن موتور امری طبیعیست. اما در این قسمت اگر از یاتاقانی با این قابلیت استفاده شود، روغنی که در آن میان در حال حرکت است را پاکسازی کرده و از ورود غبار به موتور خودرو پیشگیری می‌کند.

۴. مقاوم در برابر خوردگی:

روغن متحرک در یاتاقان به دلیل احتراق رخ داده در موتور حرارت بالایی دارد. با توجه به این موضوع باید در نظر داشت که روغن موتور داغ می‌تواند مواد یاتاقان را در خود حل کند و به اصطلاح مواد دچار خوردگی شوند. به همین دلیل خیلی مهم است که نسبت به دما مقاومت بالایی داشته باشد.

زمان مناسب برای تعویض یاتاقان خودرو

فارغ از بحث خرابی یاتاقان و عواملی که در طول عمر آن دخیل هستند، بهتر است قبل از اتمام طول عمر قطعات، آن‌هارا تعویض نمود و از بروز مشکلات احتمالی پیشگیری کرد. عواملی که به ما یادآوری می‌کنند بهتر است نسبت به تعویض قطعه یاتاقان خودرو اقدام کنیم در ادامه آورده شده اند و با هم می‌خوانیم.

ترک خوردن یاتاقان

یاتاقان از دو بخش بیرونی و داخلی تشکیل شده و بخش بیرونی به علت تحمل ضربات به منظور محافظت از میل لنگ سفت است. حالا اگر این ضربات بیشتر از آستانه تحمل باشند این لایه بیرونی پوسته پوسته شده و ترک برمی‌دارد. در این حالت بهتر است هرچه سریعتر برای تعویض یاتاقان اقدام نمایید.

خط افتادن

این مشکل زمانی پدیدار خواهد شد که در روغن ناخالصی وجود داشته باشد. در حقیقت زمانیکه روغن مناسب برای خودرو استفاده نشود و یا به موقع تعویض نگردد، این مشکل به وجود می‌‌آید. با تعویض به موقع روغن می‌‌توان از خط افتادن یاتاقان پیشگیری کرد اما در صورت بروز آن، یاتاقان باید تعویض شود چرا که احتمال یاتاقان زدن بالا می‌‌رود.

هزینه تعویض یاتاقان ماشین

اگرچه هزینه تعمیر و تعویض یاتاقان در خودروهای گوناگون، متفاوت است اما به طور کلی در هر تعویض یاتاقان به تعویض چندین قطعه مثل :

• واشر کامل یا پک واشر
• یاتاقان های ثابت و متحرک یک دست کامل
• اویل پمپ
• چسپ موتور فابریک خودرو دو عدد نیاز است.

اگر بخواهیم خیلی کلی یک هزینه را برای این تعمیر در نظر بگیریم، باید گفت هزینه تعمیر یاتاقان زدن پراید، پژو ۴۰۵، پژو، پاترول، سانتافه، ۲۰۶ و سمند به طور میانگین ۱،۵۰۰،۰۰۰ هزار تومان است اما ممکن است بنا بر شرایط خودرو شما متغیر باشد.

آیا یاتاقان قابل تعمیر است؟

به طور کلی خراب شدن یاتاقان تنها با تعویض آن قابل جبران است. در واقع یاتاقان ها به مرور زمان دچار خط و خش هایی می‌شود که دیگر امکان رفع آن‌ها وجود ندارد. در حالی که همین خط ها دلیل خرابی یاتاقان به شمار می‌آیند. در کنار این موارد گاهی هنگام یاتاقان زدن خودرو باید میل لنگ را هم تعمیر نمود. برای این کار میل لنگ را به تراشکاری فرستاده و بر اساس میزان خرابی و استانداردهای تعیین شده، میل لنگ را تراش می‌دهند. البته اگر قبلا هم میل لنگ را تراش داده‌اید، باید بدانید که امکان تراش مجدد آن وجود نداشته و باید تعویض شود.

چگونه از یاتاقان زدن موتور ماشین جلوگیری کنیم؟

قبل از اینکه مقاله را به انتها برسانیم بهتر است بگوییم یکی از بهترین کارهایی که می‌‌تواند از یاتاقان زدن موتور جلوگیری کند، جدی گرفتن بررسی‌های دوره‌ای خودرو است. اما اگر روراست باشیم همه ما می‌‌دانیم با وجود مشغله‌های این روزها به یاد داشتن زمان مناسب برای تعویض و بررسی سرویس‌های دوره ای کار آسانی نیست؛ اما خوشبختانه به کمک تکنولوژی‌های جدیدی مثل ردیاب رادار این امکان فراهم شده که در کنار قابلیت‌های ارزشمند دیگری مثل موقعیت یابی بتوان این موضوع را برای همیشه حل کرد. رادار به کمک هشدار سرویس دوره ای خودرو مثل یک تقویم هوشمند همیشه در کنار شما خواهد بود و دیگر نگران مشکلات این چنینی نیستید. به کمک این هشدار در هر لحظه‌ای از وضعیت و سلامت خودرو خود مطلع هستید و قبل از بروز هر حادثه‌ای که دلیل آن ایرادات فنی و رسیدگی نکردن به سرویس دوره ایست را خواهید گرفت.

این هم از پایان یک مقاله خودرویی دیگر…

امیدواریم مطالب امروز برای شما مفید واقع شود. به عنوان نکته پایانی باید گفت بهتر است زمانی که به رانندگی مشغول هستید نسبت به صداهایی که در ماشین می‌شنوید حساس باشید تا بتوانید قبل از بروز یک خسارت بزرگ جلوی آن را بگیرید و با تعمیر به موقع خودرو از خرابی آن پیشگیری نمایید. موضوع این مقاله یاتاقان خودرو و تمام نکات مربوط به آن بود و سعی کردیم نکات مهم را پوشش دهیم. اگر شما هم تجربه‌ای در این زمینه دارید با ما به اشتراک بگذارید

منبع:رادار جی پی اس